(4 votes, average: 3,25 out of 5)
Loading...
Dendrobatidae – drzewołazy
Drzewołazowate, drzewołazy to prowadzące dzienny tryb życie małe płazy bezogonowe pozbawione błony pławnej. Niezaprzeczalny jest też fakt, że stanowią niezwykle barwną i okazałą pod względem gatunkowym grupę małych żab, a ich zróżnicowanie nie kończy się na barwach i rozmiarach, ale także na występowaniu. Można je znaleźć w różnych siedliskach od tropikalnych lasów Panamy i Kostaryki po Boliwię i Brazylię na całym dorzeczu Amazonki.
Równie zaskakujące są ich zachowania obronne, adaptacyjne i rodzicielskie, ale na tym skupimy się omawiając po kolei wszystkie aspekty tego zagadnienia.
Jak na tak małe zwierzęta (15-70 mm) drzewołazy żyją bardzo długo od kilku do nawet kilkunastu lat, a właściwe warunki i odpowiednia dieta pozwoli utrzymać je w dobrej formie przez długie lata. O ich długowieczności mogłem się przekonać na własne oczy w 2010 roku kiedy miałem okazję zobaczyć ponad 22 letniego Phyllobates terribilis i powiem szczerze, że jego forma barwna „mint” dodawała mu jeszcze więcej niesamowitości.
Toksyczne czy jadowite?
Gatunki jadowite, które występują tylko w świecie zwierząt poza produkcją tych substancji w swoim organizmie, mogą je aktywnie przekazać innym organizmom za pomocą wykształconych w procesie ewolucji narzędzi takich jak zęby, parzydła, żądła, kolce itp.
Natomiast w przypadku organizmów toksycznych, które występują w świecie fauny i flory, toksyny są mechanizmem obronnym nie występuje to aktywne przekazanie, dopiero przypadkowy, spowodowany nieuwagą lub niewiedzą kontakt (w przypadku drzewołazów z wydzielina skórną) jest szkodliwy dla innych organizmów. Lecz w tym przypadku ktoś musiałby tą żabkę zjeść, polizać ewentualnie pocałować lub wetrzeć sobie w ranę, wtedy toksyna mogłaby się dostać do krwiobiegu. Więcej o toksyczności drzewołazów.
Stres w hodowli drzewolazów
Normalnie, zdrowy osobnik radzi sobie w sytuacjach stresogennych i łatwiej się adaptuje, dużo gorzej ze stresem radzą sobie osobniki słabsze, osłabione chorobą lub jej leczeniem. Długotrwałe narażenie na stres powoduje zachwianie równowagi w organizmie płaza, którego następstwem może być również spadek odporności, a w konsekwencji choroba. Drzewołazy różnią się pomiędzy sobą nie tylko wyglądem, ale także behawiorem jedne są skryte inne podchodzą pod szybę i czekają na karmienie, ale nawet te śmiałe w obliczu zagrożenia szukają schronienia. Nie możemy bagatelizować tego czynnika, ale też nie należy popadać w przesadę. Więcej o stresie u drzewołazów.
Systematyka drzewołazów
Systematyka tych małych płazów cały czas się zmienia i ciężko nadążyć z jej aktualizacją. Liczne badania przyczyniają się do tworzenie biochemicznej taksonomii niezbędnej do określania powiązań międzygatunkowych omawianych płazów.
Interesująca nas rodzina Dendrobatidae zawiera 13 rodzajów obejmujących około 250 gatunków, usystematyzowanych w trzech podrodzinach: Colostethinae (4 rodzaje), Dendrobatinae (8 rodzajów) i Hyloxainae (zawiera jeden rodzaj).
Na przestrzeni ostatnich lat dokonano rewizji taksonomicznej tej nadrodziny, a główne zmiany objęły przede wszystkim rodzinę Dendrobatidae która została podzielona na dwie podrodziny: Dendrobatidae i Aromobatidae. Liczba gatunków z rodzaju Colostethus została ograniczona do zaledwie 19, prawię połowę wszystkich gatunków z tej nadrodziny zawierają rodzaje Allobates (46 gatunków) i Hyloxalus (57 gatunków). W wyniku przeprowadzonych badań rodzaj Epipedobates został ograniczony do grupy tricolor, a pozostałe gatunki między innymi macero, cainarachi, trivittata, bassleri, pongoensis, silverstonei, flavovittata, hahneli przypisane zostały do rodzaju – Ameerega, który zastąpił dawny Phobobates.
Rodzaj Dendrobates został zawężony do pięciu gatunków, w tym Dendrobates azureus uważany dotychczas za oddzielny gatunek został uznany jako jedna z form barwnych Dendrobates tinctorius.
W wyniku badań i obserwacji zróżnicowanych zachowań rodzicielskich, a także występowania wydzielono kolejne Oophaga, Ranitomeya oraz uznano Excidobates i Andiobates.
Z samych Oophaga pumilio wydzielono kolejno Oophaga vicentei, istnieją również dwie formy które wydają się być krzyżówką Oophaga pumilio z Oophaga granulifera i Oophaga speciosa. Również Oophaga sylvatica został wydzilony z grupy histrionica, jako Oophaga occultator i Oophaga lehmanni.
