[14]
Loading...
Przegrzanie u gadów
W okresie letnim częstymi pacjentami przychodni weterynaryjnej są przegrzane gady. Dlaczego i jak do tego dochodzi oraz jak udzielić pierwszej pomocy zanim pojedzie się do lekarza?
Pamiętać należy, że gady są zwierzętami zmiennocieplnymi i temperatura ich ciała zależy od temperatury panującej w środowisku, w jakim przebywają. Zarówno wychłodzenie, jak i przegrzanie organizmu jest bardzo niebezpieczne. Każdy gatunek gada ma swoją preferowane optimum temperaturowe, w którym czuje się najlepiej. Przekroczenie górnej granicy o 5-10°C może skutkować przegrzaniem i poważnymi uszkodzeniami narządów wewnętrznych.
Jaszczurki, węże i żółwie mieszkające w terrarium mają warunki zależne od właściciela. Dlatego należy pamiętać, by każde lokum dla naszego gada odpowiednio wyposażyć w źródło światła, ciepła, a także zapewnić odpowiednią wilgotność i wentylację. W przypadku temperatury należy zapewnić przynajmniej 2-3 strefy temperaturowe, a co za tym idzie wyposażyć pomieszczenie w 2-3 termometry, dzięki którym będziemy mogli kontrolować odpowiedni zakres temperatur. Na przykład u agamy brodatej na wyspie ciepła powinno być 35-38°C, średnia temperatura to 27-28°C, a w cieniu 23-24°C. W nocy wystarczy około 20-22°C. W terrarium wyposażonym w listwy wentylacyjne lub otwory na suficie i ścianie przedniej zapewniamy odpowiednią cyrkulacje powietrza. Niedopuszczalne jest utrzymywanie gada w akwarium lub pudle z otwartą górą pozbawioną otworów wentylacyjnych w ściankach. Powietrze w takim pojemniku nie podlega cyrkulacji i przy dnie panuje zaduch.
W okresie letnim, gdy na zewnątrz panuje wysoka temperatura, wewnątrz terrarium też automatycznie robi się cieplej. Należy zwracać uwagę na usytuowanie terrarium w pokoju. Umieszczenie go na parapecie okiennym powoduje dodatkowe, niebezpieczne nagrzewanie środowiska wewnątrz pojemnika. Warto na okres letni zapewnić lampy grzewcze o niższym zakresie grzewczym, zamontować termostat lub w ogóle zrezygnować z elementów grzewczych, gdy w pomieszczeniu, gdzie stoi terrarium, jest bardzo ciepło. Konieczne jest zapewnienie gadom stałego dostępu do miski lub basenu z wodą, który w miesiącach letnich zapewnia możliwość schłodzenia się zwierzęcia.
Dobrym rozwiązaniem jest przeniesienie na okres letni pupila na wybieg zewnętrzny. Można do tego przeznaczyć dostępne w handlu eksploraria, siatki na ryby na kole wiązane od góry lub samemu zmontować wolierę. Pomieszczenie to musi być tak zbudowane, by gad z niego nie uciekł, a jednocześnie uniemożliwiać dostanie się do wewnątrz drapieżników takich jak koty, czy dzikie ptaki. W wolierze zwierzę musi mieć możliwość schowania się w cień, a także stały dostęp do wody.
Przewożąc gada na przykład do lekarza lub na urlop należy także zapewnić mu odpowiednie warunki. Najlepszym rozwiązaniem jest faunaboks lub pudełko po butach z licznymi otworami zapewniającymi dopływ powietrza. Dno pudełka można wyłożyć wilgotnym ręcznikiem lub ligniną, co daje dodatkową możliwość chłodzenia. Węże lub jaszczurki można również transportować w bawełnianych workach lub poszewkach odpowiednio zabezpieczonych przed ucieczką gada. W przypadku bardzo wysokich temperatur, jeśli to możliwe, lepiej zrezygnować z wycieczki i przesunąć ją na godziny popołudniowe lub wieczorne, kiedy temperatura otoczenia spada.
