Loading...
Uromastyx thomasi – biczogon omański*
Nazewnictwo
Uromastyx thomasi – biczogon omański* (* nazwa proponowana przez autora)
Uromastyx thomasi (Parker, 1930) to niewątpliwie jeden z najbardziej charakterystycznych przedstawicieli swojego rodzaju ze względu na nietypowy wygląd. Dorasta do 26 cm długości.
Pysk krótki. Masywna budowa. Kończyny przednie i tylne mocno umięśnione. Ostre pazury pozwalające na kopanie głębokich nor w twardym podłożu.
Ogon bardzo krótki, mocno spłaszczony, na kształt dysku. Składa się z 11-13 zwojów zakończonymi twardymi kolcami.
Młode różnią się ubarwieniem od osobników dorosłych. Posiadają one kilka ciemnych, poprzecznych pasów wzdłuż ciała, z jasno-żółtymi plamami. Brzuch jest nieskazitelnie biały.
U dorosłych osobników na grzbiecie odznacza się pomarańczowa, czasami wręcz ceglana pręga, która biegnie wzdłuż kręgosłupa. Szyja i grzbiet pokryte są drobnymi, ciemnobrązowymi kropkami.
Podgardle intensywnie niebieskie lub czerwone (niezależnie od płci), brzuch beżowy.
Jak inne biczogony, również U. thomasi posiada fizjologiczną zdolność do zmian nasycenia swoich barw. Wczesnym rankiem kiedy temperatury są względnie niskie, biczogony są ciemne. Intensywność promieni słonecznych podczas dnia podnosi odpowiednio temperaturę ciała jaszczurek – stają się jaśniejsze, a wzór na ich grzbiecie wydaje się bardziej kontrastowy.
Systematyka
Gromada: Reptilia – gady
Podgromada: Lepidosauria – lepidozaury
Rząd: Squamata – łuskonośne
Podrząd: Sauria – jaszczurki
Infrarząd: Iguania
Rodzina: Agamidae – agamy
Podrodzina: Uromasticinae
Rodzaj: Uromastyx
Gatunek: Uromastyx thomasi
Występowanie
Uromastyx thomasi zamieszkuje otwarte tereny przybrzeżne południowego Omanu, a także wyspę Masira.
Biotop
Biotop w jakim występuje zawiera kamienno-piaszczyste ziemie z ubogą roślinnością.
Temperatura powierzchni gleby wokół miejsca ich przebywania wynosi 37-51°C, natomiast temperatura powietrza 29-35°C.
Temperatura kloaki złapanych osobników wynosiła od 33.1-39.4°C (Anderson 1963, Bouskila 1984, Wilms & Hulbert 2000).
Bardzo ważną rolę, nie tylko w przypadku Uromastyx thomasi, ale i innych gatunków tego rodzaju pełnią głębokie nory, gdzie biczogony ukrywają się przed drapieżnikami, ale również wysoką temperaturą oraz niską wilgotnością.
W przypadku U. thomasi długość nor jest bardzo różnorodna i wynosi od 45 cm do nawet 160 cm. Podczas badań terenowych temperatura wewnątrz kryjówek, na głębokości 20-41 cm wynosiła 30-34°C (Wilms & Hulbert 2000).
Szerokość wejścia do nor jest większa niż ich wysokość, przez co Uromastyx thomasi może je perfekcyjnie „zatkać” swoim okrągłym, kolczastym ogonem stając się niemal nieosiągalnym w złapaniu przez węże czy mniejsze, drapieżne ssaki.
Swoje tereny dzielą z innymi jaszczurkami, np. Pristurus carteri, Pristurus minimus, Stenodactylus leptocosymbotes czy Mesalina adramitana (Wilms & Hulbert 2000, Wilms et al. 2002).
Długość życia
Długowieczna jaszczurka, która przy odpowiedniej opiece, diecie i warunkach może dożyć 20 lat.
