Rhacodactylus auriculatus – gekon uszasty, gekon gargulcowy

Rhacodactylus auriculatus – gekon uszasty, gekon gargulcowy

 

Nazewnictwo

Nazwa polska: Gekon uszasty, gekon gargulcowy
Nazwa angielska: The Gargoyle Gecko or New Caledonian Bumpy Gecko
Nazwa niemiecka: Der Höckerkopfgecko

Systematyka

Gromada: Reptilia
Rząd: Squamata
Podrząd: Sauria
Rodzina: Gekkonidae
Rodzaj: Rhacodactylus
Gatunek: Rhacodactylus auriculatus (Bavay, 1869)

Wyniki trwających 6 lat badań, umożliwiły rewizję gekonów z Nowej Kaledonii i obecnie w skład rodzaju wchodzą 4 gatunki:Rhacodactylus auriculatus, Rhacodactylus leachianus, Rhacodactylus trachycephalus i Rhacodactylus trachyrhynchus

Występowanie

Obszarem występowania gekona uszastego są oceaniczne wyspy Nowej Kaledonii, leżące pomiędzy Australią i Fidżi, na których panuje ciepły i wilgotny klimat.

Biotop

Zamieszkuje lasy deszczowe, prowadzi nadrzewny i nocny tryb życia. Można go również spotkać ukrytego pomiędzy liśćmi niższych krzewów lub w ściółce. Aktywność wzrasta nocą, za dnia zaś spędza czas ukryty w szczelinach kory pośród drzew, jeśli się wygrzewa to zazwyczaj wczesnym rankiem. Jako pierwszy opisał go Bavay w 1869 roku. Populacja gekonów w Nowej Kaledonii jest zagrożona z powodu zawleczenia na te tereny szczurów, a także ze względu na obecność populacji zdziczałych kotów.

Wygląd

Gekon uszasty jest nazywany przez hodowców gekonem gargulcowym z powodu podobieństwa jego głowy do średniowiecznych kamiennych gargulców. Na głowie nad oczami znajdują się dwa kościste wyrostki, którym zawdzięcza swoją nazwę gekon uszasty. Prócz wyrostków na głowie charakteryzuje się stosunkowo cienkim ogonem w porównaniu do reszty ciała oraz dość małymi i cienkimi palcami kończyn. Ogon jest chwytny i często wykorzystywany podczas wspinaczki, a także podczas skoków, które te gekony wykonują bardzo ostrożnie i dość niezdarnie. Wyróżnia się trzy podstawowe odmiany tych gekonów: stripe, reticulated oraz patternless. Wielopokoleniowa hodowla doprowadziła do powstania także innych odmian w obrębie trzech podstawowych, w których główny nacisk kładzie się na występowanie jaskrawych kolorów: czerwonego, pomarańczowego i żółtego. Ubarwienie gekona gargulcowego jest zmienne, w zależności od różnych czynników zmienia on swoje ubarwienie z beżu aż po mieszankę kolorów brązowego, szarego i czarnego. Dorosłe osobniki osiągają średnio wielkość od 18,5 do 22 cm długości i wagę od 40 do 60 gram. Samce są nieco większe, lecz nie jest to dobrze widoczne, za to samice, są masywniej zbudowane.

Długość życia

Przy zapewnieniu optymalnych warunków chowu może dożywać co najmniej 15 lat, znane są przypadki osobników przekraczających nawet 20 lat.

Terrarium

W hodowlach terrarystycznych gekon uszasty zaczął pojawiać się w połowie lat 90. XX wieku i od tamtego czasu zaczął zdobywać coraz większą popularność. W terrarium najlepiej trzymać harem złożony z jednego samca i co najmniej dwóch, a maksymalnie z czterech samic. W naszej hodowli w ZOO we Wrocławiu, w terrarium o wymiarach 70x60x60cm (wys. x szer. x gł.) trzymamy jednego samca i trzy samice. Dno terrarium stanowi keramzyt, wymieszany z torfem, górna warstwa wysypana jest mieszanką torfu cegiełkowego i Reptibarku. Całe terrarium porośnięte jest bujną roślinnością, wyposażone w liczne kryjówki i konary, pokryte dodatkowo mchem. W terrarium powinna znajdować się miska z wodą, jednak pomimo tego terrarium należy dwa razy dziennie obficie spryskiwać, ponieważ gekony uszaste chętniej spijają wodę z roślin. Ponadto spryskiwanie terrarium pozwoli nam utrzymać odpowiednią wilgotność w terrarium, tak ważną dla zdrowia tych gekonów, w tym dla prawidłowego zrzucania wylinek.

