[4]
Loading...
Bothrops asper
Bothrops asper to jadowity wąż z rodziny Viperidae. Człon asper odnosi się do jego łusek, po łacińsku oznacza szorstki.
Nazewnictwo
Nazwa łacińska: Bothrops asper
Nazwa angielska: Terciopelo
Nazwy lokalne: Ahueyactli, Cachet de Puinca, Cantil Bakay, Xochinauyaque, Equis oraz wiele innych (ponad 80)
Synonimy
Trigonocephalus asper – GARMAN 1883: 124
Trigonocephalus xanthogrammus – COPE 1868: 110
Bothrops atrox septentrionalis – MÜLLER 1885: 699
Bothrops quadriscutatus – POSADA-ARANGO 1889: 345
Lachesis xanthogrammus – BOULENGER 1896
Bothrops xanthogrammus – AMARAL 1930: 24
Bothrops atrox asper – SMITH & TAYLOR 1945
Bothrops atrox asper – TAYLOR 1949: 215
Bothrops asper – HOGE 1966: 113
Bothrops asper – PETERS & OREJAS-MIRANDA 1970: 43
Bothrops xanthogrammus – PETERS & OREJAS-MIRANDA 1970: 55
Bothrops asper – LINER 1994
Bothrops atrox xanthogrammus – SCHÄTTI & KRAMER 1993
Bothrops xanthogrammus – WELCH 1994: 35
Bothrops asper – MCDIARMID, CAMPBELL & TOURÉ 1999: 254
Bothrops asper – FENWICK et al. 2009
Bothrops asper – CARRASCO et al. 2012
Bothrops asper – WALLACH et al. 2014: 115
Systematyka
Domena: Eukaryota – eukarionty
Królestwo: Animalia – zwierzęta
Typ: Chordata – strunowce
Podtyp: Vertebrata – kręgowce
Gromada: Sauropsida – zauropsydy
Podgromada: Diapsida – diapsydy
Nadrząd: Lepidosauria – lepidozaury
Rząd: Squamata – łuskonośne
Podrząd: Serpentes – węże
Rodzina: Viperidae
Podrodzina: Crotalinae
Rodzaj: Bothrops
Gatunek: Bothrops asper
Status prawny
Znajduje się w I kategorii zwierząt niebezpiecznych. Nie znajduję się na liście CITES oraz czerwonej liście IUCN.
Występowanie
Gatunek ten zamieszkuje tereny Ameryki Środkowej od południowego Meksyku do północnej części Ameryki Południowej. Południową granicą zasięgu są Andy w północno-zachodnim Peru.
Biotop
Tropikalne lasy deszczowe, sosnowe sawanny, ale również w niższych regionach górskich. Zmieszkuje przede wszytskim obszary, na których wilgotność jest na wyższym poziomie, blisko rzek, strumyków. Dorosłe osobniki, mniej narażone na odwodnienie, moża spotkać także w suchszych lasach. Znajdowane również są blisko siedzib ludzkich, np. na obszarach rolnych.
Długość życia
14-21 lat.
Aktywność
Głównie nocna, lecz zmniejszona aktywność jest ściśle związana ze spadkami temperatur i wilgotności, jest to zależne od miesięcy.
Wygląd
Mogą dorastać do ponad 200 cm, ale przeważnie mierzą 100-190 centymetrów długości. Największym osobnikiem, jakiego udało mi się odszukać, była samica mierząca 232 cm i ważąca 5,4 kg.
Gdy spojrzymy na tego węża, od razu zauważymy bardzo spłaszczoną głowę, która jest widocznie oddzielona od reszty ciała. Głowa jest w barwie od jasnej do ciemnobrązowej lub nawet czarnej. Oczy są średniej wielkości z pionowymi źrenicami, w stronę oczu, poziomo, ciągnie się jasnobrązowa, brązowa, ciemnobrązowa lub kremowa linia, nie przecina jednak oka. Nad tą linią, jak i pod, występuje już jasne, bladożółte ubarwienie, które pokrywa resztę głowy. Nad okiem najczęściej ciągnie się jasnobrązowa linia, która tworzy obwódkę wokół ciemnej części głowy (na górze). Posiadają wyraźne łuki nad oczami. Na stronie grzbietowej i brzusznej występują różne kolory jak i wzory. Ubarwienie strony grzbietowej to różne odcienie brązu z szarymi i czarnymi elementami. Wzór na ciele formują bladożółte linie, które tworzą swego rodzaju trójkąty naprzemienne, raz ciemniejsze, a raz jaśniejsze. Kształty te przyjmują brązową barwę, wewnątrz występują czarne wzory w kształcie nierównego koła, z jasną obwódką. Strona brzuszna jest jasna, najczęściej przyjmuje bladożółte, szarawe, lub kremowe ubarwienie. Bothrops asper jest bardzo zróżnicowany fenotypowo w całym swoim zasięgu geograficznym, przez co często mylony jest z Bothrops atrox, który ma podobny kolor i wzór, ale często zawiera prostokątne lub trapezoidalne wzory. W suchszych rejonach osobniki posiadają większą liczbę łusek, która zapewnia im lepszą ochronę przed utratą wody.