Terrarium
Pomimo swoim niewielkich rozmiarów terrarium dla Uromastyx thomasi powinno być bardzo przestronne. Są to bardzo aktywne jaszczurki, które sporo czasu poświęcają nie tylko na wygrzewanie się, ale również na eksplorację terrarium. Wymiary terrarium dla pary 140x60x60 cm (dł x szer x wys) lub 120x60x60 cm dla jednego osobnika powinno być wystarczające. Są to bardzo terytorialne jaszczurki, dlatego nigdy nie trzymamy dwóch samców razem. Zdarza się również, że samice nie będą się akceptować, dlatego jeśli zdecydujemy się na hodowlę w parach, musimy zwrócić uwagę czy osobniki nie wykazują wobec siebie agresji.
Jako podłoża w terrarium można użyć grubej warstwy piasku lub mieszanki piasku z gliną – drugie rozwiązanie sprawi, że nasze jaszczurki będą chętnie kopały w podłożu.
Konieczne są kryjówki. Wszelkiego rodzaju kamienie, kawałki kory czy nawet ceramiczne dachówki lub doniczki ułożone w taki sposób, aby jaszczurki mogły się pod nimi schować, są bardzo istotne. Niektórzy hodowcy układają poziomo kilka cegieł nakrywając je np. kafelkami, może nie wygląda to naturalnie, jednak świetnie się sprawdza dając biczogonom idealne schronienie imitujące ciasne nory.
Nie zapominajmy też o wilgotnej kryjówce, czyli pojemniku o odpowiednio wielkim otworze, do którego wsypujemy grubą warstwę piasku, gliny i/lub włókna kokosowego spryskując co kilka dni wodą. Dostęp do takiej kryjówki może prowadzić przez np. rurę PCV , dzięki czemu w naszym pojemniku dłużej utrzyma się odpowiednia wilgotność.W naturze wykorzystują takie nory do termoregulacji i ucieczki przed niską wilgotnością, dlatego w warunkach hodowlanych takie miejsce należy im zapewnić. Poza tym wilgotna kryjówka pomaga w zrzucaniu wylinki oraz jest idealnym miejscem na złożenie jaj przez dorosłe samice.
W terrarium ważna jest również dobra wentylacja, która umożliwi prawidłową cyrkulację powietrza.
Oświetlenie
Najistotniejsza kwestia w hodowli. Jasne i dobrej jakości światło to podstawowy element naszego terrarium. Musimy zaopatrzyć się w świetlówki, które emitują wysokie ilości promieniowania UVB 10-14%, a także lampy, które w bezpiecznej odległości od jaszczurki będą wytwarzały wymaganą temperaturę. Ponadto doświetlamy terrarium świetlówkami T5 o zimnej, białej barwie.
Cykl oświetlenia 12-14 godzinny.
Temperatura
Dla dorosłych osobników temperatura w terrarium powinna wynosić ok. 30°C w najchłodniejszym miejscu terrarium, 37-42°C w innych jego częściach. Pod promiennikiem powinna sięgać ok 50°C. Nocą może spadać do 18-22°C
Wilgotność
Na poziomie 30-40%.
Żywienie
Jak inni przedstawiciele rodzaju, również Uromastyx thomasi to roślinożerca. Dieta powinna być jak najbardziej zróżnicowana. Świeży pokarm podajemy codziennie, najlepiej rano.
Doborem roślin możemy kierować się tak jak w przypadku innych gatunków biczogonów lub np. Legwana zielonego. W okresie letnim wybierać można z całego wachlarza roślin pospolicie występujących w naszym kraju, a poza nim można podawać rośliny uprawne zakupione w sklepach. Nasiona takie jak białe proso, czerwona lub zielona soczewica, jęczmień, groch czy sezam podajemy jedynie osobnikom dorosłym.
Świetnym uzupełnieniem menu jest pierzga, jako dobre źródło witamin. Pomaga osobnikom wychudzonym (np. po zimowaniu) wrócić do dobrej formy. Nie powinna ona jednak stanowić podstawy diety.
Pamiętajmy o odpowiedniej suplementacji witaminami poza okresem wegetacyjnym oraz wapniem – szczególnie ważne w przypadku młodych osobników i samic w ciąży.
Dymorfizm płciowy
U młodych osobników trudne. U dorosłych samców dobrze widoczne są pory udowe.
