Hydrosaurus pustulatus – filipińska agama żaglowa*

Hydrosaurus pustulatus – filipińska agama żaglowa*

Hydrosaurus pustulatus (Eschsholtz, 1829) należy do największych przedstawicieli rodziny agam. Dorosłe samce mogą osiągać nawet do 120 cm dł. Do charakterystycznych cech tego gatunku należy okazały grzebień biegnący wzdłuż kręgosłupa na karku, grzbiecie i na ogonie. Na palcach stóp znajdują się charakterystyczne, podłużne łuski zwiększające powierzchnię. Ogon tych jaszczurek jest bardzo silny, masywny i spłaszczony, pomocny podczas pływania.

Ubarwienie jest zdominowane przez oliwkowy brąz z lekko szarym grzbietem. Po bokach ciała widoczny jest nieregularny deseń z ciemno szarych lub czarnych cętek. Kończyny i głowa są wyraźnie ciemniejsze od torsu i ogona. Głowa u samców jest niekiedy niemal czarna. Pojedyncze łuski na pysku i karku oraz łuski tworzące grzebień są niebiesko-szare.

Jest to gatunek endemiczny dla archipelagu Filipin. Zasiedla większość wysp archipelagu z wyłączeniem Palawanu.

Nazewnictwo

Nazwa polska: Filipińska agama żaglowa*, filipińska agama wodna**, Soa-soa (nazwa lokalna) [*, ** – nazwy nie poprawne gdyż trójczłonowe, nie zgodne z polską nomenklaturą zoologiczną]

Nazwa angielska: Philippine Sailfin Lizard, Philippine Sail-Fin Lizard, Soa-Soa Lizard

Nazwa niemiecka: Die Philippinische Segelechse

Podgatunki

Pokrewieństwa pomiędzy populacjami zasiedlającymi poszczególne wyspy są niepewne. Prawdopodobnie Hydrosaurus pustulatus zostanie podzielony na kilka podgatunków lub wręcz zostaną wyodrębnione oddzielne gatunki.

Długość życia

Ok 10-12 lat.

Występowanie

Filipiny

Aktywność

Dzienna

Odmiany

Brak

Wygląd

Wygląd samca

Samiec jest wyraźnie większy i masywniejszy od samicy, Dorosłe samce mają bardzo okazały grzebień biegnący wzdłuż kręgosłupa.Grzebień na karku i grzbiecie ma masywną, grubą podstawę, tworzącą charakterystyczne garby. Właściwy grzebień utworzony jest przez pojedynczy rząd zaostrzonych kolcowatych w kształcie łusek. Grzebień ogonowy pozbawiony jest tej masywnej podstawy, jest znacznie wyższy i u starych osobników tworzy bardzo charakterystyczny żagiel (stąd nazwa zwierzęcia). Dodatkowo samiec ma znacznie masywniej zbudowaną czaszkę, potężniejsze szczęki i wyraźnie zadartą końcówkę pyska. U niektórych osobników na czubku pyska wykształcają się powiększone łuski tworzące niski garb. Ubarwienie dorosłych osobników obu płci jest zbliżone, aczkolwiek samiec ma ciemniejszą głowę oraz większą ilość niebieskich łusek w okolicach pyska i karku.

Wygląd samicy

Samica jest mniejsza od samca, z reguły nie przekracza 100 cm dł. Jest również wyraźnie mniej masywna i szczuplejsza. Grzebienie zarówno na grzbiecie jak i na ogonie nigdy nie są tak mocno rozwinięte. Czaszka jest delikatniej zbudowana, z bardziej wydłużonym pyskiem. Ubarwienie samicy jest zbliżone do ubarwienia samca, jednakże zazwyczaj deseń z ciemnych plamek jest bardziej zaznaczony.

Cechy szczególne

Oprócz grzebienia, który jest najbardziej rzucającą się w oczy cechą tej jaszczurki bardzo charakterystyczna jest budowa stóp. Palce posiadają z boku listewki utworzone z wydłużonych i spłaszczonych łusek co wydatnie zwiększa powierzchnię stopy podczas pływania.

Młode osobniki w przypadku zagrożenia są w stanie uciekać na tylnych łapach. Gady te doskonale wspinają się po gałęziach drzew. Dużo czasu spędzają również w wodzie, gdzie poszukują pokarmu i schronienia w przypadku zagrożenia.

Biotop

Zasiedlają górskie lasy tropikalne Filipin. Są to gady silnie związane z pierwotnymi zbiorowiskami leśnymi. Nigdy nie oddalają się od zbiorników wodnych, preferują wartkie strumienie i rzeki. Większą część czasu spędzają w koronach drzew. W przypadku zagrożenia uciekają do wody, często skacząc bezpośrednio z konarów. Pokarm wyszukują zarówno na drzewach jak i w wodzie, rzadziej na powierzchni gruntu.

