Lampropeltis triangulum – wąż mleczny
Synonimy
Nazwa polska: Lancetogłów mleczny
Nazwa angielska: Milk Snake
Nazwa niemiecka: Dreiecksnatter, Milchschlange
Nazwa czeska: Korálovka sedlatá
Systematyka
Wąż mleczny (Lampropeltis triangulum Lacépede, 1789)
Długość życia
W terrarium zazwyczaj dożywają około 12 lat. Chociaż ocenia się, że rekordowy wiek może osiągnąć ponad 25 lat. Pewien osobnik odłowiony jako dorosły przeżył w niewoli jeszcze 21 lat. Długość przeżycia w niewoli uzależniona jest przede wszystkim od poprawności warunków chowu i hodowli.
Wygląd
O czarnej, słabo oddzielonej od reszty ciała głowie, koniec pyska z nieregularnymi białymi palmami także na łuskach nosowych i wargowych. Pierwszy czarny pierścień sięga kąta szczęki formuje się w V na gardle. Czerwonych pierścieni jest 10-16 i są one o 3 razy szersze od układu czarnych i białych pierścieni. Łuski tworzące czerwone pierścienie nie są zakończone czarno łuski tworzące białe pierścienie posiadają delikatne czarne zakończenia. Czarne pierścienie są o około 2 łuski szersze. Wszystkie pierścienie w pełni otaczają całe ciało przechodząc na brzuch.
W zależności od podgatunku dorosłe samce osiągają 80-120 cm. Samice są mniejsze o około 20%.
Podgatunki
Poniższe nazwy są spolszczeniem angielskich nazw i są propozycjami polskiego nazewnictwa:
- Lampropeltis triangulum abnorma – Guatemalan Milk Snake (Gwatemalski wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum amaura – Louisiana Milk Snake (Luisjański wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum andesiana – Andean Milk Snake (Andyjski wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum annulata – Mexican Milk Snake (Meksykański wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum arcifera – Jalisco Milk Snake (wąż mleczny z Jalisco)
- Lampropeltis triangulum blanchardi – Blanchard`s Milk Snake (wąż mleczny Blancharda)
- Lampropeltis triangulum campbelli – Pueblan Milk Snake (Pueblański wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum celaenops – New Mexico Milk Snake (wąż mleczny z Nowego Meksyku)
- Lampropeltis triangulum conanti – Conant`s Milk Snake (wąż mleczny Conanta)
- Lampropeltis triangulum dixoni – Dixon`s Milk Snake (Wąż mleczny Dixona)
- Lampropeltis triangulum elapsoides – scarlet Milk Snake (szkarłatny wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum gaigeae – Black Milk Snake (czarny wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum gentilis – Central Plains Milk Snake (wąż mleczny „równinny”)
- Lampropeltis triangulum hondurensis – honduran Milk Snake (Honduraski wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum micropholis – Ecuadorian Milk Snake (Ekwadorski wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum multistrata – Pale Milk Snake (Blady wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum nelsoni – Nelson`s Milk Snake (Wąż mleczny Nelsona)
- Lampropeltis triangulum oligozona – Pacific Central American Milk Snake („pacyficzny” wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum polyzona – Atlantic Central American Milk Snake („atlantycki” wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum sinaloae – Sinaloan Milk Snake (wąż mleczny z Sinaloa)
- Lampropeltis triangulum smithi – Smith`s Milk Snake (wąż mleczny Smitha)
- Lampropeltis triangulum stuarti – Stuart`s Milk Snake (wąż mleczny Stuarta)
- Lampropeltis triangulum synspila – Red Milk Snake (Czerwony wąż mleczny)
- Lampropeltis triangulum taylori – Utah Milk Snake (wąż mleczny z Utah)
- Lampropeltis triangulum triangulum – Eastern Milk Snake (Wschodni wąż mleczny)
Występowanie
Zamieszkuje południowo-zachodnie krańce pustyni Sonora na wschód poprzez przybrzeżny pas Sinaloa do południowej granicy Nayarit i od Rio Fuerte do Chihuahua w Meksyku. Nie zasiedla terenów powyżej 1000 m n.p.m. Zasięg całego gatunku Lampropeltis triangulum rozciąga się na przestrzeni prawie 6000 kilometrów (od 48°N do 4°S). Od południowego Ontario i południowo – zachodniego Quebeku na południe poprzez USA i Amerykę Środkową do Kolumbii, Ekwadoru i Cordyliera de la Costa w Wenezueli.
