Rozpoznawanie płci u węży

Rozpoznawanie płci u węży

Oznaczanie płci

Uniwersalny sposób oznaczania płci :

X.Y.Z lub X.Y – gdzie :

x – liczba samców;
y – liczba samic;
z – liczba osobników o nieokreślonej płci;

Przykłady:

0.0.1 – oznacza jednego osobnika o nieokreślonej płci;
0.2.0 – oznacza dwie samice;
3.0.0 – 3 samce;
3.2.4 – to 3 samce, 2 samice i 4 osobniki o nieokreślonej płci;
1.0 – to jeden samiec;
0.1 – to jedna samica;

Określanie płci na podstawie cech zewnętrznych (ogona)

Najbezpieczniejsza metoda określania płci, choć nie dająca 100 % pewności. Prawdopodobieństwo trafnej analizy przeważnie jest niewielkie, bowiem budowa ogona samca tylko nieznacznie różni się od budowy ogona samicy.

U samca narządy reprodukcyjne (hemipenis) usytuowane są w okolicach nasady ogona. Na pierwszy rzut oka wygląda to tak, jakby zaraz za kloaką ciało zostało delikatnie związane – ściśnięte (widoczne jest zwężenie), a następnie nieznacznie rozszerzało się na odcinku około 4 cm. Rozszerzenie to spowodowane jest występowaniem dwóch półprąci.

U samic tuż za kloaką ogon zaczyna się stopniowo zwężać (nie widać zgrubienia) i jest on około 1/3 krótszy od ogona samca.

Bywają osobniki u których różnice wizualne (samiec-samica) są na tyle widoczne, iż diagnoza powinna być trafna.

Dodatkowo u dusicieli występują pazurki odbytowe (pozostałość kończyn), przy czym posiadają je obie płcie, lecz u samic pazurki są niewielkie (prawie niewidoczne).

 

Wyciskanie

Stosuje się najczęściej przy określaniu płci młodych węży. Polega na próbie wynicowania narządów kopulacyjnych poprzez delikatne uciskanie (masowanie) okolicy nasady ogona. Często młody wąż podczas tej próby załatwia swoje potrzeby fizjologiczne.

Należy delikatnym ruchem przesunąć palec w stronę kloaki (zaczynając 2-4cm przed nią), z jednoczesnym uciskaniem ogona.

Narządy samca to jasne, różowe lub czerwone półprącia. U samicy po wyciśnięciu widać tylko dwa małe czerwone punkty.

Podczas wyciskania nie powinno się uciskać miejsca nad kloaką, ponieważ może to spowodować zafałszowanie wyniku.

Wyciskanie to metoda sporna, uznana jako niebezpieczna. Stosuje ją jednak wielu hodowców, gdyż jest pewniejsza niż metoda określania na podstawie cech zewnętrznych. Najlepiej aby wykonywał ją weterynarz, lub doświadczona w tym zakresie osoba. Nie należy wyciskać węży, które przekroczyły wiek 6 miesięcy.

 

Sondowanie

Jest to dziś niewątpliwie najpewniejsza metoda, stosowana przez większość doświadczonych hodowców. Polega na wprowadzeniu do kloaki sondy i stwierdzeniu na jaką głębokość (ilość łusek podogonowych) się zagłębia.

Sondowanie nie powinno być przeprowadzane u młodych węży przed 12 miesiącem życia, ponieważ małe i delikatne narządy rozrodcze mogą zostać łatwo uszkodzone. Nieodpowiednio przeprowadzone badanie może spowodować bezpłodność, oraz inne ciężkie schorzenia (ze śmiercią włącznie).

Przy tej metodzie stosuje się specjalistyczne sondy, czyli tępo zakończone pręty. Sondy mają różne grubości w zależności od gatunku i wielkości węża.

Określenie płci tą metodą powinny dokonywać min. dwie osoby. Jedna potrzebna jest do pewnego trzymania zwierzęcia, druga dokonuje analizy. Sonda przed użyciem powinna być zdezynfekowana (wyjałowiona) i powinno się ją także nasmarować środkiem zwiększającym poślizg (wazeliną).

Analiza polega na wprowadzaniu sondy do momentu aż poczuje się opór (z jednoczesnym delikatnym obracaniem)

U samca powinna ona wejść na głębokość 6-10 łusek ogonowych;

U samic płycej 1-4 łuski ogonowe;

Czasami może dojść do zafałszowania badania. Dzieje się tak, kiedy wprowadzając sondę natrafi się na gruczoł obronny – są one ułożone prostopadle do kloaki, a także gdy samiec zaciśnie mięsnie, przez co sonda wejdzie zbyt płytko.

Nieodpowiednio przeprowadzone badanie może spowodować bezpłodność, oraz inne ciężkie schorzenia (ze śmiercią włącznie).

 

Przeświecanie i prześwietlanie

Jest to metoda polegająca na prześwietleniu węża silnym źródłem światła. Najlepiej widać to u jasnych odmian kolorystycznych (snow, amelanistic). U samic u nasady ogona widać tylko niewielkie zaciemnienie. U samców posiadających ukrwiony narząd kopulacyjny i gruczoły nasieniowe widać dość dobrze czerwoną kreskę.

Prześwietlenie promieniami rentgena może wykonać tylko lekarz weterynarii i związane jest to z dodatkowymi kosztami. Jest to dość pewna metoda.

Ventralia kontra subcaudalia

Do tej metody niezbędna jest cała wylinka węża. Jest to innowacyjna analiza, w fazie badań polegająca na liczeniu łusek dolnej części ogona (Subcaudalia) oraz łusek strony brzusznej (Ventralia).

Po zrzuceniu wylinki przez węza, liczymy na niej łuski. Najlepiej objaśnię to na przykładzie:

Liczba łusek brzusznej części ciała od głowy do kloaki (Ventralia) = np. 230
Liczba łusek na spodzie ogona (Subcaudalia) = np. 79
Następnie należy odjąć te dwie wartości od siebie : 230-79 = 151

Jeśli wynik jest:
mniejszy niż 154 = samiec;
większy niż 154 = samiczka;

W naszym przypadku:
151 < 154 = czyli nasz wąż będzie samcem

Jest to metoda, która niema naukowych podstaw. Najlepiej stosować ją jako dodatkową do wyżej opisanych.

Autorzy :
Ayeek
GreeN

Rysunki:
GreeN