Pandinus imperator - skorpion cesarski

Pandinus imperator – skorpion cesarski

Pandinus imperator – skorpion cesarski (Koch, 1841). Kiedyś jeden z najczęściej spotykanych skorpionów w hodowli, obecnie niemały rarytas. Mimo wszystko jest to dość łatwy gatunek do utrzymania w hodowli. Osiąga nawet 18 cm długości (przeciętnie 12-17 cm) i wagę 20-30 g. Niekiedy wyrośnięte, ciężarne samice mogą ważyć około 50 g. Czarny, błyszczący kolor wpada czasami w ciemnoniebieski, brązowy lub zielonkawy odcień. Telson u młodych osobników jest biały, a z wiekiem staje się czerwono – brązowy. W dobrych warunkach zwierzęta te mogą dożyć 8-10 lat.

Aktywny głównie nocą i o zmierzchu, gdy poluje przyczajony u wejścia do swej norki. Jego łupem padają wszelkie zwierzęta które może pokonać.

Nazewnictwo

Nazwa polska: Skorpion cesarski

Nazwa czeska: Veleštír císařský

Nazwa amerykańska: The emperor scorpion, Imperial scorpion

Nazwa niemiecka: Der Kaiserskorpion

Synonimy

Pandinus africanus Thorell, 1876

Występowanie

Skorpion cesarski występuje w Zachodniej Afryce – Ghana, Gabon, Togo, Senegal, Sierra Leone, Kongo, Nigeria, Benin, Gwinea, Gwinea Bissau, Gwinea Równikowa, Kamerun, Liberia i Wybrzeże Kości Słoniowej. Zamieszkuje głównie pogranicze lasów deszczowych i sawanny, gdzie kryje się zwykle w ciągu dnia w opuszczonych, lub też samodzielnie wykopanych norkach o głębokości dochodzącej nawet do 40 cm. Bardzo często taką kryjówkę zamieszkuje nie jeden, lecz grupa złożona z różnych wiekiem osobników.

Jadowitość

Podczas wszelkich manipulacji w terrarium należy zachować ostrożność. Co prawda jad Pandinus imperator jest bardzo słaby i nie stanowi zagrożenia dla zdrowego człowieka, to jednak dla osoby uczulonej jego działanie może się okazać bardzo przykre w skutkach. Wstrzyknięcie jadu objawia się zazwyczaj delikatnym zaczerwienieniem, opuchlizną i swędzeniem w miejscu wbicia kolca. Dorosłe skorpiony cesarskie są z reguły bardzo łagodne i nie są skore do użycia jadu, jednak zaniepokojone mogą użyć swych potężnych szczypiec, zdolnych przeciąć skórę.

Żywienie

W hodowli podajemy świerszcze, karaczany, drewnojady, szarańczę, itp. Należy zadbać o to, by dieta była jak najbardziej zróżnicowana. Częstotliwość karmienia należy dostosować do apetytu skorpiona. Nie należy się martwić gdy nasz podopieczny zrobi sobie długą przerwę w jedzeniu. Zdarzało mi się wiele razy, że dobrze nakarmiony dorosły skorpion pościł potem przez kilka miesięcy. Małym skorpionom podajemy pokarm stosowny do ich wielkości. Przyjmuje się, że owady przeznaczone do skarmienia nie powinny przekraczać 1/3 wielkości takiego młodego skorpiona. Młode, które przebywają z matką, zwykle korzystają z „upolowanej” przez nią zdobyczy. W tym okresie nie powinno się wpuszczać do terrarium żywych świerszczy czy karaczanów, ale podawać je matce pęsetą. Nie można też zapomnieć o płytkiej miseczce z wodą, wypełnionej częściowo np. piaskiem.

Przeczytaj też Stephanorrhina guttata

Terrarium

Pandinus imperator, jako jeden z nielicznych gatunków może być trzymany w niewielkich grupach, choć i tu mogą się zdarzyć przypadki kanibalizmu. Oczywiście w przypadku jakichś poważniejszych konfliktów należy bezzwłocznie grupę rozdzielić. Minimalne wymiary terrarium dla niewielkiej grupy to 80x40x40 cm, natomiast dla pary wystarczy 60x30x30 cm. Oczywiście, im większe terrarium tym lepiej, jednak nie wolno z tą wielkością przesadzać bo na zbyt dużej powierzchni zwierzęta mogą mieć problem z upolowaniem pokarmu. Podłoże może stanowić warstwa torfu, piasku, ziemi, mchu, włókna kokosowego (tzw. torf kokosowy), vermiculitu lub mieszanka tych składników o grubości 10-20 cm, tak aby zapewnić skorpionom możliwość kopania norek. Dobrą rzeczą jest ułożenie na dno terrarium warstwy drobnych kamieni i nakrycie tego drobną siatką. W narożniku terrarium umieszczamy rurkę i dopiero na tak przygotowany drenaż układamy właściwe podłoże. Jako dodatkowych kryjówek można użyć kawałków kory, skorupy orzecha kokosowego bądź ceramicznych doniczek. Nieodzowna jest również płytka miseczka z wodą. W przypadku młodych skorpionów należy wypełnić ją częściowo czystym piaskiem lub żwirkiem, by zapobiec utopieniu się maluchów.

