Loading...
Bothriechis schlegelii – żararaka rogata
Nazewnictwo
Nazwa łacińska: Bothriechis schlegelii [Berthold, 1846]
Nazwa polska: żararaka rogata, żararaka Schlegela
Nazwa angielska: Eyelash viper, eyelash mountain viper, Schlegel’s viper, Schlegel’s palm viper, eyelash snake, horned palm viper, eyelash pit viper, Schlegel’s pit viper, eyelash palm-pitviper.
Nazwa niemiecka: Schlegels Lanzenotter, Greifschwanz-Lanzenotter
W Kostaryce jak i innych krajach ameryki łacińskiej znany jako Bocaracá.
Systematyka
Synonimy:
- Trigonocephalus Schlegelii – Berthold, 1846
- [Trigonocephalus] Schlegelii – Berthold, 1846
- Lachesis nitidus – Günther, 1859
- T[eleuraspis]. Schlegeli – Cope, 1860
- B[othrops]. Schlegeli – Jan, 1863
- Bothrops (Teleuraspis) nigroadspersus – Steindachner, 1870
- Teleuraspis schlegelii – Cope, 1871
- Teleuraspis nigroadspersus – Cope, 1871
- Teleuraspis nitida – Cope, 1871
- Bothrops Schlegelii – Jan & Sordelli, 1875
- Th[anatos]. Schlegelii – Posada Arango, 1889
- Thanatos torvus – Posada Arango, 1889
- Th[anatophis]. Schlegelii – Posada Arango, 1889
- Thanatophis torvus – Posada Arango, 1889
- Bothriechis schlegeli – Günther, 1895
- Lachesis nitida – Günther, 1895
- Lachesis schlegelii – Boulenger, 1896
- Thanatophis colgadora – Garcia, 1896
- Lachesis schlegeli – Boettger, 1898
- Trimeresurus schlegelii – Mocquard, 1909
- Bothriechis schlegelii – Cuesta Terron, 1930
- Bothrops schlegelii supraciliaris – Taylor, 1954
- [Bothrops schlegelii schlegelii] – Taylor, 1954
- Bothrops schlegeli supraciliaris – Duellman & Berg, 1962
- [Bothrops supraciliaris] – Stuart, 1963
- Bothrops schlegeli – Hoge, 1966
- Trigonocephalus Schlegelii – Hoge, 1966
- Bothriechis schlegelii – Campbell & Lamar, 1989
Wygląd
Mały, jadowity, nadrzewny wąż zamieszkujący w naturze Środkową i Południową Amerykę. Gatunek cechuje się szeroką paletą, zazwyczaj jaskrawych kolorów, jak i łuskami brwiowymi nad okiem. Nazwa gatunkowa pochodzi od niemieckiego ornitologa Hermanna Schlegella. Brak rozpoznanych i opisanych podgatunków.
Stosunkowo niewielki gatunek rzadko przekraczający długość 75 cm. Samice większe niż samce i masywniej zbudowane. Typowa dla węży nadrzewnych smukła sylwetka. Głowa, jak i u innych Viperidae, trójkątna (ukształtowana w ten sposób przez gruczoły jadowe znajdujące się po bokach głowy) i wyraźnie oddzielona od reszty ciała. Oko z pionową źrenicą. Po obu stronach głowy znajdują się jamki termoczułe. Zwyczajowo nazwa tego węża bierze się z charakterystycznych dla tego gatunku zmodyfikowanych łusek nad oczami wyglądających jak rzęsy. Sprawują one funkcję rozmycia sylwetki i zarysu głowy, co w zestawieniu z jego barwą daje dobry kamuflarz do zasadzki, z której B. schlegelii poluje. Występuje w szerokim zakresie kolorów od brązowego, zielonego przez żółty, różowy aż do czerwonego i różne kombinacje tych kolorów. Często kolor bazowy nakrapiany jest małymi, ciemnymi plamkami.
Występowanie
Zakres występowania rozciąga się od południowego Meksyku (północ stanu Chiapas) przez południowo-wschodnie nabrzeża z Atlantykiem i niziny Ameryki Środkowej, Kolumbii i Wenezueli. Również na obrzeżach Oceanu Spokojnego na Kostaryce, jak i nizinach, oraz Panamy, Ekwadoru i Peru. Także las Mesic gdzie różnice wysokości wahają się od niemalże poziomu morza do 2640 m. n.p.m.
Biotop
Gatunek zasiedlający, przeważnie niżej położone tereny (lecz nie tylko np las Mesic), wilgotne, tropikalne lasy, gdzie preferuje drzewa z gęstym listowiem, zazwyczaj w pobliżu stałego źródła wody.
Jak wszyscy przedstawiciele rodzaju Bothriechis jest wężem nadrzewnym, którego natura obdarzyła niesamowicie chwytnym ogonem który owinięty wokół gałęzi potrafi utrzymać cały ciężar ciała, jak i węża podczas ataku, gdy wyrzuca 80% swojego ciała w powietrze z niezwykłym impetem.
Aktywność
Gatunek typowo prowadzący nocny tryb życia.
Długość życia
Długość życia w niewoli – około 15 lat.
Zachowanie
Zdania co do jego „agresywności” są podzielone jednakże nie waha się kąsać jeśli jest niepokojony.
Poluje z zasadzki doskonale zakamuflowany, wtapiając się w bujne i różnokolorowe otoczenie, czekając na przechodzące w pobliżu gryzonie, płazy, ptaki. Jako jedyny wąż poluje także na przelatujące ptaki, atakując je w ich locie. Potrafi co roku wracać w okresie migracji ptaków w te samo dogodne miejsce, gdzie łowy były pomyślne. Badania wykazały że potrafią uczyć się swojej celności na własnych błędach z czasem doprowadzając precyzję do perfekcji.
