Lampropeltis californiae – lancetogłów kalifornijski

Lampropeltis californiae – lancetogłów kalifornijski

Lampropeltis californiae to obecnie najbardziej rozpowszechniony gatunek lancetogłowów w terrariach na świecie. Popularność zyskał dzięki swej śmiałości do człowieka, łatwości w hodowli i sporej ilości odmian barwnych, które cieszą różnorodnością oraz potencjałem hodowlanym.

 

Systematyka

Coluber (Ophis) Californiae BLAINVILLE 1835: 292

Ophibolus boylii BAIRD & GIRARD 1853: 83

Coronella californiae — DUMÉRIL, BIBRON & DUMÉRIL 1854: 623

Lampropeltis boylii var. conjuncta COPE 1861: 301

Coronella getulus var. californica — JAN 1865

Ophibolus getulus eiseni YARROW 1882

Lampropeltis boylii — STEJNEGER 1893: 204

Lampropeltis nitida VAN DENBURGH 1895: 143

Lampropeltis conjuncta —VAN DENBURGH 1895: 142

Lampropeltis boylii — VAN DENBURGH 1896

Lampropeltis yumensis BLANCHARD 1919

Lampropeltis getulus boylii — FITCH 1936

Lampropeltis getula yumensis — KLAUBER 1938

Lampropeltis getula nigrita ZWEIFEL & NORRIS 1955: 238

Lampropeltis getulus yumensis — COCHRAN 1961: 188

Lampropeltis getulus conjuncta — DE LISLE 1978

Lampropeltis getulus californiae — SEUFER & JAUCH 1980

Lampropeltis getula yumensis — SEUFER & JAUCH 1980

Lampropeltis getulus californiae — STEBBINS 1985: 191

Lampropeltis getulus nigritus — STEBBINS 1985: 192

Lampropeltis getula nigrita — CROTHER 2000: 64

Lampropeltis getula californiae — CROTHER 2000: 64

Lampropeltis getula californiae — MATTISON 2007: 127

Lampropeltis californiae — PYRON & BURBRINK 2009

Lampropeltis getula californiae — LEMM et al. 2013

Lampropeltis getula californiae — LAITA 2013

Lampropeltis getula nigritus — LAITA 2013

Lampropeltis californiae — WALLACH et al. 2014: 356

Lampropeltis getula californiae — WEBER et al. 2016

Lampropeltis getula conjuncta — NCBI TAXONOMY 2016

Lampropeltis californiae — HEIMES 2016: 84

W 2009 roku podniesiony przez Pyrona i Burbrinka do rangi osobnego gatunku Lampropeltis californiae.

Wygląd

Lancetogłów Kalifornijski potrafi osiągnąć rozmiar nawet 200 cm (Stebbins, 2003), jednak zwykle rozmiar dorosłego osobnika waha się w granicach 100-150 cm. Wąż o mocnej budowie, umięśniony, jednak zachowujący charakterystyczne proporcje dla węży właściwych.

Głowa owalnego kształtu, zwykle słabo wyodrębniona od reszty ciała (są też californiae o wyraźnie zaznaczonej głowie, co moim zdaniem jest cechą pożądaną u tego gatunku).

Oczy podobnie, jak u reszty lancetogłowów, mają okrągłą źrenicę. Węże te słyną ze sporej ilości odmian barwnych o rozmaitych wzorach i kolorach. Zazwyczaj są dwubarwne czarno/brązowo – białe/żółte. Ciemne znaczenia u młodych przybierają barwę od ciemnobrązowej aż do czarnej, niestety dorosłe zatracają tą czerń na rzecz brązu. Nawet gdy złudnie wyglądają na czarne, dobrze oświetlone okazują się ciemno brązowe.

Występowanie

USA: California, S. Oregon, W/S Nevada, S. Utah, Arizona

Meksyk: Baja California, Sonora.

Biotop

Lancetogłowy Kalifornijskie można spotkać w większości typów siedlisk, na praktycznie całym obszarze ich bytowania. Tereny ich występowania to najczęściej faliste łąki, skaliste oraz trawiaste wzgórza, niezbyt gęste lasy, polany czy mokradła itp.

