Jaszczurki – podstawy hodowli

[nextpage title=”Jaszczurki – początki hodowli”]
Hodowla zwierząt terraryjnych w tym również jaszczurek, staje się coraz bardziej popularna. Z roku na rok zwiększa się liczna posiadaczy tych niezwykłych zwierząt. Niestety głównymi przyczynami tego stanu rzeczy są niskie ceny i atrakcyjny wygląd tych zwierząt. Na giełdach terrarystycznych jaszczurkę można kupić już nawet za 30 zł. Często nowymi właścicielami są dzieci. Zwierzęta kupowane są z dnia na dzień bez jakiegokolwiek wcześniejszego przygotowania. Często stają się oryginalnymi prezentami. Te wszystkie czynniki powodują, że zwierzęta trzymane są w złych warunkach, chorują, a później padają. Hodowla jaszczurek nie jest sprawą prostą. Wymaga odpowiedniego przygotowania i nabycia wiedzy. Czy, aby na pewno jesteśmy gotowi na przygarnięcie pod swój dach tych pięknych i bądź, co bądź oryginalnych zwierząt?

Spis treści

Motywy hodowli jaszczurek

Wiedza to podstawa w hodowli jaszczurek

Hodowla jaszczurek w praktyce

Przed zakupem jaszczurki

Zakup jaszczurki

Lista jaszczurek dla początkujących

Terrarystyka jest takim hobby, w którym zarówno wiedza jak i doświadczenie są bardzo ważne. Brak jednego, albo drugiego często może zaważyć na zdrowiu bądź życiu jaszczurki. Każdy, nawet najbardziej oczytany początkujący terrarysta, może popełnić błędy. Dlatego też rozpoczynając przygodę z hodowlą jaszczurek, należy wybrać odpowiedni, mało wrażliwy na przypadkowe uchybienia gatunek. Jaszczurki wrażliwe i delikatne, często tych błędów po prostu „nie wybaczają”… czytaj dalej Lista jaszczurek dla początkujących

Opracowanie

Opracowanie i źródła informacji
Paweł Kaczmarek (jaszczur) na podstawie własnych doświadczeń i zaprzyjaźnionych hodowców

[nextpage title=”Motywy hodowli jaszczurek”]

Należy zastanowić się czy aby na pewno jaszczurka spełni nasze oczekiwania. Czy nie będzie to tymczasowe zauroczenie. Być może okaże się tylko kłopotliwym i niechcianym gościem, którego będziemy chcieli jak najszybciej się pozbyć, np. zwracając mu „wolność”… Bardzo ważnym aspektem jest „przeznaczenie” jaszczurki. Jeżeli chcemy kupić jaszczurkę tylko po to, aby była ona „żywą przytulanką”, zwierzakiem, którego będziemy brać na ręce i wychodzić z nim na spacery od razu zrezygnujmy z jej zakupu. Wszelkie czułości z naszej strony nie są gadom do szczęścia potrzebne. To nie psy czy koty, które potrzebują bliskości i kontaktu ze swoim właścicielem. Jeśli miałbym z czymś porównać hodowlę gadów (w tym jaszczurek) to nie przychodzi mi na myśl nic innego i bardziej trafnego jak akwarystyka. Często spotykam się ze zdziwieniem osób, które dowiadują się, że w domu hoduję jaszczurki. Główne zarzuty to: odrażający wygląd oraz brak większego kontaktu ze zwierzęciem. Pierwszy zarzut z oczywistych względów nie wymaga większego komentarza i możemy go natychmiast uznać za bezpodstawny. Drugi natomiast jest w miarę trafny. Największe zainteresowanie jaszczurki osobą samego właściciela przypada zwykle na porę karmienia. Wiele jaszczurek przybiega wręcz pod szybę terrarium jeśli tylko właściciel pojawi się w pobliżu z pojemnikiem pełnym świerszczy czy innej karmówki. Wiele gatunków będzie nawet jadło hodowcy z ręki. Jaszczurki nie będą jednak przybiegać na zawołanie, czy cieszyć się z powrotu swojego właściciela. Mało tego, wiele gatunków jest tak płochliwych, że o braniu na ręce nie może być mowy, a zrobienie im zdjęcia, czy dłuższa obserwacja w terrarium graniczy z cudem. Dlaczego jednak nikt nie zarzuca akwarystom, że ich pupile są mało kontaktowi?