Młode osobniki (lecz nie tylko) machają swymi ogonami imitując poruszającego się robaka w celu zachęcenia potencjalnej ofiary do zbliżenia się na taką odległość, z której wąż będzie w stanie ją sięgnąć.
Ludzie nie zdają sobie sprawy z wielkiego zasięgu ataku (w stosunku do własnych proporcji), jakim dysponuje ten wąż. Mimo panującej opinii o niezbyt wielkim potencjale jadu i umiarkowanym stopniu „agresywności” nie należy nigdy lekceważyć tego węża, jego szybkości i trzymać odpowiedni dystans własnego ciała od osobnika. Nawet niczym niesprowokowana i na pozór spokojna żararaka jest w stanie błyskawicznie ukąsić jeśli cel znajdzie się w jej zasięgu. Jak większość węży nadrzewnych, dobrze trzyma się na haku i wspina po nim ku ręce go trzymającej. Zachowanie jest cechą osobniczą, wąż jest dzikim zwierzęciem którego nigdy się nie oswoi.
Jadowitość
Typ aparatu jadowego – Solenoglypha. Młode po urodzeniu mają w pełni wykształcony aparat jadowy o takim samym potencjale jadu jak osobniki dorosłe. Jad hemotoksyczny. Powoduje prawie natychmiastowy paraliż mięśni co ważne z racji na specyfikę pokarmu na który poluje w naturze (ptaki). Jednorazowo wąż jest w stanie wyprodukować 10-20 mg jadu. Mimo stosunkowo słabego jadu i jego niewielkiej ilości ukąszenia w naturze zazwyczaj powodują poważne konsekwencje zdrowotne z racji charakterystyki ich umiejscowienia. Znaczna część ukąszeń obejmuje okolice szyi i twarzy z powodu wysokości na jakiej przeważnie przebywają te węże. Ukąszenie powoduje w ogromnej większości paraliż (w tym dróg oddechowych), opuchliznę, biegunkę, natychmiastowy ból rozchodzący się z czasem na większe połacie ciała, zaniki krążenia w miejscu ukąszenia, pęcherze,sporadycznie martwice tkanki. W ekstremalnych przypadkach może dojść do niewydolności nerek i układu krążenia krwi. Zawarte w jadzie myotoksyny powodują śmierć myszy przy iniekcji dożylnej na poziomie -LD50 2.5 mg/g.
LD50 – Lethal Dose
Intravenous LD-50s – 1.6 mg/kg
Sub-cutaneous LD-50s – 33.2 mg/kg
Surowica (poliwalentna) produkowana jest w Instituto Clodomiro in Costa Rica.
Temperatura
Temperatura około 30°C. Gatunek mocno wrażliwy na duże wahania temperatur, przegrzanie jak i wychłodzenie.
Wilgotność
Utrzymuje się na poziomie 50%, z czasowym wzrostem do 70%.
Żywienie
Żararaka wyspecjalizowała się przede wszystkim w polowaniu na drobne ptactwo które jest jej podstawą diety. Nie pogardzi także drobnymi gryzoniami, płazami, jaszczurkami jak i gekonami płaczącymi na które polują często małe osobniki z racji ich niewielkich rozmiarów (węża jak i gekona). W naturze gatunek zdobywa pokarm raczej sporadycznie. Okazja do polowania nie zdarza się często, przez co wąż wyspecjalizował swój jad jak i tryb życia by jak najszybciej i efektywnie zdobyć i uśmiercić zdobycz.
Dymorfizm płciowy
Brak wyraźnych różnic. Wśród dorosłych osobników samice większe i masywniejsze od samców.
Rozmnażanie
Węże jajożyworodne. Co roku dają miot liczący zazwyczaj 10-12 (bywa i 20) młodych wielkości 15-20 cm.
Kopulacje mają zazwyczaj miejsce późną zimą i wczesną wiosną. Podchody jak i kopulacja może trwać nawet kilka godzin. Samiec wyczuwa samice po zapachu feromonów która ta zastawia. Ciąża trwa około sześciu miesięcy. Wydawanie miotu następuje najczęściej w miesiącach sierpień i wrzesień, sporadycznie w październiku. Na czas stymulacji do rozrodu temperaturę można obniżyć do 26°C.
Uwagi
Ze względu na swoje atrakcyjne ubarwienie gatunek był masowo odławiany ze środowiska naturalnego. W dzisiejszych czasach nadal takie przypadki istnieją choć na szczęście na niewielką skalę w porównaniu do boomu jaki nastąpił kiedyś na ten gatunek. Eksponowany i chętnie brany pod opiekę na całym świecie w zoo, przeróżnych ogrodach i prywatnych hodowlach.
Status ochrony – gatunek nie figuruje na The IUCN Red List of Threatened Species (Version 2011.1.).
Wąż aktualnie znajduje się na II liście gatunków niebezpiecznych (rozporządzenie ministra środowiska) i aby legalnie go hodować właściciel musi spełnić szereg wymogów oraz zdobyć odpowiednie pozwolenie.
Opracował Michał Lewczuk
Bibliografia
Opracowane na podstawie
– www.kingsnake.com
– www.reptilechannel.com
– Campbell, Jonathan A. and Lamar, William W. 1989. The Venomous Reptiles of Latin America.
– Natural history and conservation of the Eyelash PalmPitviper (Bothriechis schlegelii) in Western Panama – Geoffrey Gordon Sorell
– doświadczenia własne
