Karmienie zwierząt owadożernych w niewoli ze zwróceniem uwagi na składniki odżywcze w pokarmie
Owadożerność jest terminem, który bywa używany w odniesieniu do odżywiania się danego organizmu rozmaitymi bezkręgowcami, mianowicie pajęczakami, pierścienicami, mięczakami, skorupiakami, a także owadami.
Informacje w tym dokumencie zostały jednakże ograniczone do owadów i pierścienic. Wiele zwierząt hodowlanych chętnie spożywa bezkręgowce zarówno żywe jak i martwe. Czasami konieczne jest jednak podawanie żywej karmy (głównie owadów) dla rozmaitych ryb, płazów, gadów, ptaków i drobnych ssaków.
Dla zwierząt obligatoryjnie owadożernych (a więc wysoce wyspecjalizowanych i ukierunkowanych w spożywaniu owadów – przyp. tłum) żywe bezkręgowce mogą służyć jako baza diety.
Aby móc mówić o profesjonalnym podejściu do hodowli zwierząt owadożernych, istotna jest znajomość danych dotyczących składu żywej karmy.
Zdarza się, że niektóre owady stanowią jedyne źródło składników odżywczych dostarczanych zwierzęciu, a to oznacza, że mogą się pojawić u niego silne braki żywieniowe, jeżeli ilość ważnych składników odżywczych w żywej karmie jest nieodpowiednia.
Wiele bezkręgowców karmowych dostępnych dla hodowców ma niedobór tych ważnych składników. Może to potencjalnie niekorzystnie wpłynąć na zdrowie i samopoczucie zwierzęcia.
Wyniki badań laboratoryjnych żywej karmy powszechnie używanej w odżywianiu zwierząt w zoo podano w tabeli 1 i 2.
Zawartość białek w badanych gatunkach bezkręgowców jest relatywnie wysoka i sięga od 40-70% suchej masy.
Wartości te zostały wyliczone na podstawie zawartości azotu organicznego pomnożonej przez 6.25 (w przybliżeniu białko zawiera 16% azotu. Liczba 6.25 bierze się z dzielenia 100/16).
Warto jednakże wspomnieć, że wiele bezkręgowców zawiera znaczące ilości azotu organicznego pochodzące z takich źródeł, jak chityna, której policzenie może fałszować wyniki.
Jak w takim razie poradzono sobie z tym problemem?
Mając daną zawartość całego azotu organicznego w organizmie, przeliczonego na odpowiednią ilość białka oraz odpowiedni ekwiwalent ilości białka wyliczony z azotu organicznego pochodzącego z chityny (ilość chityny została zmierzona na detektorze, a przeliczniki na ilość azotu w chitynie są znane), odjęto od całkowitej ilości białka, ową „hipotetyczną ilość” pochodzącą z azotu zawartego w chitynie. Wówczas otrzymano prawdziwą zawartość białka.
Zostało dowiedzione, że niektóre zwierzęta owadożerne mają jelitowe chitynazy (enzymy rozkładające chitynę), podczas gdy inne polegają na chitynazach wydzielanych przez symbiotyczne mikroorganizmy jelitowe.
Wykazana zdolność do trawienia chityny u trzech gatunków ssaków wyniosła od 2-20%. Nie ma jednakże dowodów na to, by uwolniony z chityny azot mógł być wykorzystany do budowy białek przez zwierzę owadożerne.
Zawartość tłuszczów w bezkręgowcach karmowych badano dzięki ekstrakcji eterem. Wiadomo, że zawartość tłuszczu w odpowiednich gatunkach waha się od 4-55% suchej masy i może się różnić w obrębie jednego gatunku w zależności od fazy rozwoju. Wiele owadów kumuluje tłuszcze podczas rozwoju larwalnego, w tym dwa dobrze znane: larwa barciaka mniejszego i mącznika młynarka.
Skarmianie zwierząt tymi larwami może prowadzić do nadmiernego spożycia kalorii, w stosunku do relatywnie niskiej zawartości innych ważnych składników odżywczych.
Pierścienice, takie jak dżdżownica są łatwo dostępnymi zwierzętami karmowymi. Zawartość suchej masy tłuszczów w ekstrakcie eterowym nie przekracza 20% suchej masy, przy czym organizmy te posiadają odpowiedni stosunek ilości wapnia do fosforu (1.5:1 – 2:1). Dodatkowo zawartość składników odżywczych w pierścienicach jest zmienna, jednakże zależąca w dużej mierze od tego, co jest zawarte w ziemi, której są hodowane.