Nazewnictwo (Lampropeltis sp.) węży królewskich i mlecznych
Synonimy lancetogłowy, pseudokoralówki
- Lampropeltis alterna – Gray Banded Kingsnake (wyróżniono odmiany: „alterna” i „blairi”) – pseudokoralówka szara
- Lampropeltis calligaster calligaster – Prairie Kingsnake – pseudokoralówka krecia (preriowa)
- Lampropeltis calligaster rhombomaculata – Mole snake
- Lampropeltis calligaster occipitolineata – South Florida Mole Snake (podgatunek wyróżniony na podstawie 4 osobników, nie zaakceptowany przez wszystkich systematyków)
- Lampropeltis getula – Common Kingsnake – wąż (lancetogłow) królewski
- Lampropeltis getula californiae – California Kingsnake (odmainy „conjuncta”, „nitida”, „boylii”, istnieje wiele odmian barwnych) – lancetogłów kalifornijski
- Lampropeltis getula floridiana – Florida Kingsnake (odm. „goini”, „brooksi”) – florydzki wąż (lancetogłów) królewski
- Lampropeltis getula getulus – Eastern Kingsnake
- Lampropeltis getula holbrooki – Speckled Kingsnake – centkowany wąż (lancetogłów) królewski
- Lampropeltis getula niger – Balck Kingsnake – czarny wąż (lancetogłow) królewski
- Lampropeltis getula nigritus – Mexican Kingsnake – meksykański wąż królewski
- Lampropeltis getula splendida – Desert Kingsnake – pustynny wąż królewski
- Lampropeltis getula sticticeps – The Outer Banks Kingsnake
- Lampropeltis mexicana – San Luis Kingsnake – pseudokoralówka meksykańska odmiana [podgatunek?] „greeri” – Durango Mountain Kingsnake, odmiana [podgatunek?] „thayeri” – Variable Kingsnake i jego odmiany „leonis” i „triangulum”
- Lampropeltis pyromelana – Sonoran Moutain Kingsnake – górski wąż królewski z Sonory
- Lampropeltis pyromelana pyromelana – Arizona Mountain Kingsnake
- Lampropeltis pyromelana infralabialis – Utah Mountain Kingsnake
- Lampropeltis pyromelana knoblochi – Chihuahua Mountain Kingssnake
- Lampropeltis pyromelana woodini – Huachuca Mountain Kingsnake
- Lampropeltis ruthveni – Ruthven`s Kingsnake – pseudokoralówka Ruthvena
- Lampropeltis triangulum – Milk Snake – wąż (lancetogłów) mleczny
- Lampropeltis triangulum abnorma – Guatemalan Milk Snake – gwatemalski wąż mlecznu
- Lampropeltis triangulum amaura – Louisiana Milk Snake – wąż mleczny z Lousiany
- Lampropeltis triangulum andesiana – Andean Milk Snake – andyjski wąż mleczny
- Lampropeltis triangulum annulata – Mexican Milk Snake – wąż mleczny meksykański
- Lampropeltis triangulum arcifera – Jalisco Milk Snake
- Lampropeltis triangulum blanchardi – Blanchard`s Milk Snake – wąż mleczny Blancharda
- Lampropeltis triangulum campbelli -Pueblan Milk Snake – wąż mleczny z Pueblo (Campbella)
- Lampropeltis triangulum celaenops -New Mexico Milk Snake
- Lampropeltis triangulum conanti – Conant`s Milk Snake – wąż mleczny Coanta
- Lampropeltis triangulum dixoni – Dixon`s Milk Snake – wąż mleczny Dixona
- Lampropeltis triangulum elapsoides – scarlet Milk Snake – szkarłatny wąż mleczny
- Lampropeltis triangulum gaigeae -Black Milk Snake – czarny wąż mleczny
- Lampropeltis triangulum gentilis – Central Plains Milk Snake
- Lampropeltis triangulum honduriensis – honduran Milk Snake – honduraski wąż mleczny
- Lampropeltis triangulum micropholis – Ecuadorian Milk Snake – ekwadorski wąz mleczny
- Lampropeltis triangulum multistrata – Pale Milk Snake – wąż mleczny blady
- Lampropeltis triangulum nelsoni – Nelson`s Milk Snake – wąż mleczny Nelsona
- Lampropeltis triangulum oligozona – Pacific Central American Milk Snake
- Lampropeltis triangulum polyzona – Atlantic Central American Milk Snake
- Lampropeltis triangulum sinaloae – Sinaloan Milk Snake – wąż mleczny z Sinaloa
- Lampropeltis triangulum smithi – Smith`s Milk Snake – wąż mleczny Smitha
- Lampropeltis triangulum stuarti – Stuart`s Milk Snake – wąż mleczny Stuarta
- Lampropeltis triangulum synspila – Red Milk Snake – wąż mleczny czerwony
- Lampropeltis triangulum taylori – Utah Milk Snake – wąż mleczny z Utah
- Lampropeltis triangulum triangulum – Eastern Milk Snake – wschodni wąż mleczny
- Lampropeltis webbi – nowo opisany gatunek ze Sierra Madre Occidental w Meksyku
- Lampropeltis zonata – Mountain Kingsnake – pseudokoralówka górska
- Lampropeltis zonata agalma – San Pedro Mountain Kingsnake
- Lampropeltis zonata herrerae – Todos Santos Island Mountain Kingsnake
- Lampropeltis zonata multicincta – Sierra Mountain Kingsnake
- Lampropeltis zonata multifasciata – Coastal Moutntain Kingsnake
- Lampropeltis zonata parvirubra – San Bernardino Mountain Kingsnake
- Lampropeltis zonata pulchra – San Diego Moutntain Kingsnake
- Lampropeltis zonata zonata – St. Helena Moutntain Kingsnake – wąż królewski z góry Św. Heleny
Nazwy polskie w większości przypadków to tłumaczenia nazw anglojęzycznych i są nazwami proponowanymi przez autora w związku z tym lepiej posługiwać się nazwami łacińskimi przy omawianiu poszczególnych gatunków i podgatunków.