W hodowli gadów, nie chodzi o bezpośredni kontakt ze zwierzęciem, a raczej o obcowanie z przyrodą, możliwość podziwiania ciekawych zachowań, w tym także zachowań związanych z rozrodem. Dzięki terrarystyce zdobywamy wiedzę i dostrzegamy zależności i mechanizmy którymi rządzi się świat zwierząt. Prawdziwa hodowla gadów, w tym jaszczurek może dać nam wiele satysfakcji, jeśli tylko odpowiednio się do tego przygotujemy. Warto dzielić się swoimi doświadczeniami związanymi z hodowlą gadów i powiększać widzę o tych niezwykłych stworzeniach.
Artykuł ten jest jedynie wstępem do hodowli jaszczurek. Różnorodność gatunków jakie można dostać na rynku, i mnogość wymagań każdego z nich, sprawia, że niemożliwe jest opisanie wszystkiego w jednym tylko artykule. Na zdobywanie informacji trzeba poświęcić wiele czasu, a to niestety nie wszystkim wychodzi…

Wielokrotnie słyszę również, że jaszczurki to dzikie zwierzęta i ich miejsce jest w środowisku naturalnym. Rzeczywiście, gady wymagają zapewnienia im dość specyficznych warunków, ale nie jest to wcale argument, który miałby pozbawić miłośników przyrody możliwości ich hodowli. Czasem mam wrażenie, że właśnie w tej kwestii wiele osób jest mniej tolerancyjnych dla „odrażających” gadów niż w stosunku do innych zwierząt, choćby ryb, czy kolorowych papużek…

Porównanie terrarystyki do akwarystyki jest zasadne ze względu na jeszcze jedną bardzo ważną sprawę. Wiele gatunków jaszczurek, które są popularne lub (i) często polecane jako jaszczurki dla początkujących (np. agama brodata, gekon lamparci, agama błotna) nie należą do opisanych wcześniej jaszczurek nadmiernie płochliwych. Szybko przyzwyczajają się do człowieka (choć rzecz jasna wiele zależy do cech osobniczych i tego jak jaszczurka była traktowana wcześniej) i co gorsza mogą sprawiać wrażenie świetnie spisujących się w roli oryginalnych „zwierzątek do towarzystwa”. Ich chów często prowadzony jest bez terrarium, nie szczędzi im się spacerów i różnego rodzaju pieszczot… Brak wiedzy prowadzi do błędnej interpretacji zachowań gadów. Najczęściej błędnie interpretowane są następujące zachowania:

„lizanie” – które odbierane jest jako oznaka sympatii ze strony jaszczurki podczas gdy w ten właśnie sposób zwierzę wychwytuje cząsteczki zapachowe,
przymykanie oczu – interpretowane jako oznaka odczuwanej przyjemności, choć w rzeczywistości to tylko objaw stresu,
tarcie pyskiem o szybę terrarium – brane za chęć wyjścia z terrarium i kontaktu z hodowcą, co w rzeczywistości jest „wrodzoną” chęcią eksploracji otoczenia, a często także poszukiwaniem pokarmu: hodowca= pora karmienia; dlatego tak ważne jest zapewnienie odpowiednio dużego i prawidłowo zagospodarowanego terrarium.