Głównym problemem w żywieniu zwierząt owadami jest to, że bezkręgowce te są kiepskim źródłem wapnia. Posypywanie startym do pyłu wapniem, czy też maczanie owadów w suplementach zawierających wapń, a nawet spryskiwanie owadów środkami zwiększającymi adhezję kryształków wapnia do powierzchni ciała insekta zwykle nie daje dobrego efektu, gdyż po pierwsze użyta ilość substancji jest zwykle nieodpowiednia, a poza tym powyższe praktyki mogą prowadzić do tego, że karma będzie dla zwierzęcia po prostu niesmaczna.
Ponadto, jeśli owad nie zostanie zjedzony błyskawicznie, jego ocieranie się o różne elementy terrarium, czy też mycie, może spowodować, że suplement szybko z niego zejdzie.
Małe świerszcze nie mają zbyt dużej zawartości wapnia, toteż ich dieta musi być o niego wzbogacona, co ukazano w tabeli nr 2.
Odpowiednią dietę wzbogacającą owady w wapń zastosowano również dla mącznika młynarka i barciaka większego. W przypadku pierwszego, dobrze spisywały się zwykłe suplementy witaminowe, ale jeszcze lepsza okazywała się wyżej wymieniona dieta dla świerszczy.
Gąsienice barciaka również mogą służyć za pokarm w wielu hodowlach. Opisano metody wzbogacania ich pokarmu w wapń: miód – 12ml, wysokobiałkowe musli dla dzieci (21,3 g), węglan wapnia (5,7g), glicerol (10ml), woda (4ml). Pojemniki z karmą powinny być odpowiednio wietrzone, a zawartość od czasu do czasu wzburzana, aby zapobiec zlepianiu się pożywki w duże grudy.
Należy zauważyć, że dieta ta nie służy samym owadom i nie jest zaprojektowana dla nich, a dla następnego ogniwa w łańcuchu pokarmowym, czyli zwierząt w terrarium.
Należy też zapewniać owadom dostęp do karmy niewzbogacanej wapniem, gdyż wykazano, że w hodowlach, które bazują całkowicie na powyższej pożywce, występowała duża śmiertelność wśród insektów.
Zwierzęta owadożerne w naturze mają dość urozmaiconą dietę. Na miejscu dysponujemy za to niestety dość ograniczoną liczbą owadów, które mogą zostać wykorzystane jako pokarm. Powinniśmy więc tworzyć programy wzbogacania karmówki w składniki, które są u nich deficytowe.
Tabela 1. zawartości energii oraz składników budowy bezkręgowców
Nazwa | DM [%] | CP [%] | EE [%] | ASH [%] | ADF [%] | GE [kcal/g] |
Lumbricus variegatus | 18.4 | 47.8 | 20.1 | 4.5 | 0.7 | 5.57 |
Larwa ochotki | 9.9 | 52.8 | 9.7 | 11.3 | * | * |
Karaczan Periplaneta americana | 38.7 | 53.9 | 28.4 | 3.3 | 9.4 | 6.07 |
Omacnica larwa | 27.3 | 60.4 | 17.2 | 2.9 | 13.1 | 5.69 |
Omacnica poczwarka | 28.0 | 64.2 | 17.0 | 2.6 | 15.4 | 5.60 |
Świerszcz, dorosły | 31.0 | 64.9 | 13.8 | 5.7 | 9.4 | 5.34 |
Świerszcz dorosły, dieta wysokowapniowa | 30.3 | 65.2 | 12.6 | 9.8 | 13.2 | 5.40 |
Świerszcz młody | 47.4 | * | * | * | * | * |
Dżdżownica (Allolobophora calignosa) | 20.0 | 62.2 | 17.7 | 5.0 | 9.0 | 4.65 |
Chauliodes sp. | 26.5 | 63.9 | 19.5 | 5.8 | 10.9 | 5.88 |