Cechy szczególne
Opisana wyżej kolorystyka ciała naśladuje ubarwienie koralówek (Micrurus), jadowitych węży zamieszkujących te same tereny. Dzięki takim barwom zyskały miano pseudokoralówek i unikają ataku drapieżnika, który obawia się ukąszenia. W przeciwieństwie do jadowitych koralówek węże te są całkowicie niegroźne, a swą zdobycz duszą owijając się wokół jej ciała. Aby rozróżnić, który wąż jest jadowity, a który niegroźny trzeba porównać układ kolorowych pierścieni zdobiących ciało węża. Jadowite koralówki mają białe lub jasne pierścienie sąsiadujące z czerwonymi (amerykańskie powiedzenie mówi „red and yellow kills the fellow”) pseudokoralówki mają natomiast czerwone pierścienie kontaktujące się z czarnymi. Taka formę upodobnienia się gatunku niegroźnego do innego gatunku niebezpiecznego nazywamy mimikrą.
Ciekawostki
Gatunki z rodzaju Lampropeltis swą nazwę „wąż królewski”, „wąż mleczny” czy „lancetogłów” wzięły z przesądów ludzkich jakoby węże te obdarzone są wielka mocą, skoro zjadają inne węże (też jadowite) i są tak bogato ubarwione, że zakradają się do stodół i piją mleko prosto z wymion krów. Ich słabo oddzielona głowa rzeczywiście szybko „tnie” jak lancet źdźbła trawy rozsuwając je czy też luźne podłoże podczas ucieczki przed zagrożeniem. Dlaczego nazywamy je pseudokoralówkami napisałem wcześniej w cechy szczególne.
Aktywność
Aktywna głównie nocą i o zmierzchu, ze swojego ukrycia wychodzi również często po deszczu i w pochmurne dni. Dzień spędza w wilgotnych norach i różnych zakamarkach.
Biotop
Pędzą nocny tryb życia poszukując w norach, pomiędzy skałami i kamieniami zdobyczy, na którą składają się jaszczurki, inne węże oraz drobne ssaki i ptaki.
Terrarium
Typu półsuchego, gdzie podłoże składa się z mieszaniny piasku z torfem. Umieszczamy także miskę z wodą do picia oraz kawałki kory, korzenie, by węże mogły się pod nimi ukryć. Węże te nie wspinają się na duże wysokości, więc nie ma potrzeby umieszczania gałęzi, jednakże powinien się znaleźć jakiś przedmiot, o który wąż będzie się mógł ocierać w celu zrzuceniu wylinki np. wspomniany wyżej korzeń.
Wielkość terrarium
Obszerne terrarium, zwłaszcza, gdy trzymamy kilka osobników. Dla dorosłej pary minimum to 80/50/40 cm (dł/szer/wys). Powinno być raczej szersze i dłuższe niż wysokie.
Oświetlenie
Cykl 12-14 godzinny.
Temperatura
W terrarium utrzymujemy ciepłotę w granicach 25-32°C za dnia. W nocy może spadać do 22°C. Zimą możemy obniżyć jeszcze bardziej do około 15°C, co naśladuje naturalne spadki temperatury w ich środowisku lepiej jej jednak przezimować gdy chcemy je rozmnożyć i uzyskać zdrowe młode (patrz zimowanie).
Wilgotność
Około 50-70% w tym celu spryskujemy całe terrarium raz dziennie letnia wodą. Podłoże powinno być lekko wilgotne, jednak na pewnej powierzchni należy zapewnić suchsze miejsce z bezpiecznym schronieniem.
