Varanus gilleni

Waran Varanus gilleni

Varanus gilleni (Lucas & Frost, 1895) to kolejny przedstawiciel podrodzaju Odatria, w skład którego wchodzi 20 gatunków małych i średnich waranów: Varanus acanthurus, Varanus auffenbergi, Varanus baritji, Varanus brevicauda, Varanus bushi, Varanus caudolineatus, Varanus eremius, Varanus gilleni, Varanus glauerti, Varanus glebopalma, Varanus kingorum, Varanus mitchelli, Varanus pilbarensis, Varanus primordius, Varanus scalaris, Varanus semiremex, Varanus similis, Varanus storri, Varanus timorensis, Varanus tristis (Böhme 2004, 2010).

To jeden z najmniejszych waranów świata, dorastający zazwyczaj do ok. 35 cm długości całkowitej (choć wg badaczy – B. Greena i D. Kinga gatunek ten może osiągać znacznie większe rozmiary, nawet powyżej 60 cm, ale jak do tej pory nikt inny tych informacji nie potwierdza). O brązowym ubarwieniu części grzbietowej z ciemniejszymi plamami tworzącymi nieregularne, poprzerywane, poprzeczne pasy i z szarymi bokami. Strona brzuszna w kolorze kremowym; gardło upstrzone drobnymi plamkami.

Głowa i kończyny szaro-brązowe z widocznymi ciemniejszymi cętkami. Ogon nieco dłuższy niż długość tułowia (SVL), szarawy z ciemniejszymi, brązowymi, poprzecznymi pasmami.
Mimo swych niewielkich rozmiarów są równie doskonałymi łowcami jak ich więksi kuzyni – żerują zarówno na drzewach jak i na ziemi. Na polowanie wyruszają już z samego rana tak aby zdążyć schronić się w swej kryjówce przed palącymi promieniami słońca (Swanson, 1987).

Na ich dietę w środowisku naturalnym składają się zarówno bezkręgowce – m.in. koniki polne, świerszcze i skorpiony, małe gady – zwłaszcza gekony takie jak Gehyra variegata, Heteronotia binoei czy Rhynchoedura ornata (Pianka, 1969 i 1994), ptasie jaja jak i małe ssaki (James i wsp. 1992; Vincent & Wilson, 1999).

Ze względu na swą wielkość same niekiedy stają się ofiarami polowań innych, większych od nich samych drapieżników – węży, waranów czy ptaków – w tym krukowatych (Pianka, 1969).

 

Nazewnictwo warana Varanus gilleni

Nazwa polska: –

Nazwa angielska: Pygmy Mulga Monitor

Nazwa niemiecka: Der Gillens Waran

 

Systematyka warana Varanus gilleni

Gromada: Reptilia – gady
Podgromada: Lepidosauria – lepidozaury
Rząd: Squamata – łuskonośne
Podrząd: Sauria – jaszczurki
Rodzina: Varanidae – waranowate
Rodzaj: Varanus
Podrodzaj: Odatria
Gatunek: Varanus gilleni

 

Występowanie i biotop warana Varanus gilleni

Obszarem występowania tych waranów jest północno-zachodnia i centralna część Australii oraz pustynne tereny Australii Południowej (Böhme, 2004). Varanus gilleni – to typowe jaszczurki nadrzewne, są ściśle związane z typowymi dla suchych terenów australijskiego outbacku drzewami z rodzaju Acacia sp., Allocasuarina sp. i Eucalyptus sp. Chronią się w dziuplach i pod odstającą korą, na kryjówki wykorzystują bardzo chętnie spróchniałe, powalone drzewa (Mertens, 1942; Pianka, 1969; Greer, 1989). Zaobserwowano również populacje żyjące na terenach całkowicie pozbawionych drzewostanu – tu wiodą życie typowe dla jaszczurek naziemnych, a jako schronienie wykorzystują jamy i nory pod głazami i kępami traw czy też u podnóża krzewów.

 

Aktywność warana Varanus gilleni

Typowa jaszczurka o dziennej aktywności.

 

Długość życia warana Varanus gilleni

Mogą dożywać do ok. 10-12 lat.

 

Warunki chowu warana Varanus gilleni

Terrarium o wymiarach 100x50x80 cm jest już odpowiednie dla pary czy haremu 1.2, ale nie musimy sztywno trzymać się podawanych rozmiarów i w tym przypadku doskonale sprawdza się zasada „im większe tym lepsze”. Na podłoże możemy wykorzystać czysty, przesiany i wyprażony piasek bądź mieszankę piasku i gliny z ewentualną domieszką torfu, który zapewni nieco wyższą wilgotność przez dłuższy czas. Tył zbiornika możemy wyłożyć płytą z dębu korkowego lub wykonać ściankę strukturalną – zwiększy to przestrzeń życiową waranów oraz umożliwi im wykorzystanie swych zdolności do wspinania się. Wystrój terrarium powinien składać się przede wszystkim z różnego rodzaju konarów i korzeni oraz większych kamieni jako miejsc do wygrzewania się. W charakterze kryjówek (na różnych poziomach wysokości) możemy wykorzystać kawałki tub korkowych albo też wykonać je sami np. z wydrążonego pnia. Dopełnieniem wystroju mogą być ułożone w stertę łupki z piaskowca. Wszystkie cięższe elementy wystroju muszą zostać odpowiednio umocowane i zabezpieczone przed osunięciem się! Należy również zapewnić waranom dostęp do czystej wody – wielkość naczynia musimy dostosować do rozmiarów naszych podopiecznych!

