Gigantiops destructor

Gigantiops destructor

Mrówka ta występuje przede wszystkim na Północy Ameryki Południowej: w Ekwadorze, Brazylii, Peru i Wenezueli. Jej ogromne oczy sprawiają, że wyróżnia się spośród innych gatunków mrówek (spośród Formicinae). Jej oczy sięgają aż do dolnej krawędzi głowy. A oto pierwsza relacja ze spotkania z Gigantiops destructor:

Ta jakże ciekawa, odosobniona, że tak to ujmę, mrówka nigdy nie furażeruje w grupach. Mogłem dostrzec jedynie pojedynczo poruszające się osobniki. Spotykałem je między innymi w ściółce. W lesie nie widziałem jeszcze jej gniazda i wiem, że będzie mi go trudno odnaleźć, między innymi ze względu na jej samotnicze nawyki. Friderick Smith, 1858

Mimo to późniejsi naukowcy w łatwy sposób byli w stanie odnaleźć lokacje królowych tych mrówek dzięki czemu obecnie są znane szczegółowe informacje dotyczące biologii tych stworzeń.

Biologia

Mrówki żerują samotnie na ziemi, czasem między gałęziami, skacząc z gałązki na gałązkę w razie zagrożenia ze strony większego wroga. W wyniku niesamowitej szybkości mrówki, trudno jest zlokalizować położenie jej gniazda. Między innymi dlatego wczesne próby ich zlokalizowania okazały się nieskuteczne.

Dopiero w 1922 roku badacze znaleźli dwa pierwsze, bez-gałązkowe gniazda w Gujanie Brytyjskiej. Jedno z nich nie posiadało królowej, drugie – owszem. Następnie zlokalizowano kolejne w Wenezueli w 1989 roku i w sumie sześć gniazd w Rezerwacie Biosfery Manú w Peru.

Próby laboratoryjnego odchowu kolonii okazywały się nieudane i, w konsekwencji, samce zostały opisane dopiero w drugiej połowie XX wieku (1968). Określenie zachowań tej mrówki jest bardzo utrudnione i trwa aż do dzisiaj. Gatunek ten prezentuje imponujące umiejętności wzbicia się w powietrze i posiada niesamowity wzrok. Ostatnimi czasy przyciągnęła uwagę neuroanatomistów (gałąź anatomii zajmująca się układem nerwowym).

Według badań, monogamiczne i polikaliczne kolonie Gigantiops destructor z Gujany Francuskiej rozmieszczone były wzdłuż granic tamtejszego lasu deszczowego i w okolicy płytkich strumieni, gdzie gęstość gniazda wynosiła około trzystu gniazd na hektar.

Gniazdo

Gatunek prezentuje dość prymitywną umiejętność budowy swoich gniazd. Większość zlokalizowana jest w istniejących już wcześniej wgłębieniach ziemi. Niektóre z nich można również odnaleźć w wydrążonych międzywęźlach drzew.

Zaobserwowano również ciekawe zjawisko ochrony gniazda. Wejście do niego jest chronione zawsze tylko przez jednego, wybranego w drodze eliminacji, strażnika (najsilniejszy i największy), który niedaleko gniazda kopie drugą, oddzielną norkę, wydzielając tak zwane “pole wartownicze”. Gdy dostrzeże wroga, szybko wydostaje się z ukrycia i naciera na przeciwnika.

Zachowanie

Kolonie niewielkie, dochodzą do kilkuset osobników. Aktywność żerowania robotnic ogranicza się do dnia, w szczytach między godziną 9:30 a 11:30. Są jednymi z największych znanych dotychczas gatunków mrówek. Ich niesamowita umiejętność skoku jest wyjątkowo efektywna na tle innych mrówek, które posiadają podobne umiejętności. Skoki te pozwalają im na przykład magazynować pyłki wysoko rosnących kwiatów. Żerują na małych stawonogach. Swoją ofiarę wykrywają podskakując i ślizgając się. Robotnice mrówek  zazwyczaj nie reagują na owady, które stoją w miejscu. Atakują tylko ruchome obiekty.

Robotnice nigdy nie rekrutują swoich sióstr, nawet w przypadku dużego, potencjalnego źródła pokarmu. Co więcej, gdy dopadną swoją ofiarę, spożywają ją na miejscu (podobnie jak nektar). Dzieje się tak nawet po wprowadzonym w laboratorium “okresie głodowym”. Co jeszcze ciekawsze, larwy karmią żywą zdobyczą. To prowadzi do walki nawet pomiędzy robotnicami z własnego gniazda. Mrówki te możemy nazwać więc indywidualistkami, bowiem posiadają cechy nietypowe dla owadów społecznych.