Cechy szczególne
Płaska głowa, żółta końcówka ogona u młodych samców.
Jadowitość
Uzębienie typu solenoglyha, posiadają pokaźne zęby jadowe, które u dużych dorosłych samic osiągają długość około 2,5 cm.
LD50 dootrzewnowo wynosi 2,844 mg/kg. LD50 dożylnie wynosi 1,244 mg/kg. Bothrops asper odpowiedzialny jest za ponad 50% przypadków ukąszeń węży z rodziny Viperidae w Mezoameryce i północnej Ameryce Południowej. Dawka jadu na jedno ukąszenie różni się w przypadku samców i samic, samica wprowadzi go więcej ze względu na większe rozmiary (głowa jest średnio o 28% większa niż u samca), średnio jest to około 260 mg, maksymalnie 800 mg. Według innych źródeł średnia ilość jadu to 260 mg, a maksymalna 1530 mg (Bolaños 1971, 1972). Po ukąszeniu występują obrzęki, bóle, pęcherze, martwica, zaburzenia krzepnięcia krwi, uszkodzenie nerek, bóle głowy, nudności. Biochemiczne rodziny toksyn w jadzie Bothrops asper: 45% stanowią fosfolipazy A2 (PLA2) odpowiedzialne za przerwanie ciągłości śródbłonka naczyń krwionośnych (śródbłonek odpowiada między innymi za kontrolowanie ciśnienia krwi, tworzenie naczyń krwionośnych, krzepnięcie krwi); 44% stanowi metaloproteinaza (SVMPs), jest to grupa enzymów proteolitycznych odpowiedzialnych za krwotoki, martwicę, obrzęki; 5% stanowi oksydaza L-aminokwasowa (LAAO), odpowiada za żółtawy kolor jadu; 4,5% stanowią proteinazy serynowe (SVSPs), które zaburzają homeostazę; dezintegryny stanowią 1%, przyczyniają się do hamowania agregacji płytek krwi; 0,5% stanowi lektyna typu C. PLA2 jadu wykazuje presynaptyczną lub postsynaptyczną neurotoksyczność, układową lub miejscową miotoksyczność, kardiotoksyczność, hamowanie agregacji płytek, działanie przeciwzakrzepowe i wywołujące obrzęki. sPLA2, czyli fosfolipazy sekrecyjne, mogą wiązać się z białkami oraz z niebiałkowymi substratami. Miototoksyna II w jadzie Bothrops asper, należąca do sPLA2, wiąże się z czynnikiem krzepnięcia krwi, hamując aktywację protrombiny. LAAO wywołuje efekt cytotoksyczny, szczególnie na poziomie komórek nowotworowych. Sam mechanizm jest mniej znany, hipotezy opierają się na nagromadzeniu nadtlenku wodoru generowanego podczas katalitycznej aktywności LAAO.
Surowica
Antivenom Code: SAmICP01
Antivenom Name: Polyvalent Antivenom
Manufacturer: Instituto Clodomiro Picado Phone: ++506-2511-7888
Address: Contiguo a la plaza de deportes, Dulce Nombre de Coronado. San José Costa Rica
Country: Costa Rica
Antivenom Code: SAmFED02, SAmFED04 (AN: Soro Antibotropico-laquetico), SAmFED01 (AN: Soro Antibotropico)
Antivenom Name: Soro Anti-botropico-crotalico
Manufacturer: Fundacao Ezequiel Dias – FUNED
Phone: ++55-31-3371-9525
Address: Rua Conde Pereira Carneiro, 80 – Gameleria Belo Horizonte, MG – CEP 30510-010
Country: Brazil
Antivenom Code: SAmCBV01
Antivenom Name: Suero Antiofidico polyvalente
Manufacturer: Centro de Biotecnologia
Phone: ++58-212-605-2704
Address: Faculta de Farmacia, Universidad Central de Venezuela Av. Principal de Los Llustres Los Caguaramos Caracas,
Country: Venezuela
Antivenom Code: SAmIBB07
Antivenom Name: Soro antibotropico-crotalico
Manufacturer: Instituto Butantan
Phone: +55-11-3726-7222
Address: Av. Vital Brasil, 1500 Butanta 05503-900 Sao Paulo – SP
Country: Mexico
Antivenom Code: SAmNIC02, SAmNIC03
Antivenom Name: Antibothropic-Anticrotalic Polyvalent
Manufacturer: Instituto Nacional de Salud Phone: ++571-220-7700
Address: Av. Eldorado con Carrera, Zona G, Bogota D.E.
