Ptenopus garrulus – gekon szczekający

Ptenopus garrulus – gekon szczekający

Systematyka

Gekon szczekający (Ptenopus garrulus Smith, 1849)

Synonimy

Gekon koncertowy, niektórzy używają nazwy gekon piaskowy, lecz jest ona niepoprawna.

Wygląd

Mały, krępy gekon pozbawiony haczykowatych przylg. Głowa duża, wyraźnie wyodrębniona od reszty ciała, zakończona krótkim, okrągłym pyskiem. Ogon, stanowiący około 1/3 długości całego ciała, zwęża się ku tyłowi, nie jest tak gruby jak u innych, dobrze odżywionych gekonów pustynnych. Podstawowa barwa tej jaszczurki to piaskowa żółć lub brąz w liczne, ciemniejsze i jaśniejsze plamki. Strona brzuszna biała. Oczy duże, osadzone na bokach głowy. U samców występuje żółte podgardle, a czasem nawet żółta cała przednia część ciała wraz z przednimi kończynami. Palce zakończone są drobnymi pazurkami. Szczegóły wyglądu gadów są uzależnione od miejsca ich występowania.

Ptenopus garrulus – gekon szczekający, osiąga zaledwie 40-65 mm całkowitej długości.

Podgatunki

Występuje w dwóch podgatunkach:

1. Ptenopus garrulus garrulus
2. Ptenopus garrulus maculatus

Przejście między tymi podgatunkami jest jednak płynne i budzi wątpliwości co do jego prawidłowości.

Występowanie

Zasiedla pustynne obszary od Atlantyku w Namibii i Republice Południowej Afryki na zachodzie po Park Narodowy Krugera na wschodzie i od środkowej Botswany na północy po karru Małe na południu. Okolice Kimberley stanowią lukę w występowniu tego gatunku, choć niektórzy twierdzą, że słyszeli tam charakterystyczne wołania gekonów.

Długość życia

Najstarsze znane gekony przeżywały w terrariach 6 lat. Najczęściej jednak żyją do 5 lat.

Cechy szczególne

Prowadzi głównie podziemny tryb życia. Poszczególne osobniki żyją w wykopywanych przez siebie norach. Charakterystyczną cechą tych gadów są wydawane przez samce głośne szczeki, brzmiące mniej więcej jak „czyk – czyk”. Ogólnie na wołanie takie składa się nie słabnący, rytmiczny ciąg dźwięków, podobnych do szczekania małego psa lub też uderzania o siebie dwoma kawałkami krzemienia. W naturze wyspecjalizowane są głównie w łapaniu termitów. W krajach, w których żyją te małe gady występują one bardzo licznie. Z powodu małych rozmiarów i sporych wymagań, nie są to jaszczurki dla początkujących terrarystów.

Ciekawostki

Często obserwuje się dziesiątki, a nawet setki gekonów żerujących na roju termitów. To właśnie w takich sytuacjach najczęściej odławia się dzikie osobniki, gdyż inaczej trudno je dostrzec, a jeśli to się uda gady szybko czmychają do norek. Kolejna ciekawostką jest fakt, iż gekony pochodzące z różnych populacji wydają inne odgłosy, dokładniej mówiąc odgłosy wydawane przez samce z poszczególnych populacji mają różne natężenie, częstotliwość, oraz składają się z serii różnej liczby szczeknięć. Jaszczurki (zarówno samce jak i samice) pochodzące z różnych populacji nie reagują wzajemnie na swoje wołania.

W obrębie rodzaju Ptenopus, występują jeszcze dwa, różniące się wyglądem gatunki, są to: Ptenopus kochi (Haacke, 1964) oraz Ptenopus carpi (Brain, 1962). Wszystkie te gatunki mają jednak podobną biologię.

Aktywność

W naturze aktywne są jedynie nocą, ale w terrariach czasami obserwuje się je aktywne również w dzień.

Biotop

Zamieszkują obszary pustynne, gdzie żyją pojedynczo w wykopywanych przez siebie norach o głębokości do 1m i obejmujących powierzchnię około 1 metra kwadratowego. Większość czasu jaszczurki spędzają wewnątrz nor, pokarm zdobywając w promieniu około 10 cm od wyjścia z nory. Żyją blisko siebie (odległość jednej nory od drugiej, w obrębie jednej populacji, wynosi 1-5 m) tworząc poszczególne populacje.

Terrarium

Podstawowym wyposażeniem jest gruba warstwa, drobnoziarnistego piasku, najlepiej pochodzącego z miejsca występowania gekonów, gdyż odpowiada on gadom kolorystycznie oraz pod względem konsystencji. Podłoże nie może być jednak zbyt miałkie, musi umożliwiać kopanie korytarzy, które nie zasypują się. Przy wysychaniu powinien się zlepiać lub całkowicie twardnieć, nie może mieć jednak konsystencji gliny. Im warstwa podłoża jest grubsza tym lepiej. Warstwa piasku o minimalnej głębokości powinna wahać się w granicach 5-10 cm. Jako elementy dekoracyjne można wykorzystać korzenie, kamienie i pustynne rośliny (nie kaktusy). Takie przedmioty będą służyły jednak jedynie dekoracji zbiornika, gdyż gekony te nie wspinają się, a większość czasu spędzają w norach.

Jak dotąd nie ustalono jeszcze optymalnej wielkości terrarium dla pary gekonów piaskowych. Pomimo iż są to jaszczurki małe, należy pamiętać, że ich nory zajmują sporą powierzchnię. Powierzchnia zbiornika, w którym żyją powinna więc wynosić około 60/30 cm. Wysokość nie jest istotna, gdyż zwierzęta te się nie wspinają, ani nie skaczą.

