Coleonyx mitratus

Coleonyx mitratus – eublefar

Coleonyx mitratus (Peters, 1863)  to kolejny przedstawiciel rodzaju Coleonyx – eublefarów (Eublepharidae) pochodzących z kontynentu amerykańskiego. Gatunek ten charakteryzuje się dość dużą zmiennością zarówno w ubarwieniu jak i rysunku wzoru na grzbiecie oraz ogona z nieregularnie rozłożonymi pasami, liniami i plamkami – dominujące kolory to czerń, różne odcienie brązu, beż, a nawet delikatne, różowawe zabarwienie; o jasno zabarwionej części brzusznej. To nieduże jaszczurki mogące zazwyczaj osiągać do 170 mm długości całkowitej (rzadko kiedy więcej, ale zdarzają się osobniki do 190 mm) z czego ogon to około 50% długości (Savage, 2002). O smukłej, eleganckiej sylwetce, dość dużych oczach z pionową źrenicą i ruchomych powiekach – wspólna cecha rodzaju Coleonyx.

Nazewnictwo

Nazwa polska: –

Nazwa angielska: Central American Banded Gecko

Nazwa niemiecka: Mittelamerikanischer Krallengecko

Synonimy

Brachydactylus mitratus, Eublepharis dovii.

Występowanie

Obszarem występowania gatunku są tereny Ameryki Środkowej od Gwatemali, przez Honduras, Salwador, Nikaraguę i Kostarykę aż po zachodnią część Panamy (Grismer, 1997) – o dość niskiej amplitudzie temperatur między dniem, a nocą (z temperaturą prawie zawsze wynoszącą poniżej 30°C).

Biotop

To typowe jaszczurki naziemne – są mieszkańcami dna tropikalnych lasów zarówno wilgotnych jak i tych bardziej suchych oraz ich najbliższych okolic, spotykane są również w bliskim sąsiedztwie ludzkich skupisk. Pod osłoną nocy rozpoczyna się ich aktywność, dzień spędzają ukryte przed słońcem w norach, jamach, pod kamieniami czy wśród korzeni powalonych, zbutwiałych drzew. W warunkach terraryjnych bardzo często obserwuje się ich wzmożoną aktywność przypadającą tylko na pierwszą część nocy.

Długość życia

Przy zapewnieniu prawidłowych warunków mogą dożywać nawet powyżej 8 lat.

Terrarium

Ze względu na rozwinięty terytorializm u samców Coleonyx mitratus w zbiorniku możemy trzymać tylko jednego samca z samicami, w przypadku nieprzestrzegania tej zasady samce będą toczyć walki w wyniku których może dojść do śmierci słabszego osobnika spowodowanej nieustannie przeżywanym, silnym stresem jak i w wyniku odniesionych ran. Dla grupy hodowlanej tych jaszczurek (samiec i 2-3 samice) terrarium o wymiarach 80x40x40 cm jest już w zupełności wystarczające. Jako podłoże doskonale sprawdzi się co najmniej kilkucentymetrowa warstwa czystego torfu lub jego mieszanka z piaskiem, substrat cyprysowy lub ewentualnie włókno kokosowe. W przypadku chowu tego gatunku terrarium możemy obsadzić naturalną roślinnością co przyczyni się do zwiększenia wizualnego efektu, zapewni również mieszkańcom zbiornika większy komfort życia oraz pozwoli na łatwiejsze ukrycie się w trakcie dnia, a zarazem podtrzymywać będzie wyższą wilgotność wymaganą w chowie tych jaszczurek. Nieodzowne są kryjówki – mogą to być zarówno kawałki kory, tub z dębu korkowego czy połówki kokosa. Uzupełnieniem wystroju mogą być efektowne, poskręcane korzenie czy gałęzie oraz odpowiednio ułożone kamienie. Nieduże, płytkie naczynie z zawsze czystą wodą powinno znaleźć się na wyposażeniu zbiornika. Zamontowanie nocnej żarówki o słabej mocy umożliwi nam obserwację mieszkańców terrarium po zapadnięciu zmroku.

Żywienie

To typowe jaszczurki owadożerne – wskazana jest jak najbardziej urozmaicona dieta, w skład której mogą wchodzić wszystkie łatwo dostępne owady karmowe – świerszcze, karaczany, szarańczaki oraz sporadycznie larwy mola woskowego i ewentualnie larwy mącznika młynarka; w okresie lata w żywieniu tych jaszczurek doskonale sprawdzi się plankton łąkowy(koniki polne, motyle i ćmy, pająki) – odławiany zawsze w czystych ekologicznie miejscach i oddalonych od uczęszczanych dróg.

Nie należy zapominać o suplementacji witaminowo-mineralnej z uwzględnieniem zwiększonej dawki wapnia – w szczególności dotyczy to samic w okresie rozrodczym i młodych osobników!