Chów bez terrarium, częste nieuzasadnione spacery ze zwierzęciem, a także inne błędy wynikające z braku wiedzy właścicieli prowadzą zwykle do wielu chorób, w których prym (w przypadku jaszczurek) wiedzie MBD i związane z nią zmiany krzywicze, nie wspominając już o trudnościach, rzuceniem wylinki, urazach mechanicznych, a także wszystkich procesach zachodzących w żywym organizmie zwierzęcia zmiennocieplnego. O ile trudno wyobrazić sobie jak ktoś mógłby wyjść na spacer z rybą (zakładając abstrakcyjnie, że wyciąga ją z wody), to już w przypadku jaszczurki jest to o wiele bardziej wykonalne. Niestety po głębszej analizie okazuje się, że problem w obu tych przypadkach jest ten sam. Akwaryści nie bez powodu z wielką uwagą dbają o temperaturę oraz parametry wody w akwarium. Podobnie jest w przypadku jaszczurek. Tutaj liczy się: wilgotność powietrza, temperatura, oświetlenie (w tym często UVB), możliwość wspinaczki, czy schowania się. Wiele osób zapomina, że jaszczurki to zwierzęta zmiennocieplne i w nieodpowiedniej temperaturze ich organizm nie działa prawidłowo, o czym już wspomniałem. To wszystko możemy zapewnić zwierzęciu tylko w terrarium. Terrarium jest to odpowiednio przystosowany zbiornik przeznaczony do hodowli określonego gatunku, odwzorowujący jego środowisko naturalne; charakterystyczną cechą tego typu zbiornika jest wentylacja. I tutaj kończy się podobieństwo hodowli gadów i akwarystyki, a to dlatego, że w akwarium żadna jaszczurka mieszkać nie może. Dlaczego? Otóż akwarium nie posiada odpowiedniej, dwuczęściowej wentylacji, która jest niezbędna zarówno w wilgotnych jak i suchych terrariach.

[nextpage title=”Wiedza to podstawa w hodowli jaszczurek”]

Jeśli nadal jesteśmy przekonani, że nadajemy się na przyszłych hodowców jaszczurek powinniśmy utwierdzić się w tym przekonaniu poznając dokładnie wymagania konkretnego gatunku. Najlepiej zacząć od jaszczurek polecanych dla początkujących. Dlaczego? Ponieważ wiedza to jedno, a doświadczenie to drugie i możemy nie sprostać hodowli trudniejszych gatunków. Które źródło jest najbardziej autorytatywne? Niestety, chyba wciąż prym wiedzie tutaj Internet. Problemem jest to, że w „sieci” nie trudno obok informacji prawdziwych znaleźć informacje błędne. Plusem tego źródła jest możliwość szybkiej aktualizacji wcześniej napisanych artykułów i łatwość dotarcia do wiedzy doświadczonych hodowców, czego świetnym przykładem jest nasz serwis. Polskojęzycznych książek, które można polecić jest bardzo niewiele. Jedną z nich (która jednak „ma już swoje lata”) jest: „Encyklopedia terrarystyki” – Eugene Bruins’a. Warto także zagłębić się w literaturę typowo herpetologiczną, i tutaj chciałbym polecić: „Encyklopedię współczesnych płazów i gadów” Piotra Sury. Warto także zaczerpnąć wiedzy z materiałów obcojęzycznych.
Wielka szkoda, że rzadko możemy polegać na wiedzy sprzedawców w sklepach zoologicznych, choć na pewno znajdzie się tutaj kilka wyjątków.

Selekcja informacji nie jest sprawą łatwą, zwłaszcza, jeśli jest się początkującym terrarystą, ale często z pomocą może przyjść nam ktoś bardziej doświadczony, czy też po prostu zdrowy rozsądek.

[nextpage title=”Hodowla jaszczurek w praktyce”]

Gdy posiadamy już wiedzę potrzebną do hodowli danej jaszczurki, musimy stwierdzić czy będziemy w stanie zapewnić zwierzęciu godne warunki do życia. W grę wchodzą pieniądze. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, że koszty zakupu samego zwierzaka i terrarium (choć czasem musi być zmieniane 2-3 razy w ciągu życia gada) to wydatki jednorazowe, do tego trzeba doliczyć wydatki „stałe”. Należą do nich: rachunki za prąd (m. in.: oświetlenie, generatory mgły, wodospady), zakup pokarmu, oświetlenia (w przypadku dziennych jaszczurek niezbędne będzie źródło promieniowania UVB, w przypadku świetlówek/ żarówek kompaktowych to koszt 50-70zł ponoszony zwykle raz lub dwa razy w roku), preparatów witaminowych, wapnia itp. Jeśli chodzi o pokarm (a najczęściej w grę wchodzi ten żywy), czasami warto założyć własną hodowlę świerszczy, czy karaczanów, choć przy małej liczbie zwierząt jest to zwykle nieopłacalne. Trzeba jednak pamiętać, że pokarm większości jaszczurek musi być jak najbardziej urozmaicony, co jest dodatkowym utrudnieniem. W okresie letnim warto zastąpić sklepowy pokarm planktonem łąkowym. W wydatki należy doliczyć koszty za ewentualne wizyty u weterynarza i zakup środków odrobaczających, jeśli tylko zaistnieje taka potrzeba. Musimy wziąć pod uwagę to, czy jaszczurką będzie miał się kto zająć w czasie naszego wyjazdu, choroby i innych nieprzewidzianych sytuacji losowych.