Zachowanie

Wąż niezwykle ciekawski, na ogół mało bojaźliwy, wręcz śmiały, kontaktowy. Jednak w przeciwieństwie do łagodnych “zbożówek”, californiae miewają swoje humory i potrafią pokazać, że coś im się nie podoba. Przestraszony piżmuje (wydziela substancję śmierdzącą),  jest to typowy mechanizm obronny u większości węży. Zestresowane, uderzają z dużą częstotliwością ogonem o podłoże symulując dźwięk grzechotki grzechotnika. Zestresowane nie unikają agresji, potrafią ostrzegawczo zaatakować, a nawet dość boleśnie ugryźć. Wąż ten potrafi atakować również, gdy poczuje zapach gryzoni lub nawet innych węży (nierzadko stanowiących składnik jego diety w naturze), dlatego warto przed kontaktem umyć ręce. Z odpowiednim podejściem jest łatwy i przyjemny w obsłudze, a dzięki oswojeniu z człowiekiem, może się całkowicie wyzbyć stresu, czy agresji w stosunku do właściciela.

Aktywność

W Terrariach wykazuje aktywność całodobową, zwłaszcza gdy nie są zaopatrzone w ostre światło. Głodny wzmaga swoją aktywność, najedzony chętnie korzysta z kryjówek, aby trawić w spokoju.

Californiae prowadzą naziemny tryb życia, choć chętnie korzystają z gałęzi i konarów, jednak zdecydowanie nie zamieszkują koron drzew. Lubią przebywać w wodzie, często w terrariach, które posiadają odpowiedniej wielkości basen, można zaobserwować zanurzone w nich lancetogłowy kalifornijskie.

Na wolności chętnie polują na wszelakiej maści gryzonie, ptactwo, ryby, płazy, jaszczurki, czy inne węże (w tym jadowite), są też doniesienia o młodych osobnikach polujących na plankton łąkowy.

Ciekawostki

1. Z racji polowania przez lancetogłowy kalifornijskie na inne węże, w tym np. grzechotniki, w USA są uznawane za pożyteczne węże.
2. Lampropeltis getula nigrita (Mexican black kingsnake) została wcielona do californiae jako melanistyczny przedstawiciel tego gatunku (PYRON & BURBRINK 2009), choć są pewne spekulacje, że to nie melanistyczny przedstawiciel “californi” a Lampropeltis splendida.
   

   „nigrita”

    

    

3. Gatunek zdolny do krzyżowania się z innymi z lampropeltis, pituophis oraz pantherophis.Najpopularniejszą hybrydą Lampropeltis californiae jest krzyżówka z Pantherophis guttatus (zbożówką) zwana junglecornem (na zdjęciach poniżej). Najprawdopodobniej odmiana zbożówki “tessera” została przeniesiona z Lampropeltis californiae “newport”. Niektóre hybrydy występują również w naturze, istnieją szlaki, na których węże krzyżują się naturalnie – te miejsca są określane “strefą mieszańcową”.
   

   Junglecorn

   

   Junglecorn newport motley

Terrarium

Z racji naziemnego trybu życia, najbardziej odpowiednie będzie terrarium horyzontalne (poziome). Niezbędne jest zabezpieczenie go przed ucieczką węża, zwłaszcza w przypadku młodych osobników. Jeśli wąż znajdzie jakąś szczelinę, to zapewne będzie próbował się przez nią wydostać, a znalezienie uciekiniera zwłaszcza w wypadku młodych nierzadko kończy się porażką.

Wymiary terrarium

Z powodu dużych różnic w rozmiarach u tego gatunku, ciężko jednoznacznie określić jakie, powinno być minimum dla californiae. Można się kierować zasadą: długości ⅔ długości osobnika, głębokość ⅓–½  długości osobnika (z racji naziemnego trybu życia wysokość nie ma tutaj wielkiego znaczenia), jednak im większe terrarium tym lepiej. Na przykład dla dorosłego osobnika, który nie przekroczy 120 cm będzie inny “minimalny wymiar”, niż dla osobnika, który przekroczy 180 cm, stąd ciężko nam zdefiniować optymalne minimum dla ogółu gatunku.

