[9]
Loading...
Inwazje kokcydiów u jaszczurek – wyzwanie dla lekarza i właściciela gada
Kokcydia są pasożytami powszechnie spotykanymi u dzikich i hodowanych w domach gadów. W niniejszym artykule autor opisze najczęściej spotykane gatunki kokcydiów, z pominięciem kryptosporydioza (Cryptosporidiosis).
Cykl życiowy jest na ogół bezpośredni (poza Sarcocystis spp.). Wymienione pasożyty są wysoce zaraźliwe, powodując poważne uszkodzenia w organizmie. Identyfikacja kokcydiów w rozmazie kału zawsze powinna skłonić lekarza weterynarii do podjęcia leczenia u gada.
Isospora spp.
Isospora spp. najczęściej występuje u agam brodatych oraz kameleonów, bardzo rzadko u innych gatunków jaszczurek. Młode osobniki są szczególnie wrażliwe na infekcje, podczas gdy dorosłe osobniki wydają się być przynajmniej częściowo odporne na zakażenie, będąc jednocześnie nosicielem pasożyta. Według Madera obecność małej ilości oocyst w kale agamy brodatej nie wykazującej objawów chorobowych jest normą. Owszem, dorosłe osobniki radzą sobie na ogół z małą inwazją. Nie należy jednak zapominać, że są siewcami pasożytów, stanowiąc zagrożenie dla innych jaszczurek. Poza tym przy spadku odporności nawet minimalna inwazja może zagrozić życiu zwierzęcia. Stąd każda obecność pasożyta w kale powinna być dla lekarza weterynarii sygnałem do rozpoczęcia kuracji odrobaczającej. Isospora uszkadza śluzówkę jelit przez co upośledzone jest prawidłowe wchłanianie pokarmu i płynów. Następstwem jest biegunka i odwodnienie organizmu. Przy długotrwałym odwodnieniu organizmu istnieje ryzyko niewydolności nerek, co z kolei przyspiesza zejście śmiertelne.
Objawy zakażenia Isospora spp.
Zakażone zwierzę jest apatyczne, nie pobiera pokarmu, z trudem się porusza. Odwodnienie widać po zapadniętych oczach i nadmiarze pofałdowanej skóry zwisającej po bokach ciała. Kał jest często wodnisty i wyjątkowo cuchnący, niekiedy podbarwiony świeżą krwią. Przy długotrwałej inwazji dochodzi niekiedy do nawrotowego wypadania kloaki. Okolica odbytu i spód ogona często są zabrudzone kałem. Młode osobniki, które są bardzo wrażliwe i padają po paru dniach od zauważenia objawów. Dorosłe, o osłabionej odporności, również nie dają rady ze zwalczeniem zaawansowanej inwazji. Ponieważ zakażenie jest bezpośrednie, agama badając językiem podłoże może zjadać oocysty powodując kolejne zarażenie, stąd tak istotne są dobre warunki zoohigieniczne. Kokcydia, poza zakażeniem z gada na gada, są przenoszone również przez owady karmowe.
Choleoeimeria spp.
Choleoeimeria spp., kolejny rodzaj kokcydiów, występuje u jaszczurek i węży. W odróżnieniu od Isospory, która zasiedla tylko śluzówkę jelit, Choleoeimeria spp. wnika również do śluzówki pęcherzyka żółciowego. Uszkodzenie tego narządu upośledza proces trawienie i wydzielania enzymów trawiennych przez wątrobę. Objawem inwazji tych pasożytów jest często zażółcenie widocznych błon śluzowych. Należy przy ocenie chorego zwierzęcia pamiętać o naturalnie występującym zażółceniu błon śluzowych jamy ustnej agam brodatych i niektórych kameleonów.
Objawy zakażenia Choleoeimeria spp.
Zainfekowane gady są osłabione i szybko tracą masę ciała. Zwierzęta przyjmują postawę odbarczającą jamę ciała, wyginając ciało w pałąk. Brzuch jest wrażliwy na dotyk. Rozmaz kału podczas zakażenia może być jednak negatywny, ze względu na to, że pasożyty pozostają w drogach żółciowych nie przechodząc do światła jelit.
Postępowanie ze zwierzęciem i pomieszczeniem jest takie samo jak wymienione w opisie powyżej.
