Loading...
Niezbyt liczna rodzina owadów (Insecta) z rzędu chrząszczy (Coleoptera). Dotychczas opisano na świecie ponad 2.500 gatunków. Z terenu polski wykazano 15 gatunków.
Są owadami o zróżnicowanej wielkości. Najmniejsze osiągają ok. 7 mm, największe dochodzą do 40. Głowa przeważnie duża, szeroka, hypognatyczna. Jej tył na ogół silnie i ostro zwęża się. Oczy przeważnie podłużne, czasem wcięte na przednim brzegu, osadzone bocznie. Czułki nitkowate, średniej długości lub długie, 11 członowe (czasem 9-cio). Ich człony są przeważnie spłaszczone. U niektórych gatunków (nie występujących u nas) czułki są bardzo silnie przekształcone i nie przypominają występujących u innych chrząszczy. Aparat gębowy może ulegać silnej redukcji, zwłaszcza u form nieodżywiających się w postaci imago. Przedplecze silnie zwężone w początkowej części, rozszerza się ku podstawie, która jest zawsze węższa od nasady pokryw. Często owłosione, z bruzdami i wciskami na powierzchni. Pokrywy miękkie, różnie wykształcone. U większości zakrywają cały odwłok lub nie schodzą się, odsłaniając skrzydła i odwłok. U niektórych gatunków są silnie skrócone. Najczęściej owłosione, ich rzeźbę stanowią drobne zmarszczki, punkty i ziarnistości. Ubarwione są różnorodnie. Spotykane są formy czarne, żółte, czerwonawe, metalicznie-zielone, niebieskie i fioletowe. Druga para skrzydeł lotna lub może być całkowicie zredukowana. Nogi długie i smukłe. Znajdują się na nich gruczoły wydzielające kantarydynę. Stopy silnie wydłużone, w formule 5-5-4. Odwłok długi, mięsisty, zbudowany z 6 sternitów. Czasem bardzo silnie nabrzmiały.
Rozwój larwalny większości gatunków jest słabo poznany. Wiadomo, że wszystkie na etapie larwy prowadzą pasożytniczy tryb życia na innych bezkręgowcach. W rozwoju występuje hipermetamorfoza – występowanie różnorodnych typów larw. Pierwszym jest najczęściej wolno-żyjące, kampoidalne triungulinus. Atakują one osy lub pszczoły odwiedzające kwiaty i na ich ciele dostają się do gniazd. Tam wyjadają jaja z komórek i przekształcają się w larwy II stadium, karaboidalne (u niektórych gatunków). Larwa ta ma znacznie krótsze nogi i słabiej rozbudowany aparat gębowy. Kolejne stadia skarabeoidalne (III i IV) nie posiadają oczu i prawie nie mają odnóży. V stadium – pseudochrysalisnie przyjmuje pokarmu, podobnie jak VI stadium – skolytoidalne. Dopiero to stadium przepoczwarcza się w dorosłego owada. Jak widać na powyższym przykładzie, ich rozwój jest bardzo skomplikowany. Owocuje to bezpośrednio produkcją ogromnej ilości jaj. Niektóre gatunki składają ich od 2000 do 10000. Imagines preferują suche i ciepłe tereny otwarte o charakterze kserotermicznym. Odżywiają się pokarmem roślinnym, ogryzają młode pędy, kwiaty i liście roślin zielnych i drzew. Gatunki występujące w Polsce nie są notowane jako szkodniki, jednak w tropikach mogą powodować poważne szkody w rolnictwie i pszczelarstwie.
Ciekawostką związaną z tą rodziną chrząszczy jest wytwarzana przez nie kantarydyna. Jest to alkaloid wytwarzany głównie przez dojrzałe owady. Sądzono, że jest to substancja o charakterze obronnym, jednak na podstawie dotychczasowych badań, wydaje się, że jest raczej związana z hormonalną regulacją rozwoju owada. Znana pod nazwą „muchy hiszpańskiej”, wykorzystywana była jako silny afrodyzjak lub środek poronny. Nie wykazano jednak by miała takie działanie, a jej stosowanie może być śmiertelnie niebezpieczne w przypadku przedawkowania. Objawy zatrucia kantarydyną, w zależności od przyjętej dawki to: zapalenie skóry (dobrze jest przez nią wchłaniana), zapalenie przewodu pokarmowego, zapalenie nerek i pęcherza moczowego, krwiomocz, wymioty, drgawki, paraliż, śpiączka i śmierć. Dawka śmiertelna dla człowieka to ok. 0,02 g czystego jadu.
Przedstawiciele: majka (Lytta vesicatoria), oleica (Meloe proscarabaeus).