Żywienie
Dorosłe węże karmimy drobnymi ssakami; myszami, małymi szczurami i jednodniowymi pisklętami kur. W naturze w skład ich diety wchodzą też jaszczurki i inne węże nie wyłączając jadowitych oraz przedstawicieli swego gatunku oraz jajka ptaków i gadów. Swą ofiarę duszą w splotach ciała. Niekiedy, gdy ofiara jest niezbyt duża przygniatają ją do podłoża i w ten sposób duszą lub też zjadają żywcem. Zdarzają się przypadki, że niektóre osobniki preferują tylko jeden rodzaj pokarmu, a nawet kolor sierści swej ofiary.
Dymorfizm płciowy
Samce dorastają większych rozmiarów i różnią się od samic dłuższym ogonem oraz szerszą i grubszą jego nasadą co wynika z obecności narządu kopulacyjnego – półprącia. Najpewniejszą metodą oznaczenia płci jest sondowanie lecz wykonać to może tylko doświadczona osoba bo przy niewprawnym sondowaniu można uszkodzić delikatne półprącia. Sonda w przypadku samca wchodzi głębiej w nasadę ogona, u samicy zagłębia się najwyżej na parę milimetrów.
Rozmnażanie
Dorosłe samce powinno trzymać się oddzielnie szczególnie gdy w terrarium jest samica, bo wtedy będą toczyć nieustanne walki o nią. Po okresie obniżenia temperatury w zimie węże ujawniają swą aktywność seksualną i przystępują do godów i kopulacji. Samiec wtedy bez przerwy pełza za samicą i próbuje skłonić ją do kopulacji. Gdy do tego dojdzie osobniki stykają swoje kloaki i samiec umieszcza jedno z półprąci (hemipenes) w kloace samicy. Wtedy to należy zachować dużą ostrożność by nie spłoszyć węży, bo grozić to może uszkodzeniem dróg rodnych samicy i półprącia samca. Samiec pomaga sobie zatrzymać samice łapiąc ją pyskiem tuż za głową. Zapłodniona samicę należy oddzielić od innych węży by spokojnie doczekała zniesienia jaj (zazwyczaj na kilka dni przed zniesieniem jaj samica zrzuca wylinkę). Po około dwu miesiącach od kopulacji samica poszukuje miejsca do złożenia jaj dobrze jest przygotować pojemnik wypełniony wilgotnym mchem torfowcem tu samica złoży jajka i jeszcze kilka godzin po tym fakcie będzie otaczać je splotami swego ciała. Zniesione jajka delikatnie przenosimy do inkubatora, gdzie inkubujemy je zakopane w torfie z piaskiem lub wermikulicie do 2/3 przy temperaturze 28-29°C i wilgotności 80%. Po około 3 miesiącach wylęgają się małe wężyki ubarwione jak dorosłe długości 15-20 cm. Karmimy je po pierwszej wylince noworodkami mysimi lub przymusowo paseczkami serca wołowego bądź ogonami mysimi, które wtykamy im do paszczy, a one już same zaczynają je połykać. Przy dobrym karmieniu dojrzewają w drugim roku życia.
Zimowanie
Wymagane jeśli chcemy je sprowokować do aktywności rozrodczej. Z początkiem listopada zaczynamy stopniowo w ciągu trzech tygodni obniżać temperaturę, zaprzestajemy podawać pokarm i skracamy oświetlenie terrarium ostatecznie nie oświetlając go wcale. Pod koniec listopada tak przygotowane węże umieszczamy w pojemnikach z czystym podłożem (np. mieszanina trocin torfu i mchu torfowca) i małym pojemnikiem z wodą do picia. Dobrze jest rozdzielić je według płci i ponownie połączyć dopiero po wzbudzeniu. Pojemniki umieszczamy w ciemnych, chłodnych i suchych miejscach (piwnica, spiżarnie), gdzie temperatura jest stała na poziomie 12-15°C. Kontrolujemy przebieg zimowania co parę dni. Zazwyczaj zimujemy je przez około trzy miesiące. Po tym czasie przenosimy je do terrariów i stopniowo wydłużamy oświetlenie i temperaturę. Po około dwu tygodniach powrotu do pełnej aktywności zjadają pokarm i przystępują do godów. U samców aktywność seksualna jest wyraźniejsza i to one zaczynają intensywnie interesować się samicami. Nie powinno się zimować osobników chorych lub w złej kondycji (zimowanie w naturze jest forma naturalnej selekcji bo zwierzęta chore jej nie przeżywają) oraz węży w pierwszy roku ich życia.
Opracowanie i źródła informacji
Witold „Wiciu” Borkowski na podstawie własnych doświadczeń hodowlanych, doświadczeń innych zaprzyjaźnionych hodowców oraz m.in poniższej literatury:
Robert Applegate; Kingsnakes & Milksnakes In Captivity