Oświetlenie

W zależności od pory roku 10-13 godzin w ciągu dnia. Z racji swego nocnego trybu życia nie wymagają intensywnego światła ani stosowania UVB – ale nieduża ich dawka z pewnością nie zaszkodzi zdrowiu tych eublefarów, a posadzonym roślinom umożliwi prawidłowy wzrost.

Temperatura

W dzień 25-29°C, z nocnymi spadkami do 22-24°C.

Wilgotność

Do ok. 70% w ciągu dnia, zaś w nocy krótkotrwały jej wzrost nawet do 85%, taki poziom wilgotności możemy uzyskać przez regularne, dwukrotne w ciągu dnia zraszanie całego zbiornika.

Dymorfizm płciowy

Płeć dosyć łatwa do odróżnienia. Samce z reguły są większe od samic, mają wyraźnie widoczne wybrzuszenia po obu stronach nasady ogona wskazujące na obecność hemipenisów oraz widoczne pory preanalne.

Rozmnażanie

Osobniki tego gatunku mogą dojrzewać jeszcze przed ukończeniem 1 roku życia – mimo tak szybkiej gotowości do reprodukcji warto odczekać dodatkowych kilka miesięcy z decyzją o dopuszczeniu młodej samicy. W kilka tygodni po kopulacjach (średnio po 30 dniach) samice składają jaja. Aby ułatwić im tą wyczerpującą dla nich czynność możemy włożyć do terrarium pojemnik częściowo wypełniony wilgotnym substratem – do tego celu doskonale posłuży np.mech torfowiec czy włókno kokosowe. Samica składa najczęściej dwa jajka o wielkości 18×9 mm i średniej masie 0.87 g (Kratochvil, Frynta 2005). Odstęp między ich składaniem wynosi ok. 6 tygodni. Inkubacja w wilgotnym mchu przy temperaturze 27°C w dzień, a 22°C w nocy (średnia 25,3°C) trwa w granicach 70 dni. Oczywiście jaja możemy również inkubować przy zachowaniu stałej (przez cały okres jej trwania) temperatury w granicach 27-29°C.

Część hodowców skłania się do metody lekkiego ich zimowania – pozwalając swoim podopiecznym na kilkutygodniowy zimowy spoczynek z nieco krótszym dniem i delikatnie obniżoną(o kilka stopni) temperaturą – pozwala to na lepszą synchronizację cyklu reprodukcyjnego samic i samców.

W przeciwieństwie do ich krewniaków – E.macularius, w rodzaju Coleonyx nie występuje TSD czyli temperaturowa determinacja płci (Gamble 2009). Samice m.in. C. mitratus i C. variegatus są w stanie przechowywać nasienie przez cały okres sezonu rozrodczego (Degenhart i wsp. 1996, Stebbins 2003).

Młode, świeżo wyklute osobniki przenosimy z inkubatora do wcześniej przygotowanych pojemników wypełnionych wilgotnym mchem lub włóknem kokosowym, zapewniając im temperaturę 26-27°C w ciągu dnia oraz około 24°C w nocy. Nieodzownym warunkiem przy odchowie młodych osobników(i nie tylko tego gatunku) jest zachowanie wyższej wilgotności – zminimalizuje to ryzyko odwodnienia organizmu na które tak młode osobniki są bardzo wrażliwe. Pojemniki w których trzymamy maluchy należy zraszać 3-4x w ciągu doby. Z doświadczeń hodowlanych wynika, że najlepiej jest trzymać maluchy każde osobno, nie dochodzi wtedy do konkurencji o pokarm czy do innych agresywnych zachowań(np. prób dominacji) jakie mogą występować w życiu grupy maluchów. Pożywienie w postaci owadów karmowych (np. świerszcze, małe szarańczaki czy plankton łąkowy) musi być regularnie suplementowane preparatami witaminowo – mineralnymi(ze zwiększoną dawką wapnia niezbędnego w prawidłowym rozwoju młodego organizmu) oraz dopasowane wielkością do rozmiarów maluchów.

Uwagi

Gatunek nie cieszący się zbytnią popularnością wśród terrarystów w naszym kraju, choć obecny w polskich hodowlach od lat. Łatwy w chowie, nadający się nawet dla adeptów terrarystyki. Gatunek ten nie podlega Konwencji Waszyngtońskiej CITES i nie wymaga rejestracji po zakupie.

 

Opracowanie i źródła informacji

Katarzyna i Grzegorz Lipscy na podstawie własnych doświadczeń.
Cały opis jest częścią przyszłej książki o gekonach, która właśnie powstaje i wszystkie prawa do zdjęć i publikacji wymagają pisemnej zgody autorów. www.gekon.lublin.pl
Aktualizacja – redakcja.
na podstawie m.in.
The Amphibians and Reptiles of Costa Rica – J.M.Savage