Jeśli mamy problem z określeniem płci, można wykonać pomiar poziomu hormonów. Ta metoda wymaga jedynie pobrania małej próbki krwi z żyły ogonowej. Decydując się na takie rozwiązanie pamiętajmy, aby taki zabieg zlecić doświadczonym, wyspecjalizowanym w leczeniu gadów weterynarzom. W przypadku Uromastyx thomasi, u hodowlanych osobników średni poziom wydzielanego testosteronu u samców wynosi 123-150µg/l, a u samic 2.7-6.5µg /l (Wiechert & Wilms).
Rozmnażanie
Raczej proste. Dojrzewają po ok 2-3 latach. Uromastyx thomasi jest jednym z gatunków u którego w naturalnym środowisku nie występują znaczące roczne wahania temperatur. Dlatego nie musimy ich zimować przed dopuszczaniem, jednakże obniżenie temperatury o ok.10°C na okres 2-3 miesięcy jest wskazane.
W naturze kopulacje odbywają się na przełomie lutego i marca. Ciąża trwa ok. 35 dni, po czym samica znosi od 9-16 jaj. Inkubacja trwa w zależności od temperatury 80-100 dni. Po wykluciu młode ważą 4-5 g.
Niektóre samice Uromastyx thomasi produkują jaja dwa razy w ciągu roku.
Młode U. thomasi są delikatne i wymagają trochę innych warunków niż osobniki dorosłe, dlatego mogą sprawić sporo problemów początkującym hodowcom.
Poniżej przedstawię kilka warunków, które trzeba stworzyć młodym osobnikom.
Zakres temperatur – w miejscu wygrzewania się, pod samym promiennikiem temperatura powinna wynosić 45-47°C, w innych częściach ok. 35°C i 30°C w miejscu najchłodniejszym. W nocy temperatura nie powinna spadać poniżej 24°C.
Taki gradient jest bardzo istotny dla prawidłowego trawienia.
Największym problemem u młodych tego gatunku jest fakt, że jeśli nie zapewnimy odpowiednio wysokich temperatur, układ trawienny zostanie upośledzony, w efekcie dojdzie do niedrożności jelit. Maluchy przestaną przyjmować pokarm, odwadniają się i bardzo szybko umierają.
Kolejną ważną kwestią jest wilgotność. Zaleca się wstawienie 1-2 płytkich misek z wodą. Jedną blisko wyspy ciepła, gdzie maluchy będą się wygrzewać, a drugą w chłodniejszym miejscu terrarium. Wodę w miseczkach wymieniamy codziennie zapobiegając rozwojowi bakterii.
Do tego spryskujemy wodą terrarium 2 razy dziennie – z rana i po wygaszeniu świateł.
Tak jak pisałem wcześniej – nie podajemy nasion młodym osobnikom!
Jeśli trzymamy kilka młodych jaszczurek w jednym terrarium, musimy zwrócić uwagę na agresję międzyosobniczą. Osobnik atakowany, nie dopuszczany do pożywienia bardzo szybko się odwadnia, co może mieć tragiczne skutki.
W przypadku kontaktu dwóch osobników podniesione ogony mogą sugerować gotowość do ataku i jednocześnie stres zwierząt.
Uwagi
Bardzo ciekawy, mały gatunek o wyjątkowo dużym temperamencie. Nadający się raczej dla osób, które miały już styczność z pustynnymi jaszczurkami. W naszym kraju nie jest tak popularny jak na Zachodzie (z resztą jak większość biczogonów).
Decydując się na zakup Uromastyx thomasi wybierajmy zwierzęta urodzone w niewoli od sprawdzonego i pewnego hodowcy.
Uromastyx thomasi znajduje się w Konwencji Waszyngtońskiej CITES – II załącznik i podlega obowiązkowej rejestracji.
Opracowanie
Opracował Paweł Walenciak na podstawie własnych doświadczeń, doświadczeń zaprzyjaźnionych hodowców oraz:
Thomas Wilms (2005): Uromastyx. Natural History. Captive Care. Breeding. Offenbach, Germany.
Jerry G. Walls (2006): Uromastyx: Plus Other Common Agamids (Advanced Vivarium Systems)