Wystrój

Ważnym elementem w terrarium jest kryjówka. Należy zapewnić im minimum dwie kryjówki – po jednej w każdej strefie (ciepłej/zimnej), w której zmieszczą się bez problemu całe. W terrarium powinien być także basen/miska dostosowane do wielkości węża i na tyle stabilne, żeby zwierzę nie mogło go przechylić i wylać wodę. Taki basen utrzyma także prawidłową wilgotność powietrza. Wodę należy wymieniać na świeżą, gdyż węże te mają tendencję do wypróżniania się w niej. Warto dołożyć gałęzie/konary/tuby korkowe, z których na pewno skorzystają. WAŻNE: Jak każde węże, Lampropeltis californiae są samotnikami i nie potrzebują towarzystwa, a ze względu na panujący kanibalizm u tego gatunku, stanowczo odradza się trzymanie w jakichkolwiek grupach czy parach. Dlatego trzymajmy się zasady: jedno terrarium-jeden wąż. Węże te łączymy jedynie przy próbach rozmnożenia, ale nawet wtedy zalecamy je obserwować i w przypadku zauważalnej agresji należy je natychmiast rozdzielić.

Podłoże

Podłoże jakie powinniśmy dobrać dla L.californiae powinno być dobierane w myśl zasady “nie do połknięcia lub w razie połknięcia łatwe do wydalenia”, co eliminuje nam od razu wszelakiego rodzaju drewienka, chipsy kokosowe czy piasek.

Aktualnie w hodowla królują odpylone trociny różnych marek, ważne aby były pozbawione pyłów i nie posiadały zbyt ostrych krawędzi. Lancetogłowy kalifornijskie powinny być utrzymywane w suchym terrarium, więc za bazę podłoża nie powinien robić ani torf ani włókno kokosowe, które będąc suche potrafią strasznie pylić, co może doprowadzić do podrażnienia dróg oddechowych i ich infekcji. Podłoża te, jako wilgotny zakątek w terrarium, będą dobrym rozwiązaniem, ale jako sama baza już nie bardzo.

Zbyt duża wilgotność w zbiorniku może doprowadzić do problemów skórnych na tle grzybiczym czy bakteryjnym. Niektóre hodowle stosują ścinki z niszczarki, lub gazety jako podłoże, co jest dobrym i tanim rozwiązaniem. Ciekawym pomysłem może być też sztuczna trawa, czy własnoręcznie zrobiona mieszanka podłoża.

Temperatura

Odpowiedni zakres temperatur to 25-30°C z wyraźnym podziałem na ciepłą i zimną strefę. Nie wymagają lampy UV, dlatego też nie polecane jest ogrzewanie żarówkami, które dodatkowo wysuszają powietrze, dają ostre światło za którym węże nie przepadają oraz stwarzają ryzyko oparzeń. Efekt podziału na strefy możemy osiągnąć przy odpowiednim rozłożeniu kabla, bądź maty grzewczej na obszarze ½ – ⅓ powierzchni podstawy terrarium.
Przypominamy, że każde źródło ciepła w terrarium powinno być podłączone do termostatu oraz odpowiednio zabezpieczone przed bezpośrednim kontaktem ze zwierzęciem, aby uniknąć możliwości oparzenia się przez naszych podopiecznych.

Wilgotność

Pokojowa, nie wymaga zraszania. W razie problemów z wylinką, dać większy basen lub mokrą kryjówkę.

Żywienie

Za podstawę diety u Lanecetogłowów Kalifornijskich mogą robić gryzonie, kurczaki jednodniowe (Doc), jaszczurki, płazy czy inne węże. Zwykle nie robią problemów i są “wszystkożerne”, choć w hodowlach nie zalecamy karmienia wężami, czy jaszczurkami, bo może to stanowić problem przy rozmnażaniu, to jednak przy rozkarmianiu maluchów, świadomość tego co jedzą w naturze będzie bardzo pomocna. Jeżeli chodzi o mit, który mówi o wartościach odżywczych kurczaków, to doskonale obala go publikacja Kevina Arbuckle “Suitability of day-old chicks as food for captive snakes”, która porównuje pod wieloma względami kurczaki, szczury oraz myszy – wnioski najlepiej wysunąć samodzielnie. Oczywiście karmienie trzeba dostosować do wielkości, np. jednodniowe kurczaki będą w stanie zjeść dorosłe osobniki, mniejsze lepiej karmić odpowiedniej wielkości gryzoniami.

Dymorfizm płciowy

Słabo widoczny dymorfizm płciowy, zdarzają się różnice w budowie ogona, jednak bywają bardzo mylące. Dlatego też płeć określamy za pomocą wyciskania lub sondowania (zależnie od wieku osobnika), czynności te wykonane prawidłowo dają gwarancje poprawnego rozpoznania płci.