Wprowadzając nowe zwierzęta do hodowli zawsze należy pamiętać o kwarantannie w osobnym zbiorniku, w tym okresie obserwujemy nowo nabytego osobnika, zalecane jest kilkukrotne badanie kału, a w sytuacji gdy jest to konieczne należy przeprowadzić odrobaczanie. Standardowy czas kwarantanny to 30 dni, ale jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości powinniśmy ten okres przedłużyć.

Wilgotność

Powinna wahać się w granicach 60-80%.

Temperatura

W dzień nie powinna przekraczać 27°C, a w nocy spadać poniżej 18°C. Gekon uszasty będzie więc dobrze funkcjonował w temperaturze 24-26°C w terrarium z żarówką o mocy nie większej niż 25W. Osobiście polecam zamontowanie w terrarium lampy UVB 5,0. Co prawda Rhacodactylus auriculatus to gekony aktywne nocą, ale w środowisku naturalnym, wczesnym rankiem wygrzewają się w promieniach słonecznych. Również poprzez naszą hodowlę tych gekonów, wiemy jak bardzo pozytywnie i stymulująco wpływa to na rozród i rozmnażanie tych gadów. Dodatkowo lampa UV pozwoli nam w dzień utrzymać oczekiwaną temperaturę terrarium, a po wyłączeniu spadki temperatury w nocy.

Żywienie

Dieta urozmaicona w postaci drobno posiekanych owoców lub pod postacią przecierów oraz łatwo dostępne owady karmowe – świerszcze, karaczany, ćmy barciaka oraz sporadycznie ich larwy, z dodatkiem suplementów witaminowo-mineralnych (w szczególności nie zapominajmy o wapniu). Gekony karmimy 3-4x w tygodniu.

Ponadto możemy podawać gotowe już mieszanki produkowane z myślą o tych gekonach, z najbardziej znanymi – firmy Repashy.

Należy pamiętać, że okres rozrodczy to czas zwiększonego zapotrzebowania na pokarm – zwiększamy jego dawki lub częstotliwość podawania pokarmu!

Dymorfizm płciowy

Płeć w 100% można określić w 6-7 miesiącu życia – u samców pojawiają się zgrubienia u podstawy ogona, w których mieści się parzysty narząd kopulacyjny – dwa hemipenisy.

Rozmnażanie 

Sezon rozrodczy w środowisku naturalnym trwa od kwietnia do października, a w warunkach niewoli, gekony te możemy stymulować o każdej porze roku. Samica składa dwa jaja, które zakopuje w ściółce. W sezonie może złożyć nawet do 10 jaj, większa ich ilość będzie już nadmiernym wysiłkiem dla samicy zagrażającym jej zdrowiu i życiu. Samice w tym okresie potrzebują zwiększonej ilości witamin i wapnia. Czas inkubacji trwa średnio 76 dni, może przedłużyć się do 120 dni w zależności od temperatury inkubacji. Jaja najlepiej przenieść do osobnego pojemnika i umieścić je w mieszance torfu i wermikulitu. Temperatura inkubacji nie powinna przekraczać 28°C. U gekonów uszastych prawdopodobnie występuje TSD – temperaturowa determinacja płci w czasie pierwszych 3 tygodni inkubowania jaj, ale jak do tej pory są to jedynie spekulacje nie poparte dowodami naukowymi. W temperaturze 24,5-26°C stosunek płci jest 50-50, powyżej 26,5°C większość to samce, a w temperaturze poniżej 24°C większość to samice.

