Scolopendra cingulata – skolopendra paskowana

Scolopendra cingulata – skolopendra paskowana

Skolopendra paskowana (Scolopendra cingulata Latreille, 1829) jest największą i najmasywniejszą skolopendrą zamieszkującą Europę. Jest również najpopularniejszym gatunkiem w handlu. Dorosłe osobniki dochodzą zazwyczaj do 14 cm długości, choć azjatyckie populacje potrafią osiągnąć nawet 17 cm długości i 14 mm grubości. Jest ona zwierzęciem nokturalnym, czyli jej największa aktywność przypada na późny wieczór oraz noc. Nie lubi ostrego światła, ucieka od niego. Można je spotkać pod wszelakiego rodzaju skałami, kamieniami, gruzem, gdzie kryją się przed słońcem. Występuje bardzo wiele odmian barwnych, między innymi najpopularniejsza hiszpańska z pomarańczową głową, wraz ze szczękonóżami, pomarańczowo-zielonym grzbietem i żółtymi nogami, spotykamy również osobniki z głową wraz z grzbietem oliwkowozielonej barwy przechodzącej w brąz ku końcowi tułowia, czułki mogą być niebieskie. Również coraz popularniejsze są odmiany z czarnym karapaksem, pochodzą one najczęściej z rejonów Turcji, Afryki północnej, czy rejonów Krymu. W Izraelu możemy znaleźć bardzo rzadką odmianę cechującą się czarnym karapaksem oraz wręcz fluorescencyjnymi czerwonymi nogami.

Wygląd

Czułki, czyli tzw. anteny zbudowane są z 17-18, maksymalnie 22 odcinków (tzw. antenomery), z czego zawsze 6 pierwszych jest połyskująca, a dokładniej praktycznie nie ma na sobie włosków przez co inaczej odbija światło.
Po spodniej stronie ostatniej – terminalnej pary nóg możemy zobaczyć dwa kolce ułożone środkowo, jeden za drugim, jest to cecha istotna przy oznaczaniu odłowionego osobnika.

Występowanie

Scolopendra cingulata jako jeden z niewielu gatunków skolopendr zamieszkuje Europę południową – wzgórza oraz góry Hiszpanii, Francji, Włoch, Grecji, a także Afryka Północną. Praktycznie cały rejon śródziemnomorski.

Biotop

Preferuje suche biotopy o umiarkowanej wilgotności.

Cechy szczególne

W przeciwieństwie do ich tropikalnych kuzynów z rodzaju Scolopendra, ta niewielka śliczna skolopendra charakteryzuje się umiarkowaną siłą jadu. Z powodu ich wielkości, oraz łatwości w zdobyciu są najczęstszym spotykanym gatunkiem w hodowli. Większe nie zawsze oznacza lepsze, Scolopendra cingulata jest jednym z najlepszych gatunków dla początkujących.

Scolopendra cingulata var. obscuripes jest wariacją spotykaną tylko na pustyni Sinai, na pograniczu Syrii, Jeruzalem oraz Palestyny; cechuje się wyjątkowo pięknym ubarwieniem, młode głowę, segment zagłowowy oraz segment terminalny mają koloru czerwonego, reszta ciała jest w intensywnych, niebieskich barwach, z wiekiem głowa oraz pierwszy segment brązowieje, reszta ciała jest jaśniejsza – brązowa / żółta z bardzo wyraźnym paskowaniem na końcach każdego tergitu (tzw. 'banded form’). Czułki oraz terminalne odnóża koloru żółtego lub czerwonego.

Scolopendra cingulata var. hispanica – jest to nieoficjalna nazwa, tak możemy określić formę barwną Scolopendra cingulata w tonacji oliwkowozielonej, czasem aż do czarno-zielonej spotykanej w Hiszpanii.

Inne gatunki występujące na terenie Europy

Scolopendra canidens – do 4-5cm długości, kolorystyka zazwyczaj w odcieniach brązu, pomarańczu, żółci.
Scolopendra clavipes – synimim S. canidens (?)
Scolopendra dalmatica – niewiele mniejsza od S. cingulata, zazwyczaj ciemny grzbiet, nogi jaśniejsze niebieskawo-zielonkawe.
Scolopendra cretica – endemit występujący jedynie na wyspie Kreta.
Scolopendra oraniensis

Żywienie

Dorosłe skolopendry karmimy świerszczami, karaczanami, mącznikiem, itp. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć iż często osobniki z odłowu (praktycznie wszystkie osobniki w handlu) często odmawiają przyjmowania pokarmu, jeśli głodówka się przedłuża proponuję karmić przymusowo – karaczanem/świerszczem w pęsecie tak długo drażnić skolopendrę, aż ta zaatakuje i wbije kły w ofiarę, to powinno pomóc. Młode osobniki natomiast karmimy małymi świerszczami, larwami mącznika młynarka, pinkami, itp.

