Vipera ammodytes - żmija nosoroga

Vipera ammodytes – żmija nosoroga

Nazewnictwo

Nazwa łacińska: Vipera ammodytes
Nazwa polska: Żmija nosoroga
Nazwa angielska: Long-nosed viper,nose-horned viper (ang.),
Nazwa niemiecka: Europäische Hornotter, Europäische Sandotter (niem.)

Wygląd

Niewielki, lecz całkiem masywny wąż dorastający do 120 cm. Trójkątna i szeroka, lekko spłaszczona głowa, która pokryta jest dosyć drobnymi łuskami jest wyraźnie oddzielona od reszty ciała. Koniec pyska ścięty, lekko uniesiony do góry, wraz z wyrostkiem pokrytym większymi łuskami niż reszta głowy. Nozdrza na poziomie oczu. Nie posiada jamek termicznych. Scuta supraocularia (supraocular – łuska nad okiem) jest spora i delikatnie przysłania oczy od góry. Reszta łusek wokół oka zdecydowanie mniejsza. Źrenica pionowa. Tęczówka oka w jasnych kolorach – kremowym, szarym itp. Łuski na ciele lekko nachodzą na siebie. Ubarwienie zmienne. Tło w odcieniach koloru szarego, brązowego, pomarańczowego, a nawet żółtego pokrywają połączone ze sobą (szare/brązowe/prawie czarne) plamy na grzbiecie. Plamy na grzbiecie przypominają nieco „zygzak” naszej rodzimej Vipera berus. Skóra w kolorze zbliżonym do barwy łusek. W warunkach terraryjnych mogą dożyć nawet 20 lat. Aktywne w nocy oraz w chłodniejszych porach dnia.

Występowanie

Austria, Płn. Włochy, Zach. Węgry, Chorwacja, Słowenia, Bośnia i Hercegowina, Monte Negro, Macedonia, Serbia, Rumunia, Bułgaria, Albania, Grecja, Turcja, Rosja, Armenia, Gruzja i Azerbejdżan.

Przeczytaj też Ephebopus murinus

Biotop

Preferują stanowiska suche i ciepłe, np. kamieniste zbocza delikatnie porośnięte roślinnością czy skraje lasów, polany. Można je jednak spotkać nawet w obszarach górskich – do 2000 m n.p.m.

Cechy szczególne

Wyrostek na czubku pyska przypominający róg.

Jadowitość

Uzębienie solenoglypha. Jeden z najniebezpieczniejszych węży z rodzaju Vipera. LD50 przy iniekcji podskórnej wynosi 6,59mg/kg, przy dożylnej 0,8mg/kg, a przy podaniu wewnątrz-otrzewnowo już tylko 0,415mg/kg.

Objawy, które mogą towarzyszyć ukąszeniu przez tego węża to (objawy te występują przy ukąszeniu przez Vipera ammodytes, Vipera aspis oraz Vipera berus):

Od strony przewodu pokarmowego: nudności, biegunka, wymioty, bóle brzucha. Dolegliwości żołądkowo-jelitowe występują u 55% pacjentów w ciągu pierwszej godziny po ukąszeniu, a 83% pokąsanych odczuwa je w ciągu 2 godzin po ukąszeniu.

Zaburzenia ze strony układu sercowo-naczyniowego: pocenie się, zimne kończyny, częstoskurcz, niedociśnienie tętnicze, senność, obrzęki, zmniejszenie stężenia hemoglobiny. Zaburzenia sercowo-naczyniowe występują u 62% pokąsanych w ciągu pierwszej godziny, a u 87% w ciągu pierwszych dwóch godzin.

Obrzęki pojawiają się z reguły dosyć szybko (zależnie od ilości jadu jaką zdołał wprowadzić wąż oraz prędkości jego rozprzestrzeniania się po organizmie) choć zdarzały się przypadki wystąpienia obrzęku po kilku dniach. Oprócz wymienionych wyżej objawów mogą także wystąpić: martwica tkanek, powiększenie węzłów chłonnych, omdlenia, zawroty głowy, duszności (skurcz oskrzeli).

Przeczytaj też Furcifer minor

U 46 na 131 badanych wystąpiła leukocytoza (zwiększona liczba białych krwinek).
Istotne dla zdrowia/życia zaburzenia pracy nerek są rzadkie (ale nie można ich wykluczyć).

Nie należy zapominać, że każde ukąszenie może skończyć się śmiercią pokąsanego. Szczególnie, jeśli nie będzie miał zapewnionej odpowiedniej opieki medycznej.

Z jadu Vipera ammodytes produkowane są surowice na jady innych europejskich Viper.

Podgatunki

Vipera ammodytes ammodytes LINNAEUS 1758
Vipera ammodytes meridionalis BOULENGER 1903
Vipera ammodytes montandoni BOULENGER 1904

Temperatura

Temperatura za dnia oscyluje na poziomie 27-28°C. Nocą temperatura może spadać nawet do 20°C.

Wilgotność

Wilgotność okoo 40-50%.

Żywienie

W naturze zjadają małe ssaki, jaszczurki, rzadziej ptaki. W hodowli bezproblemowo przyjmują odpowiedniej wielkości gryzonie karmowe.

Dymorfizm płciowy

W przypadku tego gatunku można spróbować rozpoznać płeć porównując do siebie kilka węży. Samce mają jaskrawsze/bardziej wyraźne barwy. Samice zwykle nie mają brązowych/czarnych plam na głowie, plamy mają także bardziej rozmyte kontury (szczególnie ta biegnąca przez całe ciało w miejscu w którym się kończy – na głowie). Oprócz tego możemy porównać ogony węży. Samce mają grubsze nasady oraz nieco dłuższe ogony od samic. Mając przed sobą kilka osobników powinniśmy być w stanie rozpoznać płeć którąś z ww metod (oczywiście nie zawsze daje to 100% gwarancji).

Jednak najpewniejszą metodą rozpoznawania płci jest sondowanie, więc przy określaniu płci nie powinniśmy bazować jedynie na metodzie opierającej się na różnicach w wyglądzie, ponieważ mogą one być bardzo subtelne i nie wprawione oko nie dostrzeże tych różnic.

Rozmnażanie

Gatunek jajożyworodny. W hodowli dojrzałość płciową osiągają w wieku 3 lat. Zimują przez 8-10 tygodni. Po wybudzeniu i zrzuceniu wylinek dochodzi do kopulacji. Zapłodniona samica po 90-120 dniach rodzi 5-24 młodych mierzących 15-25 cm. Wylinki zrzucają bardzo szybko po urodzeniu. Po tygodniu/dwóch od urodzenia młode żmije powinny zacząć przyjmować pokarm. Nie jest to oczywiście regułą i zdarzają się maluchy, które nie jedzą przez bardzo długi okres czasu.

Uwagi

Gatunek ten znajduje się na I liście w rozporządzeniu ministra środowiska ws. zwierząt niebezpiecznych, więc hodowla V. ammodystes na terenie naszego kraju przez osoby prywatne jest objęta całkowitym zakazem.