Bez przerwy trwają badania i pojawiają się kolejne doniesienia o odkrytych nowych gatunkach czy formach barwnych lub zmianach wewnątrz danego rodzaju, gatunku, ostatnio sporo się dzieje w Ranitomeya.
| Gromada
(Divisio) |
Płazy Amphibia | |||||
| Rząd
(Ordo) |
Płazy bezogonowe Anura | |||||
| Nadrodzina
(Superfamilia) |
Dendrobatoidea | |||||
| Rodzina
(Familia) |
Dendrobatidae | Aromobatidae | ||||
| Podrodzina
(Subfamilia) |
Colostethinae | Dendrobatinae | Hyloxalinae | Allobatinae | Anomaloglossinae | Aromobatinae |
| Rodzaj
(Genus) |
Ameerega
Colostethus Epipedobates Silverstoneia |
Adelphobates
Andinobates Dendrobates Excidobates Minyobates Oophaga Phyllobates Ranitomeya |
Hyloxalus | Allobates | Anomaloglossus
Rheobates |
Aromobates
Mannophryne |
Aklimatyzacja nowych drzewołazów
Aklimatyzacja drzewołazów, zwłaszcza gatunków tropikalnych, jest procesem wymagającym precyzyjnego dostosowania środowiska do ich naturalnych warunków. Te niewielkie płazy nadrzewne są niezwykle wrażliwe na wilgotność, temperaturę i strukturę podłoża. W warunkach sztucznych kluczowe jest zapewnienie stabilnego mikroklimatu – wilgotność powinna utrzymywać się w granicach 70–90%, a temperatura w dzień wahać się między 22 a 28°C, z nieco chłodniejszą nocą. Drzewołazy wykazują silne przywiązanie do roślinności pionowej, dlatego terrarium musi oferować bogactwo roślin, gałęzi i kryjówek. Adaptacja obejmuje również stopniowe przyzwyczajanie do diety oferowanej w niewoli, zachowując naturalne preferencje pokarmowe i rytmy aktywności. Nieprzestrzeganie tych parametrów może prowadzić do stresu, chorób lub braku apetytu, co negatywnie wpływa na zdrowie i kondycję zwierzęcia. Zrozumienie biologii gatunku i cierpliwa obserwacja zachowań to fundament udanej aklimatyzacji.
Więcej w artykule Aklimatyzacja nowych drzewołazów
Toksyczność drzewołazów
Drzewołazy słyną z wyjątkowej toksyczności, która jest jednym z kluczowych mechanizmów obronnych tych płazów. Większość gatunków, zwłaszcza z rodzaju Phyllobates i Dendrobates, wytwarza alkaloidy w skórze, które mogą powodować paraliż lub śmierć potencjalnego drapieżnika. Związki te są syntetyzowane w organizmach zwierząt częściowo z pożywienia w naturalnym środowisku – owadów i innych bezkręgowców zawierających specyficzne metabolity. W niewoli, przy standardowej diecie, toksyczność drzewołazów zazwyczaj zanika, co sugeruje zależność tych substancji od źródeł pokarmowych. Kontakt z toksynami skóry może prowadzić do podrażnień, a w ekstremalnych przypadkach zatrucia u człowieka, choć większość gatunków hodowanych w terrariach nie stanowi realnego zagrożenia. Zrozumienie biologii toksyn jest istotne nie tylko dla bezpieczeństwa opiekunów, ale także dla badań nad mechanizmami obronnymi i ewolucją chemiczną wśród płazów. Więcej w artykule Toksyczność drzewołazów
Problemy zdrowotne drzewołazów
Aspekty prawne hodowli drzewołazów
Hodowla drzewołazów podlega ścisłym regulacjom prawnym, zwłaszcza w kontekście ochrony gatunkowej i handlu międzynarodowego. Wiele gatunków należy do konwencji CITES (Konwencja o międzynarodowym handlu gatunkami zagrożonymi), co oznacza, że ich eksport, import i sprzedaż wymagają odpowiednich pozwoleń. Nielegalne pozyskiwanie osobników z natury jest zabronione i karalne, a wprowadzenie ich do obrotu może skutkować wysokimi grzywnami lub odpowiedzialnością karną. W niektórych krajach wymagane są również lokalne zezwolenia na posiadanie zwierząt egzotycznych, a hodowcy powinni dokumentować pochodzenie każdego osobnika, aby potwierdzić legalność jego nabycia. Przestrzeganie tych przepisów nie tylko chroni zagrożone gatunki, ale również zabezpiecza hodowcę przed konsekwencjami prawnymi. W praktyce oznacza to, że odpowiedzialna hodowla drzewołazów opiera się na zakupie osobników od legalnych hodowli i prowadzeniu pełnej dokumentacji hodowlanej. Więcej w artykule Aspekty prawne hodowli drzewołazów
Terrarium dla drzewołazowatych
Terrarium dla drzewołazowatych musi odzwierciedlać ich naturalne środowisko, zapewniając zarówno komfort, jak i bezpieczeństwo zwierząt. Kluczowe znaczenie ma utrzymanie odpowiedniego mikroklimatu – wilgotność powinna wynosić 70-90%, a temperatura w dzień 22-28°C, z nieco niższą nocą. Drzewołazy potrzebują przestrzeni pionowej, dlatego terrarium powinno być wyższe niż szerokie, z licznymi gałęziami, liśćmi i kryjówkami umożliwiającymi wspinaczkę i ukrycie się. Podłoże musi być wilgotne, ale dobrze drenujące, najlepiej mieszanka torfu, kory i włókna kokosowego. Oświetlenie LED z symulacją cyklu dnia i nocy wspomaga zachowania naturalne i linienie. Regularne spryskiwanie wodą oraz obecność małych poidełek utrzymuje odpowiedni poziom wilgotności. Dbałość o czystość terrarium oraz monitorowanie parametrów środowiska minimalizuje ryzyko stresu, chorób i problemów skórnych. Odpowiednio zaaranżowane terrarium nie tylko zapewnia zdrowie drzewołazów, ale również umożliwia obserwację ich fascynujących zachowań w warunkach zbliżonych do naturalnych. Więcej w artykule Terrarium dla drzewołazowatych
Opracowanie
Opracował Adam Macierzyński
Liczba wyświetleń: 7412