Odmiany barwne

Scolopendra cingulata z racji bardzo rozległego areału posiada wiele odmian barwnych. Usystematyzowanie ich jest rzeczą bardzo trudną, gdyż nie można przypisać jednej odmiany barwnej do jednego regionu występowania, a jedynie zakreślić granice pojawiania się danej odmiany barwnej, które zresztą się zazwyczaj nakładają.
W samym basenie śródziemnomorskim możemy wyróżnić kilka podstawowych form barwnych;

• Głowa oraz pierwszy tergit zielony tak samo jak karapaks, odnóża kroczne zielone lub żółte, odnóża terminalne zielone lub czerwone. Na karapaksie czasem występują przyciemnienia w miejscu połączenia tergitów, w śród zagranicznych hodowców takie przyciemnienia noszą miano 'banded’. Ta odmiana występuje w całej europejskiej części basenu śródziemnomorskiego(Grecja, Włochy, południowa Hiszpania, Francja, Chorwacja oraz Portugalia).
• Odmiana zwana potocznie 'cyprus yellow’ występuje głównie na Cyprze. Charakteryzuje się dość jednolita barwą ciała. Głowa, pierwszy tergit, karapaks niemal jednolicie żółte, odnóża terminalne nieco ciemniejsze. Kolorystyka odnóży waha się miedzy żółtym a jasno słomkowym. ta odmiana rośnie znacznie mniejsza – jedynie 10 cm DC.
• Odmiana z Chorwacji cechuje się jednolitym beżowym kolorem.
• Ciekawa wariacją są czarne skolopendry. Głowa i karapaks jednolicie czarny, czasami wpadający w ciemny brąz, ostatnia para odnóży jaśniejsza, lekko czerwonawe. Nogi natomiast są w kolorach: czarnym, czerwonym, żółtym. Odmiana ta występuje w Izraelu, Iraku, Grecji, Bułgarii oraz na Krymie. Ponad to w Turcji występują osobniki całe brązowe z niemal czarnymi odnóżami krocznymi.
• Scolopendra cingulata z 'klasycznym’ wzorem (tj. wyrazistymi pasami) występuje w Hiszpanii, Północnej Afryce oraz Turcji. Kolorystyka głowy bywa zróżnicowana; od beżowego, poprzez zieloną, żółta, czarną czy czerwoną. Karapaks bywa słomkowy, zielony lub żółty, przyciemnienia są wyraźne, najczęściej czarne lub brązowe i nierzadko otaczają cały tergit. Odnóża terminalne bywają najczęściej w tym samym kolorze co głowa lub/i karapaks skolopendry.

Rozmnażanie

Od czasu do czasu w hodowli trafiają się zapłodnione samice. Składają one jajka ale najczęściej zostają one zjedzone przez zaniepokojoną matkę lub pleśnieją, bardzo dobrze opisuje to zdanie znalezione na jednym z zagranicznych for terrarystycznych – „50% of females in captivity eat the eggs, no matter what you do!”. Samca aktywnie opiekuje się jajkami, chroni je trzymając je między nogami i troskliwie czyści, aby żadne nie zapleśniało. Jeśli już Twoja samica złoży jaja to najlepszy rozwiązaniem będzie… zostawić ją w świętym spokoju. Nawet najmniejszy hałas, głośna impreza u sąsiadów może sprowokować samicę do zjedzenia jaj lub młodych. Jeśli samica jest wyjątkowo spokojna można spróbować nakarmić ją martwym pokarmem podanym na pęsecie prosto pod głowę.

Jeśli chcemy dopuszczać dwa osobniki w warunkach sztucznych, to konieczne jest zimowanie – trwa ono około dwóch tygodni, trzymamy zwierzęta w temperaturze kilku stopni, stymuluje to rozpoczęcie przez zwierzęta cyklu godowego.

Temperatura

Temperatura w dzień 22-28°C, w nocy 12-18°C.

Wilgotność

Wilgotność powietrza 50-70%.

Terrarium

Terrarium o podstawie 15×30 w zupełności powinno wystarczyć dorosłemu osobnikowi. Wysokość nie jest najważniejsza, pamiętać jednak należy iż skolopendry potrafią się znakomicie wspinać po silikonie w rogu terrarium. Konieczne jest więc zabezpieczenie terrarium od góry. Osobiście polecam faunaboxy albo wszelakiej maści pojemniki na żywność, tzw. 'sałatkoboxy’ nie są polecane dla skolopendr – prędzej czy później wygryzie się ona na wolność. Podłoże powinno być suche, doskonale nadaje się sucha ziemia znaleziona pod domem. Możemy ją po części wymieszać z torfem odkwaszony bądź włóknem kokosowy w proporcji 3 do 1, można dodać również piasku czy wermikulitu. Stałym elementem wystroju powinno być poidełko. Powinna być również kryjówka, na przykład kawałek kory dębowej, kamień. Wystrój uzupełniamy wedle uznania, możemy dodać roślinki (np. Sphangum, Scindapsus).

 

Opracowanie i źródła informacji
Grzegorz Pełka oraz Adam Kowalczewski (2006) na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Dr. Graf Attems. 1930. Das Tierreich – Scolopendromorpha;
J.G.E. Lewis 1981. The biology of centipedes, Cambridge University Press;