Hemidactylus platyurus

Hemidactylus platyurus – gekon

 

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Flat-tailed House Gecko

Nazwa niemiecka: Rio Grande Gold Gewöhnlicher Haftzeher, Thailändischer Hausgecko, Saumschwanz-Hausgecko

Synonimy

• Stellio platyurus SCHNEIDER 1792: 30
• Lacerta Schneideriana SHAW 1802: 1278 (nom. subst.)
• Lacerta tjitja LJUNGH 1804
• Gekko platyurus – MERREM 1820
• Hemidactylus platyurus – FITZINGER 1826
• G[ecko] marginatus CUVIER 1829: 54
• Hemidactylus Marginatus GRAY (in GRIFFITH & PIDGEON) 1831
• Lomatodactylus (Hemidactylus) platyurus – VAN DER HOEVEN 1833
• Gecko platycaudus SCHINZ (partim) 1834
• Platyurus marginatus – OKEN 1836
• Hemidactylus Marginatus — DUMÉRIL & BIBRON 1836: 370
• Gecko marginatus – DUVERNOY (in CUVIER) 1839
• Hoplopodion (Cosymbotus) platyurus – FITZINGER 1843
• Platyurus Schneiderianus – GRAY 1845
• Hemidactylus marginatus – BLEEKER 1857
• Crossurus platyurus – GIRARD 1858
• Nycteridium schneideri — GÜNTHER 1864: 111 (invalid emendation)
• Cosymbotus platyurus – STEINDACHNER 1867
• Nycteridium platyurus – THEOBALD 1868
• Nycteridium Schneideri – JERDON 1870
• Nycteridium himalayanum ANDERSON 1871
• Hemidactylus platyurus — BOULENGER 1885: 143
• Hemidactylus nepalensis ANNANDALE 1907
• Cosymbotus platyurus — STEJNEGER 1907: 178
• Hemidactylus platyurus — DE ROOIJ 1915: 34
• Platyurus platyurus – SMITH 1935
• Cosymbotus platyurus — LOVERIDGE 1948
• Gehyra platyurua – DERANIYAGALA 1953
• Cosymbotus platyurus — KLUGE 1993
• Cosymbotus platyurus — MANTHEY & GROSSMANN 1997: 217
• Cosymbotes [sic] platyurus — TEO & RAJATHURAI 1997
• Cosymbotus platyurus — COX et al. 1998: 80
• Hemidactylus platyurus — CARRANZA & ARNOLD 2006
• Cosymbotus platyurus — TER BORG 2007
• Cosymbotus platyurus — BOBROV & SEMENOV 2008
• Hemidactylus cf. platyurus — MAHONY et al. 2009

źródło reptile-database.org (dostęp 2014)

Systematyka

Hemidactylus platyurus opisał po raz pierwszy Schneider w 1792 roku. W skład rodzaju Hemidactylus wchodzi ponad 100 gatunków – jednym z jego przedstawicieli jest Hemidactylus platyurus. Hemidactylus należy do rodziny gekonowatych (Gekkonidae).

Wygląd

Hemidactylus platyurus to niewielkich rozmiarów gekony mogące osiągać maksymalnie do ok.12-14 cm długości całkowitej, z czego połowa przypada na ogon. O smukłej i delikatnej budowie ciała. Tułów lekko spłaszczony, pokryty drobnymi łuskami. Ogon grzbieto-brzusznie spłaszczony, o żłobionych krawędziach, posiadający grotowaty kształt. Gatunek o dość zmiennym ubarwieniu – część grzbietowa najczęściej jasnoszara z ciemnymi, brązowymi znaczeniami. Po bokach ciała, od oczu do końcówki ogona, rozciąga się długa, zwężająca się, o kilkumilimetrowej szerokości ciemnobrązowa linia. U tego gatunku w chwilach zagrożenia zachodzi zjawisko odrzucania ogona – autotomii. Strona brzuszna w kolorze białym lub żółtawym. Z dużymi oczami, które posiadają pionową, ząbkowaną źrenicę. Palce zakończone małymi pazurkami, połączone u nasady błoną, zaopatrzone w przylgi (lamelle) umożliwiające tym gekonom sprawne poruszanie się po pionowych i gładkich powierzchniach (nawet po szkle).

