Oecophylla smaragdina - mrówka tkaczka

Oecophylla smaragdina – mrówka tkaczka

Oecophylla smaragdina – mrówka tkaczka – robotnica

Oecophylla smaragdina – mrówka tkaczka – gniazdo mrówek

Oecophylla smaragdina – mrówka tkaczka – robotnica

Oecophylla smaragdina – mrówka tkaczka – robotnice

Oecophylla smaragdina – mrówka tkaczka

Oecophylla smaragdina czyli mrówka tkaczka należy do rodziny arborealnej (nadrzewnej). Występuje w cieplejszych rejonach Australii i Azji. Mrówki te charakteryzują się potężnymi, tworzącymi jedną całość, dziesiątkami gniazd zbudowanych z liści połączonych jedwabiem produkowanym przez larwy. Mrówka stosunkowo niewielka. Pomarańczowe. Posiadają długie, wytrzymałe odnóża i duże żuwaczki, które pozwalają na stałe rozbudowywanie swojej metropolii. Duże, złożone oczy widzące najmniejsze szczegóły. Posiadają dwanaście segmentów w swoich długich i smukłych czułkach. Królowe są zwykle zielono-brązowe a ich rozmiary sięgają nawet 25 milimetrów. Ich rodzime gatunki pochodzą z tropikalnych rejonów Afryki.

Mrówka tkaczka

Zasięg występowania tkaczki rozciąga się od Indii i Indonezji aż do Australii. Przez tamtejszych mieszkańców nazywana jest “mrówką zielarką”. Jest gatunkiem tworzącym gniazda wśród liści drzew. Co ciekawe budowa gniazda odbywa się wyłącznie w nocy.

Mrówki posiadają wyraźny podział ról. Większe i silniejsze robotnice zajmują się konstruowaniem gniazda od zewnątrz, natomiast mniejsze, młodsze – czasami nawet zaraz po przejściu w formę imago, zalepiają dziury i zajmują się wnętrzem. Kolonia może posiadać jedno gniazdo, ale najczęściej jest to liczny zbiór gniazd obejmujący wiele sąsiednich drzew.

Wielkość kolonii

Rozmiary kolonii wahają się pomiędzy ćwierć, a pół milionem osobników. Największa dotychczas odkryta kolonia liczyła 151 gniazd rozłożonych wśród dwunastu drzew. W każdej kolonii jest zawsze jedna królowa (wyjątkiem jest Australia, gdzie mogą być poligamiczne i posiadać do sześciu matek), a jej potomstwo jest ciągle przenoszone pomiędzy drzewami – najczęściej tam, gdzie jest sucho. Przeciętne życie dojrzałej kolonii może wynosić osiem lat.

Ekologia

Mrówki z gatunku Oecophylla smaragdina są ważną częścią ekosystemu w zadrzewieniach regionów tropikalnych. Gniazda tego gatunku są konstruowane przez robotnice przy użyciu liści zabezpieczonych jedwabiem wytwarzanym przez larwy.

Przeczytaj też Phyllium jacobsoni - liściec strzałkowy*

Budowa gniazda

Robotnice zostają podzielone na dwie grupy. Pierwsza z nich dzieli się na pary – każda z nich żuwaczkami chwyta dwa liście. Następnie w precyzyjny sposób zderzają je bokami (brzeg o brzeg). Czasami wycinają w nich małe kółka, aby łatwiej było zaczepić końcówki lub wzywają do pomocy trzecią mrówkę. Dalej, druga grupa, trzymająca w żuwaczkach larwy powoli nakłada wspomniany jedwab w miejscu łączenia się dwóch liści. (Tylko młode larwy trzeciego stadium larwalnego wydzielają nici jedwabne). Powoduje to, że niczym szew, liście zostają nieoderwanie połączone. Następnie tak zespolone zostają przetransportowane do gniazda, gdzie w ten sam sposób zostają połączone z resztą konstrukcji.

W razie wystąpienia małych dziurek, młodsze robotnice, w sposób “wahadłowy” zalepiają je jedwabiem, strzępkami pozostałymi z oderwanych roślin lub korą.

Dodatkowo mrówki wyspecjalizowały się w inteligentnym przemieszczaniu się dłuższych linii połączonych w łańcuch liści. Tworzą na przykład mosty, po których przemieszcza się delegacja z “fundamentami” przyszłego gniazda.

Polowanie

Ich dieta składa się przede wszystkim z bezkręgowców, między innymi chrząszcze, muchy i wszelkie hymenopterany (błonkoskrzydłe). Nie żądli, ale boleśnie gryzie. Wydziela substancję chemiczną zmagazynowaną w odwłoku. W Singapurze kolonie są często spotykane w hibiskusie morskim i w wielkich drzewach morindy – te, swoim nektarem zachęcają mrówki do osiedlenia się w ich koronie, a drzewa w zamian otrzymuję ochronę przed wszelkimi owadami roślinożernymi.