Oświetlenie

Należy je oświetlać przez 12-13 godzin na dobę promiennikiem o dużej mocy (zależnej od głębokości podłoża). Naświetlanie promieniami UV jest niepotrzebne, gdyż gekony zwykle i tak nie opuszczają nor, aby wygrzewać się w świetle promiennika.

Temperatura

Poza norami nie jest zbyt istotna. Podłoże należy ogrzewać z jednej strony, np kablem grzejnym lub grzałką akwariową o słabej mocy, tak aby z jednej strony panowała temperatura 30°C, z drugiej 22°C. Na noc ogrzewanie powinno zostać wyłączone.

Wilgotność

Na powierzchni wilgotność powinna być niska – około 50-60%. Podłoże od głębokości kilku centymetrów powinno mieć jednak 75-85% (nie może być mokre). Aby to osiągnąć należy stale je zraszać oraz umieścić w podłożu szklaną rurkę przez którą wlewa się wodę. Rurkę umieszczamy na kraju terrarium, aby podłoże miało różne wilgotności. Odpowiednia wilgotność podłoża jest konieczna, gdyż inaczej gekony ususzyłyby się w norach.

Żywienie

Podstawą naturalnego menu tych gekonów są termity, które w terrariach zastępuję się głównie świerszczami i innymi drobnymi owadami. Często (szczególnie w przypadku osobników młodych i nowo sprowadzonych) zdarza się, że czarne świerszcze nie są przyjmowane. „Przypudrowanie” owadów preparatem witaminowym zwykle rozwiązuje sprawę. Podawanie wapna jest zbędne, gdyż u zwierząt, które regularnie otrzymywały ten pierwiastek zaobserwowano brzydkie jego złogi, które zanikały po zaprzestaniu podawania wapna. Zapotrzebowanie na wodę, gekony pokrywają wchłaniając ją przez skórę z wilgotnego podłoża w norach, a tylko w wyjątkowych sytuacjach pobierają ją zwyczajnie pijąc. Dlatego tak ważne jest zachowanie odpowiedniej wilgotności podłoża.

Dymorfizm płciowy

U samców występuje żółte podgardle, a czasem nawet żółta cała przednia część ciała wraz z przednimi kończynami, ponad to samce „szczekają”.

Rozmnażanie

Aby rozmnożyć ten gatunek konieczna jest para jaszczurek pochodzących z tej samej populacji. Po zimowym spoczynku zwierzęta przystępują do parzenia się, po czym samica składa pod ziemią, w najcieplejszym miejscu terrarium, dwa małe jaja. „Potomstwo” przenosi się do inkubatora wypełnionego mieszanką hydrogranulatu i węgla aktywnego, w stosunku 3:1. Jaja należy chronić przed skupiającą się wodą, za pomocą skośnie ustawionego przykrycia. W dzień temperatura powinna wynosić około 27°C, a w nocy 22°C. Ważne jest zachowanie bardzo wysokiej wilgotności powietrza (około 95%), gdyż w przeciwnym razie jaja usychają. Gekony wylęgają się po średnio 64 dniach i mają zaledwie 23 mm. Należy je umieścić w małych terrariach i karmić młodymi, „przypudrowanymi” świerszczami. Piaskowe podłoże często prowadzi do zaczopowania jelita u młodych, dlatego należy je zastąpić grubszym żwirem, samemu tworząc w nim sztuczną norę. Nie jest wiadome czy rodzice zjadają swoje młode, znany jest jednak przypadek gdy młody gekon żyjący wraz z rodzicami nagle zginął bez śladu, dlatego młode lepiej jest trzymać osobno.

Zimowanie

Zalecane jest przez 3 miesiące, w temperaturze 16°C. przeprowadza się je w terrariach lub podobnie urządzonych skrzynkach. Podczas zimowego spoczynku należy zwracać szczególną uwagę na wilgotność podłoża, gdyż w zbyt suchym środowisku gekony zasychają. Po zimowaniu należy szczególnie zadbać o karmienie samców, które w krótkim czasie całą swoją uwagę poświęcą parzeniu się z samicami.

Łączenie

Dotychczas nie odnotowano, aby ktoś trzymał te jaszczurki z innymi gatunkami. Są one jednak spokojne, można więc trzymać w jednym zbiorniku nawet kilka samców (korzystniej jest jednak umieścić grupki rozrodcze w osobnych, sąsiadujących ze sobą terrariach). Przy łączeniu należy raczej uważać aby omawiane gekony nie stały się ofiarą współlokatora, a nie na odwrót.

Uwagi

Przy hodowli tego gekona szczególnie ważna jest gruba i odpowiednio wilgotna warstwa podłoża. Bardzo istotne jest zapewnienie spokoju osobnikom nowo sprowadzonym, nawet jeśli nie widzi się ich poza norką tygodniami. Adaptacja do życia w niewoli może trwać do kilku miesięcy. Naturalna płochliwość gekonów znacznie maleje, jeśli terrarium ustawione jest w miejscu, gdzie często przebywają ludzie. Wówczas niektóre osobniki uczą się nawet pobierać pokarm z ręki właściciela. Jest to jeden z niewielu gatunków zwierząt, których byt nie jest zagrożony, gdyż zamieszkują one obszary mało atrakcyjne dla ludzi, a w celach terrarystycznych są rzadko odławiane. Gekony szczekające są bardzo rzadko oferowane w handlu, gdyż trudno je złapać i nadają się tylko dla doświadczonych terrarystów. Jako że niewiele osób rozmnaża ten gatunek, praktycznie wszystkie osobniki wystawione na sprzedaż pochodzą z odłowu z naturalnego środowiska.

Opracowanie i źródła informacji

Opracował Agam na podstawie artykułu zamieszczonego w „AQUA Magazyn” z 1997 r., autorzy: Thomas i Elke Ulber.