Bufo bufo – ropucha szara

Bufo bufo – ropucha szara

Podgatunki

Pośród spotykanych w całej europie osobników ropuchy szarej wyróżniamy 3 podgatunki:

1. Bufo bufo bufo – najpospolitsza, obejmująca największy obszar bytowania, osobniki tego podgatunku występują między innymi w Polsce.
2. Bufo bufo gredosicola – spotykana jest w centralnej Hiszpanii.
3. Bufo bufo spinosus – podgatunek ten może cechować się plamkami w barwach: białej, czarnej, pomarańczowej, żółtej i czerwonej, spotkać tą ropuchę możemy w Portugalii, Francji oraz na Bałkanach.

Wygląd

Kształt ciała krępy, ale mocny i masywny (podobny do Bufo marinus – ropucha aga, co sprawia pozornie wrażenie ospałej i nieporadnej). Kończyny krótkie i mocno umięśnione. Ubarwienie tej ropuchy nie należy do szczególnie atrakcyjnych. Grzbiet ma zabarwienie brązowe, szarobrązowe, ciemnobrunatne, rzadziej oliwkowe. Strona brzuszna kremowo-biała z drobnymi czarnymi znaczeniami. Na stronie grzbietowej występują liczne brodawki skórne. Źrenice oczu poziome o jaskrawej i intensywnej miodowo-brązowej tęczówce. Za oczami gruczoły zauszne. Skóra bardzo delikatna, sprawiająca w dotyku wrażenie szorstkiej i suchej.

Ropucha szara (Bufo bufo Linnaeus, 1758) to największy z pośród rodzimych płazów bezogonowych. Przeciętna wielkość, jaką osiągają zależnie od płci to w przypadku samców maksymalnie 8 cm, samice do 15 cm (wyjątkowo spotykano osobniki dochodzące nawet do 20 cm długości), szerokość w granicach od 4 do 7 cm. Waga osobnika dorosłego wynosi około 35 i więcej gram.

Długość życia

Ropucha ta jest płazem długowiecznym, potrafi dożyć nawet do 40 lat.

Biotop

Bardzo elastyczny płaz. Za swoje siedliska wybiera tereny zarówno otwarte jak i leśne (lasy, ogrody, sady, parki i pola, często w pobliżu siedzib ludzkich). Często spotykano Bufo bufo na działkach czy schodach domostw, co nie jest niczym niezwykłym biorąc pod uwagę jej stosunkowo liczną populację. W okresie rozrodczym wędruje do zbiorników wodnych, poza tym okresem prowadzi typowo lądowy tryb życia.

Występowanie

Bufo bufo spotykana jest na terenie całego kraju jak również niemal całej Europy (wyjątek stanowią wyspy na Morzu Śródziemnym i Egejskim, Irlandia oraz północne krańce Skandynawii). Jest ropuchą najbardziej popularną i najliczniejszą, co sprawia, że stosunkowo łatwo i często możemy ją spotkać. Poza Europą spotykana jest w Azji oraz północno-zachodniej Afryce. Zasięg występowania obejmuje zarówno niziny, wyżyny jak i tereny górskie (do 2500 m n.p.m.).

Cechy szczególne

Przy opisie ropuchy szarej trudno mówić o cechach szczególnych. Najbardziej charakterystyczne dla tej ropuchy jest to, że nie posiada ona jakiś szczególnych cech. Mimo wszystko postaram się wymienić kilka charakterystycznych elementów. Bufo bufo jest największym rodzimym płazem o jednostajnym szaro-brązowym zabarwieniu i brązowej tęczówce oka (przeciwnie do pozostałych dwóch gatunków rodzimych). Skóra szorstka z bardzo licznymi brodawkami. Dzień spędza w ukryciu, jednak zdarzają się także spacery za dnia. Niezwykle spostrzegawcza i stosunkowo odważna, reaguje na wszelki ruch (zarówno drapieżników jak i ruch potencjalnej ofiary). Gdy czuje się zagrożona zamiera w miejscu i nadyma się sprawiając wrażenie znacznie większej niż w rzeczywistości. Rzadziej podejmuje ucieczkę.

Bardzo charakterystyczny i stosunkowo typowy sposób poruszania się za pomocą kroczenia (skoki zdarzają się o tyle rzadko, co prawie wcale).

Ciekawostki

W środowisku naturalnym kijanki wykazują dużą tolerancję na zasolenie wody. Osobniki dorosłe potrafią pokonać nawet 4,5 km by powrócić do rodzimego zbiornika na gody. Bufo bufo wykazuje bardzo niską wrażliwość na jady innych zwierząt (żmije, pająki czy pszczoły). Ropucha szara często bywa atakowana przez pasożytniczą muchę Lucilia bufonivora, która składa jaja w nozdrzach ropuchy a rozwijające się larwy zjadają zainfekowanego osobnika żywcem, prowadząc do jego śmierci.

