Lycosa singoriensis – tarantula ukraińska

Lycosa singoriensis

 

Synonimy

• Aranea singoriensis (Laxmann), 1770
  
• Arctosa singoriensis (Laxmann), 1770
• Trochosa singoriensis (Laxmann), 1770
• Allohogna singoriensis (Laxmann), 1770
• Aranea tarentula (Pallas), 1771
• Lycosa ucrainensis (Jarocki), 1825
• Lycosa latreillii (Hahn), 1833
  
• Arctosa latreillii (Hahn), 1833
• Lycosa rossica (Krynicki), 1837
• Lycosa tarentuloides singoriensis (Walckenaer), 1837

Nazewnictwo

• Nazwa polska: Tarantula ukraińska
• Nazwa niemiecka: Südrussische Tarantel
• Nazwa czeska: Slíďák tatarský
• Nazwa rosyjska: Южнорусский тарантул
• Nazwa węgierska: Szongáriai cselőpók

Systematyka

Wygląd

Lycosa singoriensis to średniej wielkości przedstawiciel pogońcowatych, niemniej jednak jeden z największych europejskich gatunków tej rodziny. Osiąga do nawet 4 cm ciała i do 10 cm całkowitej długości wraz z odnóżami. Jest to masywny i pięknie ubarwiony pająk. Karapaks i odwłok ciemnooliwkowe, w odcieniach czerniejącego brązu. Z karapaksu w kierunku jego obwodu odchodzą promieniście jasne, biało-kremowe paski. Odwłok wyróżnia się, ze względu na przeważający, ciemny kolor, nie w pełni uwidocznionym wzorem przez niego przechodzącym. Prócz tego widoczna jest na nim konfiguracja równoległych względem siebie, nieregularnych jasnych punktów. Odnóża grube w relacji do reszty ciała, cętkowane asymetrycznie, przechodząc niejednostajnie między jasnymi a ciemnymi wzorami. Ciekawym ewenementem pośród ogarniającej ciało pająka przeplatanki czerni z bielą są intensywnie żółte lub pomarańczowe chelicery i nogogłaszczki. Inną równie osobliwą cechę dla tego gatunku stanowią gęsto porastające spodnią część odnóży, krótkie, jasne włoski. Tak jak u reszty pogońców, dobrze wykształcony aparat wzroku oraz odnóża kroczne, czyniące je niezawodnymi łowcami. Zależnie od pochodzenia, wygląd osobników może się różnić. Dysonans taki może być widoczny w rozkładzie barw, proporcjach ciała, w zarysie wzoru na ciele. Gatunek ten jest względnie podobny do Geolycosa vultuosa i przez to, czasem mylony w hobby.

Występowanie

Gatunek szeroko rozdystrybuowany we wschodniej i środkowej Europie, dużym obszarze środkowej Azji, aż po Chiny, Koreę i inne kraje Dalekiego Wschodu strefy umiarkowanej. Na starym kontynencie spotkać je można od Ukrainy, południowej Białorusi, przez Rumunię, Węgry, Mołdawię, Słowację, północną Bułgarię, aż po wschodnie krańce Austrii, Czech, Słowenii, Chorwacji i Serbii. Kwestia występowania tego gatunku w Polsce wciąż jest  niewyjaśniona. Dużą barierę ograniczającą ich ekspansję stanowią pasma górskie oddzielające polskie równiny od czeskich i słowackich. Nie potwierdzono ani jednego doniesienia na temat Lycosa singoriensis, a najczęstszymi winowajcami pośród licznych pogłosek o napotkaniu pająka tego gatunku, są pająki z rodzaju Arctosa i Alopecosa. Niewykluczone, że niegdyś mogły zamieszkiwać obecne granice Rzeczypospolitej lecz wskutek działań człowieka; przekształcania krajobrazu i ingerencji gruntowej pod cele rolnicze, wyginęły. Najbliższe udokumentowane osobniki tego gatunku napotkano około 30-40 km od polskiej granicy. Lycosa singoriensis zaczęły migrować szerzej wgłąb Europy od XVl wieku i nie do końca jest pewnym określenie jednoznacznego stanowiska, gdyż pająki te cały czas przemieszczają się w poszukiwaniu nowych terenów, co napędza również rozwój rolnictwa (przekształcanie siedlisk), przemysłu i gospodarki i budownictwa. Na przykładzie znanych czeskim arachnologom miejsc, liczące kilkadziesiąt osobników stanowisko, potrafiło w ciągu roku opustoszeć, a nowe pokolenia rozproszyć na nowe tereny nawet na odległość kilkunastu kilometrów od miejsca pierwotnego. Na przełomie dekad, ich liczebność na terenie Czech była w stanie zmniejszyć się niemal do kilku miejsc na wschodnich obrzeżach kraju, by w kolejnych latach opanować niemal 1/3 powierzchni. W ten sposób następuje jego ekspansja. Dla niemogących się doczekać ich w Polsce, mamy jednak niezbyt pomyślne informacje bowiem wskutek wspomnianego rozwoju gospodarczego i zakrojonej ingerencji agrotechnicznych, gatunek ten ma tendencje do regresji – wycofywania się, kurczenia i fragmentacji populacji, w związku z czym nie ma co oczekiwać ich na terenie naszego kraju… no chyba, że zostaną zaprowadzone sztucznie.