[nextpage title=”Przed zakupem jaszczurki”]

Jeśli zdecydowaliśmy, którą jaszczurkę chcemy nabyć, powinniśmy przed jej zakupem przygotować terrarium. Jest to o tyle ważne, że ewentualne usterki (a także dobór odpowiedniej mocy oświetlenia) możemy wychwycić jeszcze przed wprowadzeniem do zbiornika nowych lokatorów. Warto jednak zauważyć, że każde nowo zakupione zwierzę powinno przejść kwarantannę. Terrarium z ubogim wystrojem i ręcznikami papierowymi jako podłoże, ułatwi nam kontrolę stanu zdrowia jaszczurki. Terrarium kwarantannowe możemy zorganizować w odrębnym zbiorniku- który zresztą nie musi być wcale tak duży jak terrarium docelowe- bądź też w terrarium przeznaczonym do „normalnego” chowu jaszczurki, a po okresie kwarantanny „dołożyć wystroju”. Drugie rozwiązanie wydaje się tańsze, ale jak już wspominałem, bezpieczniej jest przygotować „normalne” terrarium wcześniej.

Terrarium możemy zrobić sami lub kupić gotowy zbiornik, czasem nawet z gotowym wystrojem. Ważne by wielkość zbiornika oraz zagospodarowanie było zgodne z wymaganiami określanego gatunku. Należy wziąć pod uwagę wiek jaszczurki i rzecz jasna liczbę osobników, które zamierzamy tak trzymać. Materiał, z którego wykonane jest samo terrarium wpływa na jego trwałość. Jeśli w zbiorniku ma panować wysoka wilgotność, najlepszym materiałem byłoby szkło, choć popularne i tanie płyty OSB, które są odpowiednio zabezpieczone również się sprawdzają.

Odpowiednio wcześnie należy zaopatrzyć się w zapasy karmówki, żarówki, a także preparaty wapniowe i witaminowe.

[nextpage title=”Zakup jaszczurki”]

Jeśli to tylko możliwe, zawsze powinniśmy wybierać osobniki urodzone w niewoli, nawet jeśli są dużo droższe niż sprowadzone ze środowiska naturalnego. Pod wieloma względami są one „lepsze” od tych importowanych. Przede wszystkim import wiąże się z transportem, który nie zawsze przeprowadzany jest w odpowiednich warunkach. Stres pasożyty, trudności z aklimatyzacją, ograniczony przyrost ciała, to powszechne problemy z osobnikami importowanymi. Co prawda każdy z poprzednio wymienionych może dotyczyć także osobników hodowlanych, ale jeśli zwierzę pochodzi od dobrego hodowcy, a my sami już od pierwszych dni zapewnimy mu odpowiednie warunki, praktycznie wszystkie możemy wyeliminować całkowicie. Znakomita większość jaszczurek importowanych szybko ginie nawet w rękach bardzo doświadczonych hodowców. Czasem import jest jedynym wyjściem nabycia pożądanych okazów, czy możliwością wprowadzenia do hodowli „świeżej krwi” jednak nie jest to zabawa dla początkujących terrarystów.
Cykliczne giełdy gadów, renomowane sklepy zoologiczne o profilu terrarystycznym, czy też fora internetowe to miejsca, w których należy szukać zwierząt z hodowli. Choć i tam znajdziemy zwierzęta importowane.

Jeżeli chcemy kupić zdrowe zwierzę, należy zwrócić uwagę na kilka podstawowych spraw.