W Indonezji drzewa zachowujące się w podobny sposób to najczęściej drzewa bananowe i kokosowe, palmy olejowe, kauczuk drzewny, kakao i drzewo mango. Mrówki chętnie hodują mszyce. Przenoszą je najczęściej w miejsca połączenia się swoich gniazd – najczęściej są to liany. Dzięki temu w łatwy sposób mogą pochwycić inne owady, chcące pożywić się mszycami.

Zachowania owadów względem mrówek

Wiele bezkręgowców wytworzyło pewne umiejętności stosowane do walki z tymi mrówkami. Niektóre gatunki skaczących pająków, takich jak myrmecophilic kojarzących się np. Cosmophasis bitaeniata, zdobywają pokarm poprzez naśladowanie tkaczek złudnymi zapachami chemicznymi. Ukryty głębi gniazda wydziela specjalny hormon dzięki któremu nie jest atakowany przez kolonie. Tam składa własne jaja. Te spryskuje hormonami, dzięki czemu małe pajączki w łatwy sposób mogą dotrzeć do larw mrówek i spokojnie się najeść.

Przeczytaj też Ceratomantis saussurii

Wygląd

Królowa – różnie, zależnie od warunków środowiskowych. Od 13 do 25 milimetrów. Jest zielonkawa i początkowo skrzydlata.
Robotnice – wyraźne zróżnicowanie kolorystyczne. Zazwyczaj są czerwonawo pomarańczowe, w północnej Australii posiadają zielony spód odwłoka. Ich długość może wynosić 9,5 mm.
Samce – Jednolicie czarne, skrzydlate, od 6 do 7 milimetrów.

Znaczenie dla człowieka

Pokarm dla ludzi i zwierząt

Larwy tych mrówek są przez nas przetwarzane na ptasie pokarmy, przynęty rybne oraz produkcję leków w Tajlandii i Indonezji. Na przykład w Jawie (Indonezja) larwy te są zbierane w celach komercyjnych, bowiem zapewniają dobrze zbilansowaną dietę białek, minerałów i witamin. Jako przynętę dla ryb, larwy miesza się z jajami kurczaka, kukurydzą, fasolą i miodem. W Tajlandii i na Filipinach larwy i są spożywane i są traktowane jako przyprawa, której smak zdefiniowany jest jako kremowy, kwaśny lub cytrynowy.

W medycynie

W Indiach formy imago są stosowane w medycynie tradycyjnej jako środek do leczenia objawów reumatyzmu, a olej z nich jest używany jako lek na infekcje żołądkowe i jako afrodyzjak.

Ochrona plonów

W niektórych rejonach naturalnego występowania tego gatunku, kolonie są wykorzystywane jako naturalna forma zwalczania szkodników. Uprawiane są w ten sposób nerkowce, cytrusy, mango, kokos, kakao i kawa. Niestety mrówki są szczególnie agresywne wobec ludzi. Co ciekawe w jednej z hodowli kawy w Sri Lance, taki sposób ochrony roślin został porzucony, bowiem okazało się, że mrówki zbyt boleśnie gryzą i są niebezpieczne dla pracowników. Najstarsza pisemna dokumentacja mówiąca o wykorzystaniu tych mrówek do zwalczania szkodników, znajduje się w Chinach i mówi o ochronie przez ten gatunek rosnących tam cytrusów.

Hodowla

Gatunek zdecydowanie nie jest polecany mniej doświadczonym hodowcom. Dla większych kolonii lepiej jest zapewnić duże terrarium z grubymi łodygami drzew. Co ciekawe w terrarium możemy posadzić rośliny, ponieważ mrówki z tego gatunku nie przeprowadzą się do gleby, chyba, że będą potrzebować wilgoci.

Podstawowe czynniki

Mrówki nie wymagają hibernacji. Żywią się głównie owadami i pyłkami. Preferowana temperatura waha się między 28 a 30 stopni. Wilgotność powietrza wysoka, bo minimum 70% (gatunek tropikalny) oraz dobrze jest zapewnić mały basenik wodny (płytki). W przypadku większych kolonii, gdy już zapewniliśmy dostatecznie miejsca i łodyg w którym mrówki mogą stworzyć swoje gniazdo, należy regularnie podawać świeże liście, z których mrówki mogą budować swoje nowe lokum. Wielu hodowców kupuje kolonie bez królowej, aby móc obserwować życie kolonii. Mimo, że jest to o wiele tańsze, cieszy nasze oko bardzo krótko.

Oczywiście kolonie można trzymać w standardowych, dużych gniazdach, jednak doznania i ograniczenia spowodowane “małym polem do popisu” mrówek mogą odebrać nam przyjemność z oglądania tworzenia gniazda.

Źródła i tłumaczenie

Tłumaczenie i interpretacja: Jakub Klimczak