Biotop

Lycosa singoriensis toleruje wiele różnych, nowych jej biotopów. Żyje przeważnie na rozległych, stepowiejących, nisko porośniętych równinach Europy Środkowej, otwartych pobrzeżach rzek, jezior, na niskich murawach, żwirowiskach, pokrytej rzadką roślinnością, gliniasto-piaszczystych przestrzeniach, ugorach i pastwiskach. Bywa częstym gościem w ogrodach, działkach oraz na polach uprawnych. Wybiera gleby mieszane, gliniaste, osadowe i alluwialne w pobliżu cieków i zbiorników wodnych tj. w starorzeczach czy wyschniętych jeziorach, podlegające okresowemu zalewaniu, szaroziemy, wapienie, mady i iły. Gatunek lubi kolonizować się w niedalekiej odległości wód, bogate pod względem zasobności planktonu łąkowego, służącego za pokarm oraz dobrym, kleistym glebom – budulcem ich głębokich nawet na 40-50 cm nor zakończonych komórką, w której przez większość dnia przebywa pająk. Często spotykanymi miejscami ich bytu są otwarte, szeroko wyeksponowane na działanie promieni słonecznych, nisko porośnięte zbocza, wyżyny, pobrzeża rzek. Jak twierdzą sami badacze tego gatunku, czasem nie sprawdza się dokładne wskazanie stanowisk u tego gatunku, gdyż często bywają to tereny przejściowe w trakcie kolonizacji oraz znajdowane są w miejscach niepodobnych do typowych dla nich siedlisk, tj. rowy przy ulicach, wiadukty, pola i boiska do gier, parki w środkach miast, piwnice, przydomowe ogródki, pola kukurydzy, place budowy.. Jednym z przykładowych, jednocześnie większym i względnie stałym europejskim skupiskiem tego gatunku są: Lake Neusiedl–Seewinkel National Park we wschodniej Austrii, Kiskunsági Nemzeti Park i Körös-Maros National Park na Węgrzech, Wielka Nizina Węgierska, Chránená krajinná oblasť Záhorie i cała Nizina Naddunajska na Słowacji, wielkie równiny Kotliny Panońskiej, Wyżyny Ukraińskie, Stepy Pontyjsko-Kaspijskie, Nizina Czarnomorska (rejon miasta Chersoń), wraz z Krymem, Poleski rezerwat radiacyjno-ekologiczny, Mizhrichynskyi Regional Landscape Park (Polesie Prypeckie) i ogólnie strefa wykluczenia aż po przedmieścia Kijowa i jego okolice.

Długość życia

Samice do 4 lat. Samce około 2 lat.

Aktywność

Jak inne Lycosidae aktywne  całodobowo. Aktywne zarówno w dzień jak i nocą.

Zachowanie

Pająki szybkie, bywają agresywne, zwłaszcza dorosłe lub podrośnięte osobniki w obronie gniazda. Polują aktywnie, błyskawicznie. Jednym z mechanizmów obronnych i łowieckich jest skakanie. Lycosa singoriensis potrafią wyskoczyć nawet na wysokość 10 cm. Długie, masywne odnóża i dobrze rozwinięte oczy czynią z nich perfekcyjnych drapieżników.