Zdrowa jaszczurka:
– nie ma pokrzywionych kończyn, kręgosłupa i ogona,
– nie ma wystającej żuchwy,
– potrafi stać na wyprostowanych przednich kończynach i unieść kloakę znad poziomu ziemi,
– nie jest chuda,
– jest ruchliwa,
– ma zdrowo wyglądającą skórę tzn. nie ma ran, ropni, oparzeń itd.
– okolice oczu i nozdrzy są czyste,
– przyjmuje pokarm,

Oczywiście w giełdowym pudełeczku bardzo trudno sprawdzić te wszystkie aspekty, dlatego nie należy kupować zwierząt zbyt pochopnie.
Niestety nawet zdrowo wyglądające zwierzę może być nosicielem pasożytów, dlatego podstawowym (i nieinwazyjnym) badaniem jest badanie kału, najlepiej zlecane weterynarzom znającym się na gadach.

[nextpage title=”Lista jaszczurek dla początkujących”]
Terrarystyka jest takim hobby, w którym zarówno wiedza jak i doświadczenie są bardzo ważne. Brak jednego, albo drugiego często może zaważyć na zdrowiu bądź życiu jaszczurki. Każdy, nawet najbardziej oczytany początkujący terrarysta, może popełnić błędy. Dlatego też rozpoczynając przygodę z hodowlą jaszczurek, należy wybrać odpowiedni, mało wrażliwy na przypadkowe uchybienia gatunek. Jaszczurki wrażliwe i delikatne, często tych błędów po prostu „nie wybaczają”…

Na początek warto wybrać gatunek łatwy w hodowli, łatwo dostępny (dzięki czemu łatwo uzyskać porady) i osiągający niezbyt duże rozmiary (mniejsze koszta, mniej wymaganego miejsca):

Anolis carolinensis (Anolis czerwonogardły, zielony)
Anolis sagrei (Anolis brązowy)
Chalcides ocellatus (Ostajnica nakrapiana)
Coleonyx elegans i Coleonyx mitratus
Cordylus tropidosternum
Cosymbotus craspedotus (Gekon tajski domowy)
Cosymbotus platyurus
Eublepharis macularius (Gekon lamparci)
Hemidactylus frenatus (Gekon domowy)
Hemidactylus turcius (Gekon turecki)
Hemitheconyx caudicinctus (Gekon gruboogonowy)
Lepidodactylus lugubris (Gekon płaczący)
Pachydactylus bibroni (Gekon leśny)
Podarcis muralis (Murówka zwyczajna)
Podarcis sicula (Murówka sycylijska)
Tarentola annularis
Tarentola delalandii
Tarentola mauritanica (Gekon murowy)

Czy nieco większe, również nie sprawiające dużych problemów jaszczurki:
Anolis equestris (Anolis kubański)
Eumeces schneideri (Scynk berberyjski) (choć trudny do rozmnożenia)
Gekko gecko (Gekon toke)
Pogona vitticeps (Agama brodata)

Dobrym wyborem na pierwszą jaszczurkę będą: Eublepharis macularius (Gekon lamparci) i Pogona vitticeps (Agama brodata) – gatunki od wielu pokoleń rozmnażane w niewoli (także w Polsce). Obydwie jaszczurki charakteryzują się stosunkowo szybkim przywykaniem do obecności człowieka i łatwo jest uzyskać od nich potomstwo (nawet początkujący przy odrobinie starań mogą tego dokonać). W przypadku gatunków dziennych jakim jest Pogona vitticeps (Agama brodata), w terrarium koniecznie trzeba zamontować świetlówkę emitującą promieniowanie UVB. W przypadku gatunków nocnych, a takim jest wcześniej wspomniany Eublepharis macularius (Gekon lamparci) z reguły nie jest to konieczne. Nie wolno zapominać o regularnym podawaniu witamin i wapnia (szczególne znaczenie ma to w przypadku osobników młodych). Obydwa wymienione wyżej gatunki łatwo jest dostać w Polsce. Można je zakupić w sklepach internetowych oraz u prywatnych hodowców.

Liczba wyświetleń: 58996