Wyklute osobniki mierzą ok. 7-8 cm długości. W ciągu pierwszych 3 4 dni powinny rozpocząć pobieranie pokarmu – karmimy je 5-6 razy w tygodniu kilkudniowym wylęgiem świerszczy lub szarańczy. Nieodzowna jest regularna suplementacja, w szczególności wapniem – który podajemy przy każdym karmieniu! Nasze młode trzymamy parami w faunaboxach, ściółkę stanowi lignina, dzięki czemu łatwo utrzymać w pojemniku czystość. Dodatkowo młode mają do dyspozycji miskę z wodą, kryjówki i roślinkę. Faunaboxy ustawiane są pod świetlówkami UVB. Pojemniki hodowlane z młodymi spryskiwane są obficie wodą raz dziennie.

Zdrowie

Do niepokojących objawów zaliczamy: spadek apetytu lub jego brak, anormalne – rzadkie stolce, spadek masy ciała, wymioty, zaburzenia linienia, zaburzenia w zachowaniu np. zaburzenia koordynacji ruchowej i drgawki, pojawienie się patologicznych wydzielin w pysku, nosie i oczach. W sytuacjach zauważenia któregokolwiek z objawów lub kilku naraz należy podejrzanego osobnika oddzielić od stada podstawowego i udać się z nim do lekarza weterynarii.

• Urazy mechaniczne

  Pojawiają się najczęściej jako efekt pogryzienia samicy przez samca w czasie kopulacji lub w czasie walki dwóch samców trzymanych w jednym terrarium. Rany takie najczęściej goją się same bez dodatkowej pomocy ze strony człowieka. W przypadku gdy rana nie chce się goić lub zaczyna ropieć, niezbędna jest porada weterynaryjna. Gekony gargulcowe pomimo iż są bardzo dobrymi skoczkami, są również dość niezdarne i zdarza się, że źle wymierzą odległość, co kończy się upadkiem, w czasie których może dojść do otarć, stłuczeń lub złamań. W terrarium należy zabezpieczyć dostęp gekonów do żarówek czy innych źródeł ciepła, do ostrych krawędzi elementów wystroju oraz bardzo dobrze zabezpieczyć ciężkie, ruchome elementy, w taki sposób aby nie osunęły się i nie przygniotły gekona.

• Utrata ogona

  Gekony posiadają zdolność do autotomii – to naturalny mechanizm defensywny, w sytuacjach stresowych. U gekonów gargulcowych ogon odrasta.

• Problemy z linieniem

  Gekony jak wszystkie gady okresowo linieją. U gekonów często dzieje się to w nocy, tak że właściciel może tego nie zauważyć. W sytuacjach gdy w terrarium utrzymuje się zbyt niska wilgotność może dochodzić do niepełnego zrzucenia starego naskórka. Najczęściej resztki pozostają na palcach (szczególnie na lamellach), końcówce ogona i na granicy blizn. Pozostałości wylinki na palcach utrudniają gekonowi chodzenie i wspinanie oraz przechodzenie kolejnych wylinek . W sytuacji gdy dojdzie do poważnego zaniedbania w tej kwestii może dojść do nawarstwienia się starych wylinek, a w konsekwencji nawet do martwicy palca lub ogona. W zaistniałej sytuacji wylinkę musimy bardzo dobrze nawilżyć i spróbować delikatnie zdjąć za pomocą pesety.

• MBD (ang. metabolic bone disease) – metaboliczna choroba kości

  Bardzo ważny w diecie gekonów jest odpowiedni stosunek Ca:P oraz dodatki witaminowe z wit. D₃. Owady karmowe mają stosunek Ca:P zaburzony w kierunku nadmiaru fosforu. Jeżeli nie zbilansujemy diety odpowiednio i nie dostarczymy gekonom dodatkowego Ca może dojść u nich do wystąpienia objawów chorobowych związanych z MBD. Choroba ta charakteryzuje się „rozmiękaniem” kości jako efekt nadmiernego poboru Ca z kości. Objawami mogą być niechęć do poruszania, spontaniczne złamania, zmiękczenie żuchwy, zniekształcenie kośćca (krzywica), drgawki i porażenia. Gekony orzęsione magazynują wapń w dwóch „workach” widocznych na podniebieniu, można poprzez ich oglądanie ocenić stan uwapnienia organizmu. Szczególnie wrażliwe na poziom wapnia w diecie są młode, osobniki i ciężarne samice.