Przedstawiciele tego gatunku wykazują duże zdolności adaptacyjne. Jak wcześniej wspominałem, radzą sobie z galopującymi zmianami w strukturze krajobrazu i zmianami klimatu. Nie są straszne im -30-stopniowe rosyjskie zimy. Potrafią dostosować się do różnych typów siedlisk, znosząc zimy, hibernując w fundamentach budynków. Ogółem mówiąc, wybierają często siedliska ruderalne, opustoszałe tereny będące pod wpływem antropopresji, tj. opustoszałe, rzadkie zabudowania czy przedmieścia. Pająki te potrafią zaciekle się bronić. Swoje głębokie, prowadzące pionowo wgłąb ziemi tunele umacniają elementami podłoża, takimi jak suche trawy wbudowując je w kleiste podłoże.

Jadowitość

Jad słaby, poza podwyższoną temperaturą, obrzękiem, lekkim bólem, uczuciem palenia i rozpierania w miejscu i okolicach ukąszenia nie powinny wystąpić żadne poważniejsze objawy. Pazury jadowe duże, toteż bolesny może okazać się sam moment ukąszenia. Składowe jadu tego gatunku mają niskie działanie neurotoksyczne na myszy, ale może indukować hemolizę ludzkich erytrocytów. Ponadto jad wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe przeciwko komórkom prokariotycznym i eukariotycznym. Alergen jadowy, podobny do znalezionego u błonkoskrzydłych. Należy do rodziny białek CAP, która obejmuje białka CRISP, antygen 5 i białka związane z patogenezą (PR-1). Został sklasyfikowany jak pokrewny do jadu różnych zwierząt, w tym głowonogów, ślimaków stożkowych, skorpionów, gadów i kleszczy, a także śliny hematofagicznych owadów. Białka domeny CAP są dominującymi toksynami wywołującymi alergie w jadach błonkoskrzydłych. Jego funkcja w jadzie pająków pozostaje do ustalenia.

Terrarium

Terrarium powinno wiernie oddawać naturalne habitaty tego gatunku, uwzględniając rodzaj substratu.Wielkość zbiornika dla dorosłego osobnika wskazane jest aby miała wymiary minimum 30x40x40 cm w czym musi znaleźć się conajmniej 15cm podłoża i dobra wentylacja.  Wszystkie pogońcowate to pająki prowadzące aktywny, wędrowny tryb życia, w związku z czym terrarium/pojemnik hodowlany winien być obszerny i wysoki, by pomieścić grubą warstwę podłoża.  W tym celu doskonale sprawdzają się plastyczne podłoża o zwartej, szybko gęstniejącej strukturze jak gliny, gleby ilaste, aluwialne, ferralitowe z domieszką piasku, torfu, aby mieszkaniec mógł stworzyć bez przeszkód swoje lokum. Jest to o tyle przydatne, że kompozycja taka pozwala utrzymać zrównoważony poziom wilgoci w podłożu. Ważnym lecz niekoniecznym elementem są także elementy wystroju, które pająk będzie mógł użyć do budowy gniazda. W jednym z rogów terrarium, warto umieścić płytką miseczkę z wodą, uzupełniając je regularnie, gdy wyparuje.

Temperatura

Pokojowa. W okresie marzec-listopad za dnia 20-28°C przy czym polecam stosować nisko watowe żarówki by wilgoć mogła na bieżąco wyparowywać, a przy okazji by hodowca mógł obserwować wygrzewające się w pełnej krasie osobniki. W nocy dobrze jest obniżyć temperaturę o kilka stopni. W miesiącach zimowych, w czasie hibernacji pająków należy zachować kilka stopni powyżej zera, kontrolując funkcje życiowe podopiecznego i utrzymując odpowiedni poziom wilgotności. Taki stan można zapewnić umieszczając pojemnik z pająkiem w garażu, nieogrzewanej piwnicy. Osobniki tego gatunku spokojnie wytrwają wielostopniowych mrozach lecz profilaktycznie sprawdzamy stan pająka nie ingerując w jego otoczenie, by nie wybudzać go z wegetacji. Wprowadzając i wyprowadzając pająka z tego stanu powinniśmy systematycznie obniżać lub zwiększać temperaturę. Zabiegi te są niezbędne dla rozrodczej stymulacji dorosłych osobników, gdy mamy zamiar je w przyszłości rozmnażać. Sezonowanie pająków pozwala także odzwierciedlić ich naturalne warunki środowiska zewnętrznego i wywrzeć wpływ na inicjację unikalnych zachowań w warunkach sztucznych.