Odkrycie dwóch gniazd w rejonie Utarti wykazało, że w pełni rozwinięte kolonie liczą około 1000 osobników. Lot godowy, przynajmniej ten występujący na południe od Amazonki, ma miejsce wiosną, tj. w październiku lub listopadzie.

Zupełnie nieoczekiwane było odkrycie parabiozy między Gigantiops destructor a Paraponera clavata – wysoce przerażającą i gigantyczną, potrafiącą żądlić, mrówką amerykańskich tropików. W rzeczywistości oba gatunki znajdowały się w stanie wzajemnej tolerancji, gdzie Gigantiops destructor zajmował część gniazda Paraponera cavata. Chociaż w nie każdym przypadku te gatunki wzajemnie się tolerują, tak w naturze istnieje naturalna tendencja do takiej współpracy.

U Gigantiops destructor zaobserwowano żerowanie na małej Diptera, a także na termitach. Odnotowano również zbieranie odchodów gąsienic i żywicy wydzielanej na liściach drzew z rodziny Guttiferae. W przeciwieństwie do   swojego “towarzysza” – Paraponery clavaty, Gigantiops destructor nigdy nie wykazuje agresywności – zawsze stara się kierować jedyną metodą obrony – ukrywaniem się i uciekaniem.

Dziwnym zjawiskiem jest również symbioza pomiędzy karaczanami a mrówkami z gatunku Gigantiops destructor, gdzie gniazda tych stawonogów znajdowały się w centrum gniazd mrówek.

Wygląd

Robotnica

10-15 milimetrów, duża, zwłaszcza głowa, która jest szersza niż odwłok. Oczy zajmują całe boki głowy, wybitnie wypukłe. Żuchwy duże, tęgie, lśniące i wewnętrznie drobno ząbkowane. Ciało wydłużone, wąskie, zaciśnięte z tyłu. Segmenty odwłoka niezbyt mocno zaznaczone, nogi długie i smukłe. Występują drobne, rozproszone włoski i kolce. Odwłok jajowaty, z kilkoma jasnymi włoskami na szczycie. Cała czarna, żółte czułka. Nie posiada żołnierzy.

Królowa

15-16 milimetrów, bardzo przypominająca standardowego robaka. Różni się jedynie postacią odwłoka, która ma bardziej jajowatą postać, jak u większości gatunków z tego rodzaju. Posiada skrzydła, czułka są wydłużone, żółte i smukłe, bardzo podobna do robotnicy.

Hodowla

Temperatura niezbyt wysoka, nie wymaga dogrzewania. W gnieździe od 19 do 24°C, na arenie od 21 do 28°C. Nie należy mrówki hibernować, ponieważ w naturalnym środowisku nie zna tego pojęcia i może doprowadzić to do śmierci kolonii.

Podajemy roztwór miodu zmieszanego z cukrem oraz koniecznie żywe owady, na przykład muchy czy komary. Gniazda zakłada w ziemi, w pustych przestrzeniach drzew, rzadziej pod chodnikami i elewacjami budynków. Zalecamy umieszczenie na arenie małej wysepki, gniazdo najlepiej z ytongu. Mrówka najlepiej czuje się z podłożem korkowym i piasku zmieszanym z gliną.

Za ozdobę posłużyć nam powinny gęsto rozmieszczone gałęzie i korzenie, aby w łatwy sposób mogły polować. Gniazdo nie musi być wielkie, w warunkach sztucznych kolonie liczą kilkaset osobników. Warto podawać kilka rodzajów miodów (w zależności od pory roku) oraz pyłki kwiatów. Uwaga! Mrówka wymaga bardzo dobrego oświetlenia areny, zwłaszcza w dzień. W ciemności albo w zaciemnieniu nie będzie polować. Potrafią celnie tryskać kwasem mrówkowym.

 

Źródła i tłumaczenie

• https://www.antstore.net/shop/de/Ameisen/Ameisen-aus-Amerika/Gigantiops-destructor.html
• http://www.antwiki.org/wiki/Gigantiops_destructor
• http://www.ants-kalytta.com/Gigantiops-destructor.en.html

Tłumaczenie i interpretacja: Jakub Klimczak