Muszka owocowa | 29.6 | 70.1 | 12.6 | 4.5 | 27.0 | 5.12 |
Muszka owocowa – larwa | 21.2 | 40.3 | 29.4 | 9.8 | 5.9 | 5.57 |
Muszka owocowa – poczwarka | 32.4 | 52.1 | 10.5 | 14.1 | 17.4 | 4.84 |
Mucha domowa, larwa – wysuszona | 93.7 | 56.8 | 20.0 | 6.8 | 18.0 | 6.07 |
Mucha domowa, poczwarka, wysuszona | 96.4 | 58.3 | 15.8 | 6.8 | 19.9 | 5.70 |
Mącznik młynarek, dorosły | 38.6 | 63.7 | 18.4 | 3.1 | 16.1 | 5.79 |
Mącznik młynarek – larwa | 37.6 | 52.7 | 32.8 | 3.2 | 5.7 | 6.49 |
Mącznik młynarek – poczwarka | 39.0 | 54.6 | 30.8 | 3.4 | 5.1 | 6.43 |
Drewnojad – larwa (Zoophobas sp.) | 40.9 | 45.3 | 55.1 | 2.9 | 7.2 | 7.08 |
Drewnojad -larwa (Zoophobas sp.) dieta wys. wapń. | 42.2 | 38.9 | 45.4 | 3.5 | 7.7 | 6.79 |
Larwa komara – wysuszona | 94.0 | 42.2 | 16.1 | 11.8 | * | * |
Dżdżownica – Lumbricus terrestris | 16.3 | 60.7 | 4.4 | 11.4 | 15.0 | 4.93 |
Rureczniki | 11.8 | 46.1 | 15.1 | 6.9 | * | * |
Dafnie | 91.7 | 55.2 | 6.6 | 10.8 | * | * |
Larwa barciaka | 34.1 | 42.4 | 46.4 | 2.7 | 4.8 | 7.06 |
Larwa barciaka, dieta wysokowapniowa | 39.9 | * | * | 2.5 | * | * |
Tabela 2. Odpowiednie zawartości pierwiastków w pokarmie
Nazwa | Ca [%] | P [%] | Mg [%] | Na [%] | K [%] | Cu [ppm] | Fe [ppm] | Zn [ppm] | Mn [ppm] | Se [ppm] |
Rureczniki – Tubifex sp. | 0.11 | 0.85 | 0.09 | 0.28 | 0.98 | 10 | 1091 | 166 | 16 | 0.87 |
Larwa ochotki | 0.38 | 0.90 | 0.12 | 0.62 | 0.35 | 30 | 2940 | 115 | 22 | 0.37 |
Karaczan Periplaneta americana | 0.20 | 0.50 | 0.08 | 0.27 | 0.87 | 14 | 90 | 57 | 5 | 0.36 |
Omacnica – larwa | 0.23 | 0.64 | 0.12 | 0.02 | 0.05 | 24 | 289 | 90 | 18 | 0.31 |
Omacnica – poczwarka | 0.22 | 0.67 | 0.13 | 0.02 | 0.05 | 20 | 269 | 98 | 16 | 0.20 |
Świerszcz | 0.14 | 0.99 | 0.13 | 0.49 | 1.29 | 28 | 58 | 188 | 31 | 0.58 |
Świerszcz – dieta wysokowapniowa | 0.90 | 0.92 | 0.11 | 0.57 | 1.41 | 29 | 80 | 237 | 56 | 0.49 |
Świerszcz, mały | 0.22 | 1.27 | 0.14 | 0.43 | 1.62 | 14 | 200 | 268 | 33 | * |
Dżdżownica-Allolobophora calignosa | 1.72 | 0.90 | 0.14 | 0.02 | 0.06 | 18 | 4133 | 250 | 142 | 0.92 |
Chauliodes sp. | 0.23 | 1.07 | 0.16 | 0.39 | 1.01 | 20 | 216 | 378 | 6 | 1.63 |
Muszka owocowa | 0.10 | 1.05 | 0.08 | 0.42 | 1.06 | 18 | 138 | 171 | 39 | 0.07 |
Muszka owocowa larwa | 0.59 | 2.30 | 1.89 | 0.09 | 1.28 | 16 | 235 | 176 | 110 | 0.49 |
Muszka owocowa poczwarka | 0.77 | 2.73 | 2.41 | 0.12 | 1.66 | 25 | 1728 | 200 | 108 | 0.33 |
Mucha domowa larwa | 0.41 | 1.13 | 0.30 | 0.72 | 1.28 | 50 | 658 | 320 | 167 | 1.20 |
Mucha domowa poczwarka | 0.42 | 1.18 | 0.36 | 0.55 | 1.34 | 54 | 574 | 319 | 302 | 1.30 |
Mącznik młynarek – dorosły chrząszcz | 0.07 | 0.78 | 0.19 | 0.16 | 0.92 | 22 | 77 | 113 | 10 | 0.29 |
Mącznik młynarek poczwarka | 0.08 | 0.83 | 0.23 | 0.15 | 0.93 | 18 | 42 | 95 | 12 | 0.29 |
Mącznik młynarek larwa | 0.11 | 0.77 | 0.22 | 0.14 | 0.91 | 19 | 43 | 100 | 14 | 0.31 |