Wilgotność

Podział stref wilgotności, o zachowanie których nawołuję, stanowi fundamentalny punkt w hodowli Lycosidae, gdyż w niewoli nie mają one możliwości odnalezienia się w preferowanym przedziale czynników zewnętrznych. Osobiście w hodowli Lycosa singoriensis i innych pogońców strefy umiarkowanej wyznaję zasadę pół na pół, czyli pokrótce mówiąc, połowa pojemnika wilgotna, druga połowa sucha.  Raz na kilka dni obficie spryskujemy pojemnik. Dla podtrzymania tego sprawdza się wspominana nieraz przeze mnie odpowiednia kompozycja dobrze chłonących i magazynujących podłoży (gliny, gleby osadowe). Struktura tak uporządkowanego substratu umożliwia gromadzenie się wody w najniższych jego partiach, przechodząc łagodnie przez strefy wilgoci aż po wierzchnie, suche warstwy podłoża.  Wszystkie opisane warunki mogą Was pewnie wystraszyć i zniechęcić oraz wydać się bezsensowne, ale przekonuję, że jest to estetyczne i wygodne rozwiązanie, choć wiem, że Lycosidae są pająkami wytrzymałymi i w innych również sobie poradzą lecz wówczas utrzymanie optymalnej wilgotności będzie bardziej wymagające.

Żywienie

W warunkach hodowlanych podajemy standardowo dostępne powszechnie owady karmowe, dbając o różnorodność bazy pokarmowej.

Dymorfizm płciowy

Samice osiągają 3-4 cm ciała, podczas gdy samce do 2,5 cm. Proporcje ciała także mogą wskazać różnice. Samiec ma długie, cieńsze w dwóch ostatnich segmentach odnóża, gdzie samica ma je masywne i proporcjonalne względem ciała. U samca, na wylinkę przed dorosłością, końcówki nogogłaszczek stają się zauważalnie pogrubione. Po ostatniej wylince, stają się dorosłe, na nogogłaszczkach ujawniają się narządy aparatu kopulacyjnego przechowujące nasienie. Wówczas samiec jest gotowy do kopulacji i przekazania genów wyruszając w odpowiednim czasie w poszukiwaniu samicy.

Rozmnażanie

Przy zapewnieniu optymalnych warunków i stymulacji, rozmnażanie jest bezproblemowe. Samiec po odnalezieniu nory samicy rozpoznaje ją, zachęca do wyjścia i kopulacji, która trwa nawet kilka godzin. Samiec po wykonanym zadaniu opuszcza gniazdo samicy w poszukiwaniu kolejnej partnerki. Samica w tym czasie przygotowuje się do pierwszego etapu wydania na świat nowego życia. Już po 2 tygodniach po kopulacji możliwe jest wydanie kokonu, który nosi przez kolejne 4-6 tygodni przyczepiony do kądziołków przędnych. Po tym czasie samica tworzy dziurkę w kokonie umożliwiając młodym wyjście na jej grzbietową część odwłoka, na którym przebywają około tygodnia. Schodząc z odwłoka samicy, młode przechodzą wylinkę i rozpoczynają samodzielne życie.

Uwagi

W niektórych krajach gatunek ten wpisany jest na Czerwoną Listę Gatunków Zagrożonych jako krytycznie zagrożony wyginięciem, m.in. w Czechach i na Węgrzech.

 

Opracowanie i źródła informacji na podstawie doświadczeń własnych i zaprzyjaźnionych hodowców.

Bibliografia:

-http://www.arachnos.eu/en/araneomorphae/lycosidae/lycosa/item/7-lycosa-singoriensis-confirmed-appearance-of-fauna-in-the-czech-republic
-https://www.arachnology.cz/druh/lycosa-singoriensis-414.html?jazyk=en
– Norman I. Platnick: Lycosa singoriensis. W: World Spider Catalog.
–Liu ZH, Qian W, Li J, Zhang Y, Liang S. Biochemical and pharmacological study of venom of the wolf spider Lycosa singoriensis.
-https://www.gbif.org/en/species/5169307
-https://araneae.nmbe.ch/data/1301/Lycosa_singoriensis
-https://esc-sec.ca/2014/05/02/the-romanian-tarantula-lycosa-singoriensis-lexmann-1770/
–

Hubert Szymański (htsi)