Leczenie jest bardzo trudne. Toltrazuril (Baycox) jest często nieefektywny i konieczne jest włączenie sulfonamidów, które też bywają mało skuteczne. Ze względu na inwazję w wątrobie należy podczas leczenia stosować terapię osłaniającą ten narząd. Podobnie jak przy izosporozie należy zachować bezwzględną higienę. Chore zwierzę odseparować od reszty stada w sterylnym terrarium na podłożu z ręczników papierowych i utrzymywać tak do zakończenia leczenia.
Inwazja kokcydiów jest bardzo rozpowszechniona w hodowlach zwłaszcza agam i kameleonów. Stąd tak ważne profilaktyczne badanie kału co najmniej raz na pół roku. Po zakupie gada ze sklepu, hodowli czy giełdy niezwłocznie należy przebadać kał, zwłaszcza jeśli sytuacja dotyczy młodego zwierzęcia. W tym momencie stres adaptacyjny często przyspiesz rozwój choroby. Każda ilość tego pasożyta w kale jest niepokojąca i wymaga leczenia. Dlatego zwracam się z apelem do wszystkich właścicieli nowo nabytych gadów. Nie zwlekajcie z badaniem kału pod kątem parazytologicznym swoich zwierząt. To może im uratować nawet życie!
Postępowanie ze zwierzęciem podczas leczenia. Jak dezynfekować terrarium?
Chore zwierzę trzeba jak najszybciej oddzielić od reszty osobników i przenieść do przygotowanego wcześniej pomieszczenia na kwarantannę. Oczywiście podejrzanego gada należy jak najszybciej zanieść do lekarza weterynarii zajmującego się leczeniem gadów w celu ustalenia wielkości inwazji i sposobu leczenia.
Pojemnik powinien być jak najbardziej ascetycznie urządzony. Poza miseczkami na wodę i pokarm wystarczy podłoże z ręczników papierowych lub ligniny wymienianych przynajmniej dwa razy dziennie. Dotychczasowe terrarium powinno być odkażone w każdym kącie, wyposażenie usunięte, wyparzone i zdezynfekowane zanim gad wróci do docelowego terrarium po leczeniu. Tymczasowe pomieszczenie powinno być myte przynajmniej jeden raz dziennie. Do odkażenia pomieszczenia można użyć gorącej wody z octem w proporcjach trzy części wody do jedną część octu. Sprawdzają się również inne chemiczne środki czyszczące. Przy ich stosowaniu należy zwierzę przenieść do innego pokoju chroniąc przed szkodliwymi oparami. Po dezynfekcji środek zmyć ciepłą woda, a pomieszczenie porządnie przewietrzyć przed przybyciem lokatora. Leczenie jest długie i żmudne. Można podawać preparaty doustnie zawierające toltrazuril (Baycox) trzy dni z rzędu w odstępach dwutygodniowych. Nie zawsze jednak to leczenie jest skuteczne. Bardziej skuteczne są preparaty iniekcyjne zawierające sulfonamidy potencjalizowane trimetoprimem podawane trzy do pięciu dni w iniekcji raz na dobę. Ponieważ kokcydiozie często towarzyszy biegunka, a tym samym znaczne odwodnienie, a leki wyżej wymienione bywają nefrotoksyczne należy zastosować również płynoterapię. Lekarz powinien podawać płyny we wlewach dootrzewnowych, zaś właściciel dodatkowo może gada codziennie kąpać w ciepłej wodzie.
Opracowanie i źródła informacji
Lek.wet. Marta Marciniak
Artykuł napisany na podstawie doświadczenia klinicznego autorki oraz literatury:
- Mader D.R. , Reptile Medicine and Surgery, 2nd Edition, 2006
- Schneller P., Pantchev N., Parasitology in snakes, lizards and chelonians. A husbandry guide, Chimaira Buchhandelgesellschaft. 2008.
marta.kamila.marciniak@gmail.com
Przychodnia Weterynaryjna SALVET
ul.Ratuszowa 1/3
Warszawa
22 670 20 42
Przychodnia Weterynaryjna OSTOJA SALVET
ul. Hlonda 2 lok.7
22 651 89 79
www.salvet.pl
https://www.facebook.com/?ref=tn_tnmn#!/pages/Przychodnia-Weterynaryjna-Salvet/161699140514265