Rozmnażanie

Z racji na ich zapędy kanibalistyczne dopuszczanie musi odbywać się pod nadzorem, nieodpowiedzialne będzie po prostu wpuszczenie samca do samicy. Lancetogłowy z powodzeniem udaje się rozmnażać bez zimowania, lecz aby zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu w tym aspekcie zalecane jest przeprowadzenie zimowania dla obu płci, o którym będziemy mówić w następnym akapicie. W wielu hodowlach dopuszczanie odbywa się dopiero po zrzuceniu pozimowej wylinki, partnerzy są karmieni (aby ich głód nie był powodem zachcianek kanibalistycznych) i po paru godzinach dopuszczani do siebie. Zaloty wyglądają jak u większości gatunków, w tym że większość samców lancetogłowów gryzie i podtrzymuj samice przed i podczas kopulacji, nie mylić tego z agresją na tle kanibalistycznym, robią to by samica im nie uciekła, co można śmiało nazwać próbą gwałtu u węży. Zazwyczaj do zapłodnienia samicy wystarcza jedna kopulacja, choć dla pewności w niektórych hodowlach robi się “powtórki”.

Po zapłodnieniu samica przez jakiś czas silniej żeruje. Nie należy wtedy jej ograniczać jedzenia, bo sam proces tworzenia jaj jest dla niej dużym wydatkiem kalorycznym.

Średnio po miesiącu lub dwóch samica składa jaja i należy zapewnić jej spokój oraz pudełko z wilgotnym substratem/mchem, aby miała gdzie te jaja złożyć. Po 50-70 dniach inkubacji jaj wykluwają się małe lancetogłowy, w ciągu pierwszych 14 dni przechodzą pierwszą wylinkę i zaczynają jeść

Zimowanie

Jesienią, gdy dzień ulega skróceniu, a temperatura na zewnątrz wyraźnie się obniża, u californiae wyraźnie spada aktywność i zwalnia metabolizm, a same węże zaczynają poszukiwać dobrej kryjówki, aby dobrze przetrwać zimę. Chcąc rozmnożyć ten gatunek powinniśmy im ten okres zasymulować. Na przestrzeni kilku tygodni pozwolić im opróżnić jelita, powoli obniżając temperaturę. Aby samo zimowanie było skuteczne należy zimować je w temperaturze 5-15 °C przez okres około 2 miesięcy. Wybudzanie z hibernacji przeprowadzamy odwrotnie do wprowadzania w ten stan, czyli stopniowo zwiększamy temperaturę. Po zimowaniu węże nabierają aktywności, żerują, a po pierwszej wylince od zimowania zabierają się do godów.

Uwagi

“Cali”, bo tak określa się Lampropeltis californiae wśród hodowców w polsce, jest dobrym wężem zarówno dla osoby początkującej jak i kogoś z dużym doświadczeniem. Niezwykle ciekawy i interesujący gatunek o pełnej palecie odmian barwnych, ciekawskim i śmiałym charakterze. Czasem zadziorny, lecz przy odpowiedniej obsłudze całkowicie bezpieczny i niegroźny. Bywają żarłoczne i mogą wydawać się wiecznie głodne, jeżeli chodzi o jedzenie to raczej nie sprawiają problemów. W terrariach są aktywne, co czyni je idealnymi do obserwacji.

 

Tekst i opracowanie:

Patrycja Kasprzak i Adam Krakówka – na podstawie własnych doświadczeń oraz niżej wymienionej bibliografii.

Prosimy nie kopiować bez zgody autorów.

Podziękowania dla Maksymiliana Czachura za pomoc w edycji tekstu.

bibliografia:

• R. Alexander Pyron, Frank T. Burbrink. Systematics of the Common Kingsnake (Lampropeltis getula; Serpentes: Colubridae) and the burden of heritage in taxonomy. „Zootaxa”. 2241, s. 22-32, 2009
• reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Lampropeltis&species=californiae&search_param=%28%28search%3D%27californiae%27%29%29 – dostęp online 2018-02-23
• thekingsnake.co.uk/common_king_snakes_care_sheet.htm – dostęp online 2018-02-23
• southerncaliforniakingsnakes.weebly.com – dostęp online 2018-02-23
• academic.oup.com/jhered/article/108/3/226/2948264 – dostęp online 2018-02-23
• academia.edu/418766/Suitability_of_day-old_chicks_as_food_for_captive_snakes – dostęp online 2018-02-23