Temperatura

W dzień 26-30°C, pod promiennikiem do 32°C, w nocy temperatura ok 25 -26°C

Wilgotność

80-90%.

Terrarium

Terrarium tropikalne. Terrarium dla tych jaszczurek musi być wystarczająco duże aby zwierzęta czuły się komfortowo. Jako, że są to gady nadrzewne zbiornik musi być wysoki, zaopatrzony w dużą ilość mocnych konarów do wspinaczki. Roślinność żywa nie ma racji bytu w przypadku osobników dorosłych, które będą ją niszczyć podczas wspinaczek. Młode osobniki doskonale czują się terrariach z żywymi roślinami. Ze względu na dużą stresogenność tych agam zaleca się zastosowanie sztucznej roślinności w celu upodobnienia warunków jak najbardziej zbliżonych do naturalnych. Konieczne jest zainstalowanie dużego zbiornika wodnego, w którym jaszczurki będą mogły bez problemu się zanurzyć i popływać. Wodę z tego zbiornika należy regularnie zmieniać, gdyż gady często załatwiają się do niej. Za podłoże w terrarium najlepiej posłuży mieszanka gleby i torfu kokosowego z domieszką kawałków kory. należy zapewnić odpowiednio dużą i wydajną wentylację aby zapobiec gniciu podłoża.

Warto również rozpatrzyć obłożenie części ścian terrarium korkiem lub matami kokosowymi. Agamy te w młodym wieku wykazują bardzo dużą płochliwość i często doznają kontuzji na skutek kolizji z twardymi ścianami. Zabezpieczenie części ścian zbiornika wydatnie zmniejsza ryzyko tego typu wypadków.

Wielkość terrarium dla dorosłego osobnika to minimum 100x150x200 cm.

Oświetlenie

Cykl 12 godzinny. Stosujemy UVB 5%.

Żywienie

Młode osobniki są niemal całkowicie mięsożerne. Odżywiają się wszelkiego rodzaju bezkręgowcami: owadami, pajęczakami, krocionogami i ślimakami. Wraz ze wzrostem zaczynają polować na większą zdobycz. Okazy dorosłe zjadają także małe ssaki, jaja ptasie i pisklęta, małe jaszczurki i węże, a także okazjonalnie ryby. U dorosłych agam z tego gatunku ważnym składnikiem diety (nawet do 30%) są rośliny. Zjadają kolorowe i słodkie owoce, młode liście i kwiaty.

Rozmnażanie

Hydrosaurus pustulatus osiągają dojrzałość płciową w wieku ok. 2 lat. Okres godowy w naturze przypada na wiosnę. Samce zbierają haremy samic i bronią je przed konkurentami. Walki wewnątrzgatunkowe zazwyczaj są bezkrwawe i ograniczają się najczęściej do silnie zrytualizowanych gestów, stroszenia grzebieni i syczenia. Niekiedy dochodzi jednak do bardzo brutalnych walk między samcami.

Mniej więcej 10 tygodni po kopulacji samica składa w wykopanym przez siebie w leśnej ściółce gnieździe do 15 jaj o długości ok. 4 cm. Inkubacja trwa mniej więcej 90-100 dni. po wykluciu młode osobniki mają długość ok. 20 cm.

Zimowanie

brak danych

Uwagi

Jako że ogromna większość osobników dostępnych w handlu to okazy z odłowu po zakupie koniecznie należy poddać gady kwarantannie i odrobaczyć.

Młode osobniki bywają bardzo płochliwe i łatwo wpadają w panikę, co często kończy się kontuzjami. Okazy dorosłe z reguły są spokojne i raczej łagodne w stosunku do opiekuna. Sprowokowane lub przestraszone mogą jednak boleśnie pogryźć.

Podstawowym problemem przy hodowli tego gatunku jest zapewnienie odpowiednio dużego terrarium w typie tropikalnym. Ważne jest zapewnienie również odpowiedniej wysokiej wilgotności. W przypadku zbyt niskiej wilgotności otoczenia agamy te często mają problemy ze zrzuceniem wylinki zwłaszcza z palców.

Hydrosaurus pustulatus jest zagrożony w naturze w wyniku postępującej degradacji naturalnych zbiorowisk leśnych na Filipinach. Zanik pierwotnych lasów górskich oraz fragmentacja zbiorowisk leśnych stanowi duże zagrożenie dla tych jaszczurek. Dodatkowo są odławiane przez miejscową ludność w celach konsumpcyjnych oraz hodowlanych.

 

Opracowanie i źródła informacji

Jakub Kowalski

Źródła informacji

Species Information Network – Philippines Biodiversity Conservation Programme, Conservation of Philippine Sailfin Lizards (June, 2006)

Taxonomic Listing of Squamates recorded from Mindoro (June, 2006)