 

Żywienie warana Varanus gilleni

Podobnie jak w przypadku innych jaszczurek dieta powinna być jak najbardziej zróżnicowana, a jej podstawą muszą być owady i inne stawonogi, np. świerszcze, karaczany, szarańcze, pająki. Powinny one stanowić co najmniej 85% diety. Jako urozmaicenie podawać można larwy mola woskowego, drewnojady, noworodki myszy, jajka przepiórcze oraz podroby drobiowe (serce i wątróbka). W sezonie letnim możemy podawać plankton łąkowy – koniki polne, pasikoniki, motyle, ćmy i pająki. W warunkach niewoli akceptują również ryby (Pianka, 1969; James i wsp., 1992). Warany karmimy je 4 – 5 razy w ciągu tygodnia. Nie należy zapominać o regularnej suplementacji (w szczególności uwzględniając wapń)- preparat wapniowy lub startą sepię podajemy przy każdym karmieniu bezkręgowcami, a witaminy 1-2x w tygodniu.

 

Oświetlenie warana Varanus gilleni

Cykl oświetlenia w przypadku tego gatunku powinien wynosić 12-13 godzin dziennie. Odpowiednią żarówką będzie UVB 8-10%.

 

Temperatura warana Varanus gilleni

W dzień powinniśmy utrzymywać temperaturę w przedziale 27-32°C, pod promiennikiem do ok. 45°C. Z nocnymi spadkami do ok. 18-20°C. Należy pamiętać, że warany te w odróżnieniu od innych gatunków są wrażliwsze na nagłe spadki temperatur i bardziej podatne na choroby układu oddechowego.

 

Wilgotność warana Varanus gilleni

Utrzymujemy na poziomie 50-60%.

 

Dymorfizm płciowy warana Varanus gilleni

To warany o wyjątkowo szybkim tempie wzrostu, a dojrzałość płciową mogą osiągnąć jeszcze przed ukończeniem 1 roku życia(nawet w wieku zaledwie 8 miesięcy). Trudno jest określić płeć u najmłodszych osobników tego gatunku, dopiero po 6 miesiącach życia możemy zauważyć różnice. Samce rosną szybciej i osiągają większe rozmiary, spośród waranów z podrodzaju Odatria jest to szczególnie widoczne u dwóch bardzo zbliżonych do siebie(pod względem morfologicznym) gatunków – właśnie u Varanus gilleni i Varanus caudolineatus. Ponadto u dorosłych już samców widoczne są kolce po obu stronach ujścia kloaki (Bennett, 1995).

Rozmnażanie warana Varanus gilleni

Do reprodukcji mogą przystąpić samice już o długości tułowia 9,5 cm, a samce przy długości 10 cm. Przed okresem rozrodczym i te warany powinny zostać poddane kilkutygodniowemu odpoczynkowi zimowemu ze stopniowym obniżeniem temperatury do ok. 18°C i skróconym o ok. 2-3 godziny dniem – celem takiego postępowania jest symulowanie cyklu rocznego jak i synchronizacja cyklu reprodukcyjnego samicy i samca. W tym okresie dobrym rozwiązaniem będzie również ich oddzielenie. Z chwilą przywracania normalnych warunków ponownie łączymy parę. Gody mogą nastąpić już w ciągu pierwszych kilku dni od ich połączenia. Aby ułatwić samicy składanie jaj wstawiamy do terrarium pojemnik wypełniony warstwą wilgotnego substratu. W tym samym czasie należy odseparować samca. Samica może złożyć jednorazowo 3 do 6 jaj (do 2-3 razy w ciągu całego sezonu rozrodczego). Jaja inkubujemy w niezbyt wilgotnym substracie, który stanowić może wermikulit/perlit zmieszany z wodą w stosunku 1:0.8 i w temperaturze 28-30°C. W takich warunkach inkubacja powinna zakończyć się po 90-110 dniach.

Wyklute warany mierzą 12-14 cm długości całkowitej i wagę około 3 g (Bennett, 1995) – opieka nad nimi nie powinna przysparzać problemów – w kilka dni po wykluciu rozpoczynają pobierać pokarm. Karmimy je codziennie owadami dopasowanymi rozmiarem do wielkości maluchów, a dietę należy koniecznie wzbogacać suplementami(zwłaszcza tak niezbędny wapń! Wapń podajemy codziennie, a witaminy 3x w tygodniu. Należy zwracać baczną uwagę na agresję wśród młodych – a osobniki nadmiernie agresywne należy oddzielić od rodzeństwa.

Podsumowanie warana Varanus gilleni

Varanus gilleni to doskonały wybór dla każdego miłośnika waranów – gatunek ten nie należy do zbyt wymagających w chowie i nie potrzebuje ogromnych przestrzeni, niestety wciąż nie cieszy się popularnością na jaką zasługuje, stąd i nieczęste przypadki jego rozmnażania. Mimo swych niewielkich rozmiarów nie jest gatunkiem o skrytym trybie życia czy nadmiernie płochliwym, a ze względu na swoją wysoką aktywność w ciągu dnia jest wspaniałym obiektem dostarczającym wiele przyjemności podczas jego obserwacji.

 
Opracowanie i źródła informacji
Maciej Adamski „kuka” i Piotr Prokulewicz „kurimu”
na podstawie:
Varanoid Lizards of the World E. Pianka & D. R. King.