Jako oświetlenie i źródło ciepła można użyć żarówki, jednak o słabym świetle i małej mocy, tak by nie przegrzać zwierząt. Ważne jest, by zapewnić odpowiedni cykl dnia i nocy. Oświetlenie nie jest konieczne, gdy do terrarium dociera światło dzienne.

Temperatura

Temperatura na poziomie 25-32°C z niewielkimi nocnymi spadkami.

Wilgotność

Kluczem do sukcesu w hodowli jest zapewnienie odpowiedniej wilgotności (70-85%). Podłoże powinno być wilgotne, ale w żadnym wypadku mokre! Rzecz jasna jest z tym trochę „zabawy” i trzeba dbać o uzupełnianie poziomu wody, lecz dzięki takiemu rozwiązaniu mogę sobie pozwolić np. na tygodniowy wyjazd nie martwiąc się, że zwierzęta się przesuszą. Nie wolno zapomnieć również o właściwej wentylacji, wszak 70-85% odnosi się do powietrza, nie podłoża.

Przeczytaj też Xenopus laevis - żaba szponiasta, żaba platana

Dymorfizm płciowy

Aby rozpoznać płeć należy porównać grzebienie (pectines) oraz kształt wieczka płciowego (operculum genitale), znajdujące się na spodniej stronie ciała, tuż za czwartą parą odnóży. Grzebienie u samca są zwykle dłuższe i mają dłuższe zęby, a w szczególności pierwszy z zębów zwanym proxymalnym, znajdującym się zaraz za podstawą pectyn. Jeśli jest krótszy niż reszta zębów to samica, jeśli jest wyraźniej dłuższy niż reszta to samiec. Kolejnym krokiem to porównanie wieczka płciowego (operculum genitale) – bardziej owalne i duże to samica, spłaszczone i małe to samiec.

Aby dokładnie przyjrzeć się pektynom można posłużyć się prostym sposobem: Skorpiona należy włożyć do niewielkiego pojemnika z przezroczystym dnem (doskonała będzie np. szalka petriego, lub inne pudełko), a następnie unieruchomić np. miękką gąbką. Teraz, po odwróceniu pojemniczka można dokładnie obejrzeć spód pajęczaka. Proponuje użycie szkła powiększającego.

Rozmnażanie

Pandinus imperator należy do jednych z najłatwiej rozmnażających się w niewoli gatunków. Według różnych danych skorpiony te w naturze osiągają dojrzałość płciową w wieku 3-7 lat, jednak w hodowli, dobrze karmione i trzymane w idealnych warunkach mogą być gotowe do rozrodu już po pierwszym roku życia. Samica, po trwającej z reguły 7-9 miesięcy (a czasami nawet ponad rok) ciąży rodzi zwykle od 9 do 32 młodych. Te biało ubarwione maluchy do swej pierwszej wylinki nie pobierają pokarmu i przebywają stale z matką, noszone na jej grzbiecie. Nie powinno się ich oddzielać od samicy, nawet gdy zaczną już samodzielnie polować, gdyż jak dowiodło tego już parę przykładów, ich szanse na przeżycie gwałtownie wtedy maleją. Oczywiście, w sytuacji gdy samica zaczyna po kolei pożerać swoje młode (co może być spowodowane stresem, jednak zdarza się bardzo rzadko) należy je bezzwłocznie przenieść do osobnego terrarium. Jeśli natomiast samica zje jedno czy dwa najsłabsze młode i na tym poprzestanie, to jest to całkowicie naturalne zjawisko i nie powinno stanowić powodu do zmartwień. P. imperator to doskonały przykład społecznych skorpionów. Dorosła para broni i dostarcza pożywienie młodym. W naturalnym środowisku spotyka się grupy wielopokoleniowe z dominującą parą stojącą na czele i grupą młodszych skorpionów pełniących straż w schronieniu. Dość często grupa taka żyje w dolnych partiach termitiery, dającej odpowiednią wilgoć i pożywienie dla całej grupy.

Ochrona

W przeszłości populacje występujące w środowisku naturalnym tego skorpiona były bardzo mocno eksploatowane. Szacuje się, że tylko w latach 1995-1996 (wg danych IUCN/SSC Trade Program) z Afryki Zachodniej wyeksportowano co najmniej 100 000 zwierząt tego gatunku. Stąd też gatunek ten trafił w 1997 r. na listę CITES zał. II. Pomimo tego do 2013 roku był to jeden z najczęściej występujących skorpionów w hodowli, a większość okazów pochodziła z odłowu. Skorpiony te były wówczas odławiane najczęściej z Ghany i Togo. Dopiero w 2013 roku zakazano eksportu tego gatunku w Togo i Benin, zaś w Ghana zakaz obowiązuje od 2014 roku. Obecnie (2019 r.) gatunek ten jest nie małym rarytasem w hodowlach, jednak od czasu do czasu pojawia się w ofertach sprzedaży.