Country: Colombia
Zachowanie
Nie jest to aktywny łowca, kamufluje się, czekając na ofiarę. Młode osobniki można spotkać nie tylko na ziemi, ale również na drzewach. Można zauważyć, jak młode machają swoją odmiennie ubarwioną końcówką ogona, takim sposobem zwabiają swoją ofiarę. Bothrops asper może wielokrotnie „strzelać” z dowolnej pozycji ciała, nie potrzebuje stałej pozycji w kształcie litery S. Są szybkie i zwinne. Gdy czuje się zagrożony, wibruje swym ogonem, a także rozszerza się (”napusza się”), aby sprawić wrażenie większego. Nieśmiały i przestraszony, będzie próbował uciec, ale jeśli poczuje się osaczony, stanie się bardzo nerwowy. Trzeba mieć na uwadze to, że każdy osobnik jest inny, więc temperament może się różnić.
Terrarium
Przestronne terrarium dostosowane do wielkości węża, w terrarium musi znajdować się miska z wodą, kryjówki, mile widziane również są wszelkiego rodzaju korzenie do wspinania. Dla młodych osobników może to być zbiornik o wymiarach 20x15x15 cm lub 30x20x15 cm, dla starszych od 60x30x30 cm do 80x40x30 cm. Dorosłe osobniki trzymamy w różnych rozmiarach, zależy od wielkości węża, lecz wahają się one od 100x50x40 cm do 200x80x60 cm. Oczywiście jeśli mamy taką możliwość i chęci, terrarium może być o wiele większe, niezależnie czy osobnik mierzy 150 cm czy 230 cm. Ważne, abyśmy nie mieli dużych trudności przy wymienianiu wody, wyciąganiu osobnika.
Temperatura
Od 22 do 29°C w dzień oraz od 20 do 23°C w nocy
Wilgotność
Wilgotność w granicach 50-80% ze względu na to, że zamieszkują wilgotne regiony Ameryki.
Oświetlenie
Wystarczy zachowanie cyklu dzień-noc ze względu na przeważanie aktywności nocnej.
Żywienie
Młode osobniki żywią się zwykle małymi kręgowcami lub jaszczurkami. Starsze osobniki polują na małe ssaki, ale wybierają też jaszczurki, oposy, żaby (Leptodactylus rhodomerus, Leptodactylus labrosus), ptaki i stonogi. Samice żyjące na wolności w Kostaryce zjadają głównie gryzonie, podczas gdy samce oprócz ptaków i jaszczurek żywią się również gryzoniami. Cierpliwy łowca, atakując ofiarę, trzyma ją szczękami bądź wprowadza jad i puszcza.
Dymorfizm płciowy
Dymorfizm płciowy u tego gatunku jest bardzo widoczny, mianowicie samce posiadają żółtą końcówkę ogona, a samice brązową. Przed dojrzewaniem płciowym samce tracą żółty kolor swej końcówki ogona. Samice również są znacznie większe od samców. Samce mają od 161 do 216 łusek brzusznych, a samice 187 do 240 łusek brzusznych. Również głowa samicy jest stosunkowo szersza od głowy samca o około 28%.
Rozmnażanie
Samce gonią za samicami, kiwając głowami. Samice potrafią przechowywać nasienie samca, aby opóźnić zapłodnienie. Są bardzo płodne, z tego względu ich populacja nie jest zagrożona wyginięciem i prawdopodobnie długo tak zostanie.
Ciąża trwa od 180 do 240 dni. Okres godowy u tego gatunku jest zróżnicowany przez duży zasięg geograficzny, osobniki zamieszkujące Kostarykę od strony Morza Karaibskiego rozpoczynają okres godowy od marca do maja i wydają na świat potomstwo w październiku, listopadzie bądź w grudniu. Osobniki, które znajdują się od pacyficznej strony Kostaryki, Kolumbii, Ekwadoru, Peru zaczynają we wrześniu, październiku i listopadzie, a potomstwo przychodzi na świat w maju, czerwcu bądź lipcu. Samica potrafi urodzić ponad 80 młodych, lecz musiałaby być to potężna samica, średnio liczba potomstwa wynosi od 20 do 30 młodych. Rodząc się, młode mierzą od 18 do 35 centymetrów, a ich waga waha się w przedziale od 7 do 21 g.
Uwagi
W przypadku ukąszenia należy jak najszybciej zdjąć z ciała wszelkiego rodzaju biżuterię, szczególnie tę, która ściśle przylega do ciała.
Opracowanie i źródła informacji
Artykuł opracował Piotr Stengritt na podstawie informacji zawartych na stronach internetowych oraz dzięki wsparciu i rozwianiu wątpliwości, ze strony: Sabrina Scheurer, Ania Modlińska, Ron Thur.
http://www.toxinology.com/
https://reptile-database.
https://www.sciencedirect.com/
https://www.jstor.org/stable/
https://portlandpress.com/
http://isap.sejm.gov.pl/isap.
Korekta: Jan Jaworski