Gady się nie pocą, gdyż nie są wyposażone w gruczoły potowe. Zwierzęta te mają niewielkie możliwości oddania ciepła. Zatem nie regulują temperatury swojego ciała tak jak ludzie. Obniżają ją chłodząc się poprzez otwarcie jamy ustnej, szukając chłodniejszego miejsca w terrarium, zakopując się w ściółce, wchodząc do baseniku z woda. Przegrzanie, nawet krótkotrwałe, powoduje problemy z sercem, układem krążenia, nerkami i centralnym układem nerwowym.
W przypadku braku kontroli temperatury w terrarium, nie wyłączenia lamp grzewczych i/lub słabej wentylacji, a także przy braku miejsca zacienionego w wolierze naszemu pupilowi grożą poważne konsekwencje.
Objawami przegrzania są:
- otwieranie pyska, przez co gad próbuje się schłodzić,
- przesiadywanie na kratkach wentylacyjnych,
- szukanie zacienionego miejsca,
- przebywanie większości czasu w basenie,
- próba zakopania się w podłożu lub wciśnięcia się za elementy wystroju.
Długotrwałe przegrzanie organizmu skutkuje objawami z układu oddechowego, a także, w skrajnych przypadkach, objawami neurologicznymi. U żółwi i jaszczurek bardzo często występuje wypływ pienistej wydzieliny z nozdrzy i jamy ustnej oraz oddychanie z otwartym pyskiem. U żółwi można zaobserwować zaczerwienienie skóry w wyniku przegrzania.
Do objawów neurologicznych należy wygięcie głowy do góry, tak zwany opistotonus, wyginanie ciała w kształt banana, drgawki, kręcenie się w kółko lub wokół własnej osi. W skrajnym przypadku przegrzania występuje skurcz spastyczny całego ciała, a węże przekręcają ciało na grzbiet, leżąc spodnią częścią ciała do góry.
Przegrzanego gada należy jak najszybciej przenieść do chłodnego pomieszczenia. Stopniowe obniżanie temperatury wewnętrznej ciała można uzyskać kąpiąc pupila w letniej (nie zimnej!) wodzie. Jak najszybciej, po udzieleniu pierwszej pomocy, należy udać się do lekarza weterynarii zajmującego się leczeniem gadów. Lekarz, poza podaniem leków przeciwwstrząsowych i nawodnieniem zwierzęcia, pobierze krew w celu oszacowania uszkodzeń narządów wewnętrznych, w tym nerek i wątroby. Mimo leczenia stan ten często kończy się zejściem śmiertelnym, dlatego zalecam w sezonie letnim uważne kontrolowanie temperatury. Obowiązkowo należy zamontować termostat, umieścić odpowiednio terrarium (nie na parapecie!) i zapewnić stały dostęp do wody.
Filmy
Objawy a’la tężyczkowe przy zbyt wysokiej temperaturze w terrarium
Opracowanie i źródła informacji
Lek. wet. Marta Marciniak, przychodnia weterynaryjna SALVET, Warszawa
Artykuł opracowano na podstawie doświadczeń z praktyki lekarskiej autorki.
Literatura:
Frye F.L. „Biomedical and surgial aspects of capitive reptile husbandry”
Mader D. „Reptile Medicine and Surgery. Second Edition”
Marciniak M. „Agama brodata Pogona vitticeps” Zeszyt terrarystyczny nr 1 Magazyn Akwarium 2011
Mutschmann F. „Snake Diseases. Preventing and Recognizing Illness”
Przychodnia Weterynaryjna SALVET
ul.Ratuszowa 1/3
Warszawa
22 670 20 42
Przychodnia Weterynaryjna OSTOJA SALVET
ul. Hlonda 2 lok.7
22 651 89 79
www.salvet.pl
