Trapelus savignii

 

Trapelus savignii – agama

Trapelus savignii (Duméril & Bibron, 1837) to niewielka agama zasiedlająca środowiska pustynne Bliskiego Wschodu i północno-wschodniej części Afryki. Pierwotnie gatunek ten był zaliczany do rodzaju Agama jako Agama savignii.

Podgatunki

Brak wyodrębnionych podgatunków.

Długość życia

Do 10 lat

Występowanie

Egipt, Izrael, Palestyna.

Biotop

Gatunek naziemny doskonale przystosowany do środowisk pustynnych i półpustynnych. Preferuje obszary o podłożu piaszczystym i żwirowym, najchętniej zasiedlają wydmy częściowo porośnięte roślinnością sucholubną. Rzadziej wybiera na swoje siedliska obszary kamieniste i wyschnięte koryta potoków. Najczęściej można je spotkać w pobliżu kęp pustynnych traw lub krzewów, które zapewniają kryjówki oraz grzędy obserwacyjne. Doskonale kopią nory w których kryją się przed zagrożeniem oraz podczas chłodnych nocy.

Aktywność

Dzienna

Odmiany

Brak

Wygląd

Wygląd samca

Długość ciała dorosłego samca wynosi do 25 cm, z czego większość przypada na cienki, stosunkowo sztywny ogon. Ubarwienie dorosłego osobnika jest żółtawo-szare, imitujące otaczający piasek. Za oczami widoczne są dwie ciemniejsze, ciemnoszare lub brązowe plamy. Również po bokach ciała, na grzbietowej stronie widoczne są ciemniejsze plamy w ilości 5 par. Ogon z widocznym deseniem ciemniejszych pierścieni. Wzdłuż grzbietu widnieje jaśniejsza, biała lub żółta pręga. U niektórych osobników jasne cętki widoczne także po bokach ciała. Spód ciała biały. Łuski szorstkie, z wyraźnym kilem. Samiec jest wyraźnie masywniejszy i nieco większy od samicy, z potężniejszą głową. Nasada ogona jest grubsza, jednakże u osobników młodych bardzo ciężko rozróżnić płeć. U osobników dojrzałych i aktywnych płciowo podgardle przybiera mocno niebieską barwę.

Samce są silnie terytorialne i agresywne w stosunku do innych samców. W centralnym punkcie rewiru wyszukują dobrze widoczną grzędę (skała lub roślina pustynna) z której patrolują najbliższą okolicę. W przypadku spostrzeżenia innego samca często dochodzi do walk.

Wygląd samicy

Samica ma ubarwienie zbliżone do samca, jednakże deseń poza okresem rozrodczym nie jest tak wyraźny i wydaje się być lekko zamazany. U samic w okresie rozrodczym oraz noszących jaja plamy po grzbietowej stronie ciała przybierają rudawą lub czerwoną barwę.

Samice tego gatunku są delikatniej zbudowane, zazwyczaj nieco mniejsze od samca. Nie wykazują również agresji wewnątrzgatunkowej, chyba, że ograniczona jest przestrzeń lęgowa.Cechy szczególne Trapelus savignii jest gatunkiem stresogennym, łatwo płoszącym się i wpadającym w panikę. Osobniki nieprzyzwyczajone do manipulacji wewnątrz terrarium często panicznie reagują na jakąkolwiek ingerencję opiekuna i doznają kontuzji. W przypadku wysokiego poziomu stresu, jaszczurki te odmawiają przyjmowania pokarmu i popadają w apatię, co najczęściej kończy się śmiercią.

Terrarium

Terrarium powinno być w typie pustynnym. Za podłoże najlepiej posłuży mieszanina piasku i żwiru. W wystroju można wykorzystać większe kamienie i korzenie roślinne, z zaznaczeniem aby były odpowiednio zabezpieczony aby kopiące jaszczurki nie zrobiły sobie krzywdy. W centralnym punkcie terrarium najlepiej ułożyć duży kamień lub konar (wyższy od reszty wystroju), który będzie stanowił grzędę dla samca. Koniecznie trzeba zapewnić odpowiednią ilość kryjówek oraz kilkucentymetrową warstwę sypkiego podłoża, w którym agamy będą kopać. Dobrym rozwiązaniem jest zainstalowanie na tylnej ścianie terrarium tła strukturalnego z półkami, co wydatnie zwiększy powierzchnię dostępną dla zwierząt. W terrarium można umieścić pustynne rośliny, odporne na wysoką temperaturę i sporadyczne obsypywanie piaskiem. Koniecznie muszą to być jednak odpowiednio dobrane gatunki, pozbawione kolców i cierni które mogłyby wyrządzić agamom krzywdę. Rośliny najlepiej posadzić w płaskiej doniczce ceramicznej i wyłożyć powierzchnię gleby płaskimi kamykami co zabezpieczy glebę w doniczce przed kopaniem, a co za tym idzie zniszczeniem korzeni.

Wielkość terrarium dla dorosłego osobnika to minimum 60x45x45 cm. Wielkość terrarium dla haremu to minimum 100x50x40 cm.

Temperatura

W dzień w naturze powyżej 40°C, w nocy poniżej 20°C.

Wilgotność

Poniżej 50%.

Oświetlenie

Oświetlenie cykl 12 godzinny. UVB 10%.

Żywienie

Trapelus savignii odżywia się wszelkiego rodzaju niewielkimi bezkręgowcami. W naturze poluje na pustynne prostoskrzydłe, chrząszcze, muchówki, a także niewielkie pająki, skorpiony i krocionogi. Sporadycznie w okresach kwitnienia roślin w porze deszczowej uzupełniają swoją dietę także młodymi liśćmi i kwiatami.

Rozmnażanie

Gody w warunkach naturalnych mają miejsce późną wiosną, w maju i czerwcu. Samiec chroni swojego haremu przed innymi samcami i pokrywa jak największą ilość samic. Samice po zapłodnieniu budują norę lęgową, w której składają 10-12 jaj. W ciągu roku może znieść do dwóch lęgów. Młode po wykluciu mają ubarwienie żółtawo-szary, brak jest widocznego desenia złożonego z ciemniejszych plam.

Zimowanie

Brak danych.

Uwagi

Ogromna większość osobników tego gatunku dostępnych w handlu to okazy pochodzące z odłowu, które najczęściej są w bardzo złej formie. Po ewentualnym zakupie należy przeprowadzić kwarantannę, zapewnić jaszczurkom jak najmniej stresu. Po transporcie często są silnie odwodnione, dlatego koniecznie trzeba im zapewnić źródło wody. Często osobniki pochodzące z natury mają wiele pasożytów, zarówno zewnętrznych (roztocza, kleszcze) jak i wewnętrznych.

W warunkach naturalnych Trapelus savignii staje się coraz rzadszy, co spowodowane jest silną degradacją środowisk pustynnych przez nadmierny wypas oraz działalność rolniczą. Wiele osobników ginie również na drogach. Dodatkowym zagrożeniem jest chwytanie ogromnej liczby osobników przeznaczonych na handel. Obecnie w wielu miejscach swojego dawnego zasięgu, zwłaszcza w Egipcie jest to gatunek zanikający.

 
Opracowanie i źródła informacji
Jakub Kowalski

Źródła informacji

Werner, Y. & El Din, S.B. 2006. Trapelus savignii. In: IUCN 2012. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2