Loading...
Linienie
Linienie łac. ecdysis → proces wymiany pokrywy ciała, np. naskórka, włosów, piór lub szkieletu zewnętrznego (u stawonogów). Zrzuconą pokrywę ciała nazywa się wylinką.
Linienie u gadów
Gady posiadają sztywną, łuskowatą skórę, która ogranicza ich wzrost. Kiedy łuski stają się zbyt ciasne lub zużyte, rozpoczyna się proces linienia, czyli wymiany starej powłoki skórnej na nową. W tym czasie gad może stać się ospały, mniej aktywny, nie przyjmować pokarmu i unikać kontaktu z otoczeniem. Skóra nabiera matowego odcienia, a oczy mogą wydawać się mętne – jest to spowodowane gromadzeniem się płynu między starą a nową warstwą naskórka.
Linienie u jaszczurek
Jaszczurki często pocierają ciało o kamienie, korzenie lub gałęzie, aby pomóc w złuszczaniu starej skóry. Linienie przebiega zwykle w postaci płatów lub całych fragmentów, które stopniowo odrywają się od ciała. Młode osobniki linieją częściej, starsze rzadziej, a proces może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Po linieniu nowa skóra jest miękka i błyszcząca, dlatego warto unikać stresu i kontaktu z potencjalnymi zagrożeniami.
Linienie u węży
U węży linienie zachodzi zazwyczaj w całości – stara skóra schodzi jak „pończocha” od głowy do ogona. Przed linieniem oczy stają się mleczne, a węże mogą unikać jedzenia i kryć się w ciemnych, wilgotnych miejscach. Aby linienie przebiegło prawidłowo, węże często pocierają się o ostre krawędzie lub wilgotne podłoże. Po całkowitym zrzuceniu starej skóry ich łuski są świeże, elastyczne i dobrze nawilżone.
Linienie u żółwi
U żółwi linienie dotyczy przede wszystkim rogowych tarcz na skorupie oraz naskórka na kończynach i głowie. Linienie jest zazwyczaj stopniowe i mniej spektakularne niż u jaszczurek czy węży. Nowe warstwy naskórka powstają pod starymi płytkami, które stopniowo ulegają złuszczeniu. W tym okresie żółwie mogą być bardziej ospałe i mniej chętne do jedzenia. Ważne jest zapewnienie odpowiedniego nawilżenia i kąpieli, aby ułatwić odpadanie starych warstw skóry.
Linienie u płazów
Płazy posiadają cienką, wilgotną skórę, która pełni ważną rolę w wymianie gazowej i utrzymaniu równowagi wodno-mineralnej. Skóra ulega zużyciu i uszkodzeniom, dlatego płazy regularnie linieją, czyli zrzucają starą powłokę skórną, aby umożliwić wzrost i regenerację tkanek.
W okresie linienia płaz może stać się mniej aktywny, unikać pokarmu i chować się w wilgotnych kryjówkach. Stara skóra staje się matowa, szorstka i łatwo odchodzi od ciała. Płazy najczęściej zjadają własną starą skórę – jest to naturalne zachowanie, które pozwala odzyskać składniki odżywcze i utrzymać higienę.
Proces linienia trwa zwykle od kilku godzin do kilku dni, w zależności od gatunku, wieku i stanu zdrowia zwierzęcia. Po zrzuceniu starej skóry nowa warstwa jest miękka i wrażliwa, dlatego w tym czasie płaz powinien mieć zapewnione odpowiednie, wilgotne środowisko i spokój.
Linienie u ssaków
Ssaki posiadają sierść, która pełni funkcje ochronne, termoregulacyjne i sensoryczne. Ponieważ włosy rosną w określonych cyklach, z czasem stają się zużyte lub za długie, co wymusza proces linienia, czyli wymiany starej sierści na nową. Przed linieniem zwierzę może wykazywać zmiany w zachowaniu – częściej się drapie, przeciera o przedmioty, intensywniej pielęgnuje sierść i może wydzielać charakterystyczny zapach związany z hormonami.
Podczas linienia stare włosy stają się luźniejsze, tracą połysk i część pigmentu, a skóra może być lekko zaczerwieniona lub swędząca. Proces wymiany sierści jest regulowany przez czynniki hormonalne, zmiany pory roku, długości dnia i temperaturę otoczenia. U niektórych gatunków linienie przebiega stopniowo przez kilka tygodni, u innych – intensywnie w krótkim okresie.
Nowe włosy wyrastają spod starej powłoki, stopniowo zastępując zużytą sierść. Przez czas linienia zwierzę może być bardziej wrażliwe na zimno lub słońce, dlatego warto zadbać o odpowiednie warunki środowiskowe. W tym okresie dieta bogata w białko, witaminy i minerały wspomaga prawidłowy wzrost nowej sierści, a zabiegi pielęgnacyjne, takie jak szczotkowanie, pomagają usunąć martwe włosy i zmniejszają ryzyko splątania.
Linienie u ptaszników
Pająki mają szkielet zewnętrzny, który uniemożliwia im dynamiczny wzrost. Kiedy ich aktualny oskórek staje się zbyt ciasny, rozpoczynają przygotowania do procesu linienia. Bywają wtedy ospałe, ciemnieją, zwykle nie przyjmują pokarmu i zakopują się w kryjówce. Ciemnienie jest spowodowane gromadzeniem się płynu pod starym oskórkiem. Jednocześnie formowany jest nowy. Proces przygotowań może trwać od kilku dni, do kilku miesięcy w zależności od gatunku i wieku (okres ten wydłuża się u dojrzałych osobników). Tuż przed linieniem, ptasznik (w zależności od gatunku!) wyczesuje włoski parzące wokół siebie, robi oprzęd, na którym kładzie się karapaksem do dołu i zamiera w tej pozycji, aż zwiększone ciśnienie nie spowoduje pęknięcia starego oskórka. Wówczas ptasznik powoli wysuwa się ze starej powłoki. Przez dłuższy czas jest jeszcze bardzo delikatny i bezbronny, dlatego nie należy go karmić, dopóki nie zauważymy, że jego zęby jadowe zmieniły kolor z jasnego na ciemny.
Linienie u owadów
Występowanie sztywnego szkieletu zewnętrznego zmusza owady do integracji i koordynacji wzrostu z usuwaniem starej egzokutykuli. Proces zrzucania kutikuli nosi nazwę ekdyzji (linienia). Podstawowe znaczenie w regulacji procesów linienia i metamorfozy ma PTTH. Synteza i uwalnianie tego neurohormonu następuje pod wpływem licznych bodźców zewnętrznych i wewnętrznych.
Na proces linienia składają się z reguły trzy fazy:
1. przedwylinkowa: szukanie odpowiedniego miejsca, ruchy w celu ograniczenia kontaktu starej kutykuli z nową i ruchy wentylacyjne zwiększające nacisk na kutikulę.
2. linienia: pozbycie się starej kutykuli
3. odszukanie miejsca umożliwiającego rozszerzenie kutykuli do właściwych rozmiarów, jej usztywnienie i ciemnienie
Na tle procesu linienia sformułowane zostało prawo Dyara głoszące, że „u wielu gatunków z każdym linieniem średnica puszki głowowej zwiększa się, a współczynnik zwiększania dla wszystkich larw przy jednakowych warunkach ekologicznych jest stały i wynosi na ogół 1,4 razy”. Liczba linień może być stała dla danego gatunku, częściej zmienia się jednak w zależności od warunków ekologicznych.
Liczba wyświetleń: 4053
