[5]
Loading...
Niezbyt liczna rodzina owadów (Insecta) z rzędu chrząszczy (Coleoptera) . Na świecie opisano dotychczas ok. 1.200 gatunków. Z terenu Polski wykazano obecność 7.
Są przeważnie średnimi lub dużymi owadami. Krajowe gatunki mieszczą się w zakresie 10 – 80 mm, tropikalne mogą być znacznie większe. Czułki jelonkowatych posiadają charakterystyczną grzebykowatą 3 – 6 członową buławką. Pierwszy człon czułków jest silnie rozwinięty, biczyk odstaje od niego pod dużym kątem. Głowa duża, szeroka, czasem z wyrostkami w kształcie rogów. W aparacie gębowym, zwłaszcza u samców, silnie rozwinięte żuwaczki. Ich długość może być większa niż połowy ciała. Tak wykształcony oręż służy rytualnym walkom o samice. Przedplecze szerokie, płaskie, najczęściej punktowane. U niektórych gatunków silnie wypukłe, z guzami i bruzdami. Pokrywy silnie zesklerotyzowane, o równoległych bokach i zaokrąglonych końcach. Ich powierzchnia może być punktowana lub posiadać wyraźne bruzdy. Druga para błoniastych skrzydeł przeważnie dobrze rozwinięta. Nogi długie lub średniej długości, kroczne i grzebne. Na goleniach mogą występować kolce, bruzdy i żeberka. Stopy 5 członowe. Odwłok w całości schowany pod pokrywami, zbudowany z pięciu widocznych sternitów.
Larwy jelonkowatych mają podobną budowę i prowadzą podobny tryb życia jak larwy ich bliskich krewniaków – poświętnikowatych (Scarabaeidae). Żerują w próchniejącymi i przegrzybiałym drewnie drzew liściastych (głównie dębów i buków). Cykl rozwojowy może trwać od trzech do pięciu lat. Dorosłe chrząszcze prowadzą skryty tryb życia. Latają po zmroku, odżywiają się głównie sokiem zranionych roślin, choć nie gardzą zapewne gnijącymi owocami.
Krajowi przedstawiciele rodziny Lucanidae należą do rzadkości. Na spadek ich liczebności największy wpływ ma nieprawidłowa gospodarka leśna: niszczenie siedlisk przez zrąb zupełny lub usuwanie starych, próchniejących drzew. Nie bez znaczenia jest też działalność entomologów – amatorów, którzy chcą posiadać takie okazy w swoich kolekcjach.
Obecnie 4 z 7 gatunków znajdują się na Czerwonej Liście, a 3 z nich objęte są ochroną gatunkową (w spisie zaznaczone gwiazdką).
Przedstawiciele: jelonek rogacz (Lucanus cervus *), ciołek matowy (Dorcus parallelopipedus *), wynurt (Ceruchus chrysomelinus *), zakliniec (Platycerus caraboides), kostrzeń (Sinodendron sylindricum).