Drewnojad – larwa (Zoophobas sp. | 0.16 | 0.59 | 0.12 | 0.10 | 0.72 | 14 | 59 | 80 | 13 | 0.40 |
Drewnojad – larwa (Zoophobas sp.) dieta wysokowapniowa | 0.69 | 0.57 | 0.12 | 0.09 | 0.88 | 13 | 58 | 86 | 24 | 0.18 |
Dorosły komar | 0.82 | 1.24 | 0.33 | * | * | 76 | 616 | 1057 | 70 | * |
Larwa komara | 0.79 | 1.07 | 0.21 | 0.39 | 0.52 | 57 | 3057 | 281 | 93 | 0.57 |
Dżdżownica Lumbricus terrestris | 1.52 | 0.96 | 0.16 | 0.44 | 0.87 | 9 | 1945 | 1119 | 29 | 5.44 |
Rurecznik Tubifex sp. | 0.19 | 0.73 | 0.09 | 0.46 | 0.79 | 108 | 1702 | 190 | 30 | 2.16 |
Wysuszone dafnie | 0.10 | 1.17 | 0.16 | 0.98 | 0.99 | 39 | 3049 | 250 | 73 | 1.46 |
Barciak – larwa | 0.11 | 0.62 | 0.11 | 0.05 | 0.72 | 9 | 22 | 76 | 3 | 0.66 |
Barciak – larwa, dieta wysokowapniowa | 0.50 | 0.33 | * | * | * | * | * | * | * | * |
Tabela 3. Przykład wysoko wapniowej diety (8%) dla świerszczy
Składnik | Składniki procentowo |
Ziarna kukurydzy, zmielone | 8.3 |
Mąka z nasion lucerny | 10.0 |
Mączka sojowa | 28.7 |
pszenica mielona | 27.0 |
Węglan wapnia (38-40% Ca) | 20.0 |
Fosforan wapnia (21% Ca, 18% P) | 2.0 |
Sól | 0.5 |
Zestaw składników mineralnych a | 0.25 |
Zestaw witamin b | 0.25 |
Olej sojowy | 3.0 |
a Kilogram zawiera: 144g Ca; 0.04g P; 4.3g Mg; 0.6g K; 84.2g Fe; 83.3g Zn; 81.1g Cu; 119g Mn;
0.32g I; and 0.08g Se.
b Kilogram zawiera: 28,000,000 IU witaminy A; 2,800,000 IU witaminy D3; 132,000 IU witaminy E;
0.6g witamin K1; 7.1g tiaminy; 2g ryboflawiny; 35.6g niacyny; 9.5g kwasu pantotenowego; 2g
pirydoksyny; 1.5g kwasu foliowego; 99mg biotyny; 6mg witaminy B12; i 190g choliny.
Skróty użyte w tabelach + metody analityczne
Skrót | Opis | Metoda analizy | |
Przybliżona analiza | DM | sucha masa | liofilizacja + dalsze suszenie w próżni w temp 60°C |
CP | surowe białko | azotowa metoda Kjeldahl’a x 6.25 | |
EE | eterowy ekstrakt tłuszcz | Ekstrakcja eterem dietylowym | |
Ash | całkowita zawartość minerałów | Całonocne spalanie w 600°C | |
ADF | frakcja fibrylarna | trawienie i ekstrakcja | |
GE | całkowita energia | bomba kalorymetryczna | |
makropierwiastki | Ca | wapń | Spektrofotometria absorpcji atomowej |
P | fosfor | Spektroskopia UV-VIS | |
Mg | magnez | Atomic absorption spectrophotometry | |
Na | sód | spektroskopia emisji atomowej | |
K | potas | spektroskopia emisji atomowej | |
Trace minerals | Cu | miedź | Spektrofotometria absorpcji atomowej |
Fe | żelazo | Spektrofotometria absorpcji atomowej | |
Zn | cynk | Spektrofotometria absorpcji atomowej | |
Mn | mangan | Spektrofotometria absorpcji atomowej | |
Se | selen | detekcja fluorymetryczna |
Opracowanie i źródła informacji
Opracował Atrax na podstawie artykułu Allen, M.E. 1989. Nutritional aspects of insectivory. Doctoral Dissertation, Michigan State. University, East Lansing, MI.
tabele, sprawdzić czy dobrze skopiowało