Triturus (Lissotriton) vulgaris – traszka zwyczajna

Triturus (Lissotriton) vulgaris – traszka zwyczajna

Systematyka

• Rząd: płazy ogoniaste (Urodela/Caudata)
• Rodzina: Salamandridae (Gray, 1825)
• Rodzaj: Traszka (Triturus), obecnie proponuje się wydzielenie rodzaju Lissotriton Bell, 1839
• Gatunek: Traszka zwyczajna (Triturus vulgaris, Linnaeus, 1758) syn. Lissotriton vulgaris (L.)

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Smooth newt

Nazwa niemiecka: Teichmolch, Kleine watersalamander

Nazwa francuska: Triton ponctue, Triton vulgaire

Nazwa rosyjska: обыкновенный тритон

Nazwa czeska: čolek obecný

Wygląd

Ciało cylindrycznie wydłużone, wątłej budowy i słabo umięśnione, głowa mała, wąska, wysklepiona. Pysk zaokrąglony, oczy małe i słabo wystające, tęczówki złociste, źrenice okrągłe, język dobrze wykształcony, szczęka i żuchwa uzębione. W okresie życia lądowego tułów jest wyjątkowo szczupły i w przekroju poprzecznym nieco kanciasty. W okresie życia wodnego wysokość tułowia jest wyższa niż szerokość. Ogon typu wodnego, słabo bocznie spłaszczony, zakończony wyraźnym szpicem, dłuższy od reszty ciała. Powierzchnia skóry u samca jest gładka, u samicy drobnoziarnista, przypomina zamsz. Odnóża delikatne, cienkie, palce nie mają błon pławnych i modzeli. Ubarwienie skromne, samiec ma grzbiet ciemnobrązowy i z reguły plamisty, samica jasnobrązowy i bezplamisty. Brzuch jasnokremowy, pokryty ciemnymi plamami.

Dojrzałe samce mogą osiągnąć od 4,9 do prawie 10,5 cm, natomiast samice od 4,5 do ok. 10 cm. Najczęściej jednak obie płcie osiągają 7-8 cm długości.

Biotop

Występuje w bardzo różnych środowiskach ekologicznych, na ogół o wilgotnym podłożu, bogatej roślinności i zacienionych. Żyją w lasach liściastych i mieszanych, w parkach, sadach i ogrodach i w innych miejscach z naturalnymi zbiornikami wodnymi.

Długość życia

W warunkach hodowlanych dożywa do 12 lat. Nie wiemy, do ilu dożywa w naturze.

Aktywność

Traszki te aktywne przez całą dobę są w okresie godowym, a także w czasie okresowych wędrówek godowych i na zimowiska. Poza tym aktywna jest w nocy, albo w deszczowe dni. Aktywna jest w bardzo szerokich granicach temperaturowych. Spotykano traszki wędrujące po szronie czy lodzie. Dzień, jak inne płazy o aktywności nocnej, spędza w ukryciu.

Zachowanie

W wodzie poruszają się bardzo sprawnie dzięki wysokiej płetwie ogonowej, na lądzie łażą niezdarnie i powoli. W przypadku zagrożenia są niezdolne do ucieczki i ich jedyną bronią jest śmierdząca, ohydna wydzielina z gruczołów jadowych. Główną ich ochroną jest skryty, nocny tryb życia. Mają licznych wrogów i są źródłem pokarmu dla licznych zwierząt, od ptaków wodnych, przez inne gady i płazy, do niewielkich ssaków. Na nizinach w sen zimowy zapadają w drugiej połowie października, w pobliżu zbiorników wodnych. Budzą się w marcu.

Żywienie

W wodzie, podczas godów, pożywiają się różnymi larwami owadów wodnych – muchówkami, komarami, ochotkami, ważkami. Zjadają też duże ilości skorupiaków, kijanki i jaja innych płazów czy ryb, ślimaki i pluskwiaki.

Dymorfizm płciowy

W okresie życia lądowego (tzn. poza godami) różnice w cechach dymorficznych są słabo zaznaczone. Samiec ma szczuplejsze ciało i ciemne ubarwienie grzbietu, samica jest bardziej masywna i jasna. Obie płcie posiadają niewielki grzebień na grzbiecie. Natomiast w czasie godów samcowi powiększa się grzebień, który jest delikatnie ząbkowany na krawędzi. Na palcach tylnych kończyn rozwijają się szerokie płatki skórne, podobne do błon pławnych, a wargi kloakalne pęcznieją. U samicy wargi są niewielkie i pomarszczone. Podczas godów samiec i samica przybieraja szatę godową. Samiec jest znacznie ciemniejszy od samicy – ciemno-brązowo-oliwkowy, a brzuch jest jasnożółty, na nim zaś występuje podłużna wstęga o intensywnie czerwonym kolorze. Samiec pokryty jest ciemnymi lub czarnymi plamami. U samic grzbiet jest jaśniejszy, jasnobrązowy, gliniasty, jasnokawowy. Brzuch jest jasnopastelowy, o złocistym połysku. Na brzuchu też występuje pręga, ale jest ona węższa i zazwyczaj jasno-żółtopomarańczowa. Samice mogą mieć dwa rodzaje deseniu na grzbiecie: albo dwa proste paski zaczynające się od nozdrzy do końca ogona przez całą długość ciała, albo dwa paski i wiele kolistych, ciemnych plamek.

Rozmnażanie

Rozród traszki zwyczajnej i traszki grzebieniastej jest bardzo podobny, więc oba te gatunki odbywają wspólne gody w tych samych zbiornikach, czasie i warunkach. Ważną jednak różnicą jest to, że traszka zwyczajna może odbywać gody już w bardzo zimnej wodzie (nawet gdy w zbiorniku znajduje się jeszcze lód). Aktywność traszek jest wtedy oczywiście o wiele mniejsza. Traszka zwyczajna rozpoczyna gody i składanie jaj najwcześniej ze wszystkich polskich płazów. Traszki mogą wędrować już od końca lutego. Płazy te przebywają w pobliżu zbiornika wodnego, w którym odbywają gody, aklimatyzują się w danym terenie i nie odbywają dalszych wędrówek i w ogóle mają słaby zmysł orientacji. Samice jaja składają zazwyczaj w kwietniu i maju. Jaja są składane pojedynczo i zawijane w liście. W przypadku niekorzystnych warunków (brak roślinności), samice składają jaja w sznurkach. W zależności od osobnika, może być od kilkudziesięciu do 200 jajeczek. Jajo jest jasnobrązowe, w kształcie nieco owalne, 2 na 3mm. Traszki zwyczajne wybierają wody stojące płytkie, niewielkie, często okresowe zbiorniki deszczówki. Najczęściej godują w wodach zanieczyszczonych, mulistych, mętnych i mocno zarośniętych. Larwy wykluwają się po tygodniu, dwóch, i mają 7mm długości. Cechy morfologiczne (np. charakterystyczne pasy na grzbiecie) i stadia rozwojowe są bardzo podobne jak u traszki grzebieniastej. Metamorfozę przechodzą przy długości 4cm, w czerwcu i lipcu. Larwy są bardzo aktywne i żarłoczne. Traszki zwyczajne dojrzałość płciową osiagają w trzecim roku życia.

Uwaga

W Polsce jest płazem dość pospolitym. Podlega całkowitej ochronie gatunkowej!

 

Opracowanie i źródła informacji

Hania Usarewicz „Double”

Literatura:

Włodzimierz Juszczyk – „Płazy i gady krajowe”