• Floopy tail syndrom

  Jest to syndrom charakteryzujący się opadaniem ogona do pozycji pionowej u gekonów odpoczywających na pionowej powierzchni głową w dół. Nie do końca jest wyjaśnione dlaczego tak się dzieje.Taki opadający ogon może być objawem MBD, jednakże u gekonów niecierpiących na MBD obserwowano podobne zjawisko.

• Zatrzymanie jaj (dystocia)

  U samic, które są źle odżywiane, mają niedobory witaminowo – mineralne, zostały pokryte w zbyt młodym wieku lub nie mają odpowiedniego miejsca do złożenia jaj może dojść do zatrzymania jaj. Ażeby zapobiec temu należy zapewnić samicy odpowiednią dietę w czasie okresu rozrodczego i miejsce do składania jaj. Jeżeli po poprawieniu warunków lub w optymalnych warunkach dojdzie do zatrzymania jaj i samica nie potrafi ich złożyć, może się okazać że jedynym wyjściem ratującym życie samicy jest zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu jaj.

• Wypadnięcie hemipenisa

  Czasami zdarza się po kopulacji, że samiec nie jest w stanie wsunąć z powrotem półprącia, postępowanie podobne jak w przypadku wypadnięcia kloaki.

• Zaczopowanie jelit

  W sytuacji gdy gekon zje niejadalne części wystroju terrarium (podłoże, kamyki) lub gdy gekon jest karmiony owadami o dużej zawartości chityny i dojdzie do zwolnionego pasażu przez jelita może dojść do zaczopowania jelit. Bardzo często do zaczopowania dochodzi u osobników świeżo wylęgniętych, które za długo zostały w inkubatorze i zjadły wermikulit. Pomocne w diagnostyce tego schorzenia jest zdjęcie RTG. W początkowej fazie (gdy gekon jest silny i ma apetyt) można spróbować pomóc poprzez podawanie parafiny i ciepłe kąpiele, co może doprowadzić do przepasażowania treści przez jelita. W sytuacji gdy gekon jest w coraz gorszym stanie lub gdy próba kuracji nie przynosi efektów niezbędny może się okazać zabieg chirurgiczny.

Nagłówek Zdrowie  ma swoje źródło w artykule Correlophus (Rhacodactylus) ciliatus – gekon orzęsiony

Uwagi

Rhacodactylus auriculatus to gatunek cieszący się coraz większym zainteresowaniem wśród terrarystów w naszym kraju – łatwy w chowie, nie powinien sprawiać problemów nawet osobom niedoświadczonym. Nie należy jednak do zwierząt, które nadają się do częstego brania i „zabaw” na ręku – ich miejscem do życia jest terrarium. Porównując do gekona orzęsionego – gargulce są bardziej agresywne, niewahające się przed ugryzieniem swego opiekuna, a zdarza się, że wykorzystują swoją broń defensywną w postaci defekacji. Gekony uszaste z biegiem czasu są w stanie zaakceptować na tyle kontakt z opiekunem aby odważyć się na „spacer”po ręku, pobieranie pokarmu z pęsety lub też na zlizywanie przecieru z palca, ale nie jest to reguła dotycząca wszystkich osobników gatunku.

Bardzo dobrze się mnożą. Uzyskane przez nas do tej pory potomstwo tych gekonów wzbogaciło kolekcje gadów w wielu innych Ogrodach Zoologicznych w Europie.

 

Opracowanie i źródła informacji
Magda Fabiszewska-Jerzmańska

Artykuł powstał na podstawie własnych doświadczeń hodowli w ZOO Wrocław i www.rhacodactulus.net