Aktywność

Aktywna głównie o zmierzchu i nocą, rzadziej w ciągu dnia, wyjątek stanowi okres rozrodczy gdzie aktywne są przez całą dobę. Młode osobniki po metamorfozie także wykazują aktywność dzienną. Prowadzi skryty tryb życia. Dzień spędza najczęściej pod korzeniami i kamieniami w rozpadlinach muru lub szczelinach starych grobowców.

 

Temperatura

Gatunek tutaj opisywany charakteryzuje się stosunkowo dużą tolerancją na zmiany temperatur. Wytrzymuje temperaturę zarówno -15°C (wówczas jest w stanie hibernacji zimowej, stan ten zachodzi głównie w północnej części Europy- np w Polsce), jak i temperatury dochodzące do poziomu 30°C (w południowych częściach Europy nawet i więcej). Optymalna jednak temperatura dla tego gatunku to między 15 a 25°C.

Wilgotność

Ze względu na szerokie pasmo występowania (Europa, Afryka i Azja) wilgotność bywa bardzo zróżnicowana. Wykazuje sporą tolerancję, jednak preferuje siedliska średnio-wilgotne i wilgotne, wilgotność około 75% i w takich miejscach najłatwiej ją spotkać. Poza okresem godowym niemal wcale nie zbliża się do zbiorników wodnych.

Żywienie

Proporcjonalnie do rozmiarów, wykazuje niezwykle duży apetyt. W naturze, żywi się głównie bezkręgowcami (zjada pająki, muchy, świerszcze i koniki polne, larwy owadów oraz dorosłe chrząszcze – oprócz much inne owady latające jak np. ćmy, chrabąszcze a także wiele szkodników upraw rolnych- nie pogardzi nawet stonką ziemniaczaną), natomiast większe osobniki chętnie zjedzą ślimaki, małe gryzonie, płazy i jaszczurki a nawet węże. Ze względu na swoje menu jest niezwykle pożyteczna i coraz częściej pożądana na polach, w ogrodach i sadach przez rolników. Młode osobniki zjadają głównie larwy owadów (także małe świerszcze i karaczany, muchy, drobny plankton łąkowy).

Dymorfizm płciowy

Samiec mniejszy (do 8 cm), tylko on posiada zdolność wydawania głosów godowych. Samice zdecydowanie masywniejsze. W okresie godów pojawiają się ciemnobrązowe modzele godowe na wewnętrznej powierzchni trzech pierwszych palców kończyn przednich. Poza okresem godowym trudne do rozpoznania.

Rozmnażanie

Pora godów przypada na miesiące wiosenne (od marca do kwietnia), natomiast na południu europy (Portugalia) okres ten może trwać od listopada-grudnia do kwietnia następnego roku. O zmierzchu i po zmroku samce, którzy przybyli do zbiorników wodnych wcześniej, rozpoczynają poszukiwania partnerek. Poszukiwania te są bardzo aktywne (samce pływają po powierzchni), rzadziej siedzą w płytkiej wodzie i nawołują. Dźwięk nawoływania przypomina cichy, piskliwy głos. Ropuchy te wykazują bardzo silne przywiązanie do zbiorników wodnych, potrafiąc pokonać spore odległości by dotrzeć do określonego miejsca (stawu, jeziora). Gdy dojdzie do spotkania, samiec łapie partnerkę w ampleksusie pachowym. Samica z partnerem na grzbiecie składa do wody dwa sznury jaj (o długości od 2,5 do 6 m) oplatając je wokół roślin na dnie. Jaja ułożone są w 2 lub 4 rzędach. Średnica jaja wynosi około 1,5-2 mm, a liczba ich mieści się w przedziale od 3 do 8 tysięcy. Młode larwy (kijanki) wykluwają się, zależnie od temperatury wody, między drugim a trzecim tygodniem od złożenia skrzeku. Młode odżywiają się planktonem wodnym (rozwielitka, oczlik, ochotka). Po okresie larwalnym i całkowitej metamorfozie młode ropuszki wychodzą na powierzchnię. Dojrzałość płciową osiągają samce po 2 a samice po 3 latach.
Zanim ropuchy przystąpią do rozmnażania, w naszej szerokości geograficznej, przechodzą okres zimowania.

Zimowanie

W naturze okres ten rozpoczyna się dopiero w listopadzie i trwa do końca lutego w czasie, którego ropucha zapada w sen zimowy- hibernacja (ropuchy spędzają go zagrzebane w norkach ziemnych).

Uwagi

Gatunek ten w Polsce znajduje się pod całkowitą ochroną prawną. Łapanie i przetrzymywanie osobników dziko żyjących jest zabronione.

 

Opracowanie i źródła informacji
Opracował Esteban na podstawie własnych obserwacji i doświadczeń oraz wiadomości z literatury:
„Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce”, opracowanie całości: Wilhelm i Dorothee Eisenreich, tekst: Ute E. Zimmer, Alfred Handel Oficyna wydawnicza Multico Warszawa 1994
i Internetu:
http://www.herpetologia.waw.pl/herpetologia/plazy/gatunki/Bufo%20bufo.htm
http://oczkowodne.net/article/bufo.php