Występowanie

Obszarem występowania tego gatunku są tereny południowej i południowo-wschodniej Azji. Od Indii i Sri Lanki po południowe Chiny i Tajwan, na południe aż po Nową Gwineę i Indonezję. Jako gatunek inwazyjny rozprzestrzenił się również na Filipinach oraz w USA (Floryda) – gdzie od co najmniej 1984 roku tworzą ograniczoną swym zasięgiem populację.

Biotop

To typowe gekony nadrzewne, zamieszkujące tropikalne lasy, ale też jako gatunek synantropijny często spotykany w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka – w aglomeracjach miejskich gdzie łatwo o znalezienie pokarmu w postaci wszelkiego rodzaju owadów. Gatunek znany ze swej zdolności do wydawania dźwięków – wokalizacji; osobniki płci męskiej wydają klikające odgłosy, a zestresowane gekony wydają głośne, wysokie, piskliwe dźwięki.

Aktywność

O nocnej aktywności, w dzień ukrywa się w szczelinach skalnych i wszelkiego rodzaju zaciemnionych kryjówkach, przyjmuje wówczas ciemniejsze ubarwienie. W warunkach terraryjnych gekony te są czasami widywane również w ciągu dnia – w trakcie wygrzewania się.

Terrarium

Z racji rozwiniętego terytorializmu w terrarium może przebywać tylko jeden samiec z kilkoma samicami, w przypadku nieprzestrzegania tej zasady samce będą toczyć zażarte walki kończące się urazami, a nawet śmiercią jednego z nich. Jaszczurki te nie wymagają dużego zbiornika, wymiary 40x40x40 cm są już wystarczające grupy hodowlanej złożonej z jednego samca i kilku samic. Terrarium typu tropikalnego – tył zbiornika(i ewentualnie jedną ścianę boczną) możemy wyłożyć zaprawą murarską lub płytą z dębu korkowego. Jako podłoże doskonale sprawdzi się mieszanka wilgotnego piasku i torfu lub sam torf – podtrzyma to odpowiedni poziom wilgotności w terrarium co jest niezwykle ważne dla utrzymania tych gekonów w dobrym zdrowiu i kondycji. Niezbędnymi elementami wystroju będą rośliny oraz wszelkiego rodzaju kamienie, skałki i gałązki. Musimy również pamiętać o zapewnieniu mieszkańcom kilku kryjówek. Na wyposażeniu musi znaleźć się mała miseczka z zawsze czystą wodą.

Oświetlenie

12-14 godzin dziennie.

Temperatura

W dzień na poziomie 26-30°C, a w nocy ok. 20°C.

Wilgotność

60-80% (raz dziennie obficie spryskujemy całe terrarium wodą).

Żywienie

Pokarm podajemy wieczorem lub w nocy, w czasie największej aktywności gekonów. W skład ich diety wchodzą łatwo dostępne owady karmowe: świerszcze, karaczany, muchy, a w okresie lata plankton łąkowy (koniki polne, motyle, pająki). Co kilka dni dietę uzupełniamy suplementami (preparat witaminowy z makro i mikroelementami).

Dymorfizm płciowy

U samców widoczne są pory preanalne oraz szersza nasada ogona, u dużych samców często wyraźnie widoczne wybrzuszenia na spodniej stronie ogona.

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową osobniki Hemidactylus platyurus osiągają w wieku 12-15 miesięcy. Gatunek stosunkowo łatwo rozmnażający się w warunkach terraryjnych. W celu większej stymulacji zachowań godowych zalecany (ale niekonieczny do rozmnażania) jest okres spoczynku „zimowego” przez ok. 2 miesiące, ze stopniowo skracaną długością dnia; w tym okresie utrzymujemy temperaturę pokojową. Po przywróceniu poprzednich warunków rozpoczynają się gody – gekony chętnie kopulują. Samica składa najczęściej dwa jaja (czasami jedno) po okresie ok. 5 tygodni od kopulacji, zazwyczaj kilka razy w ciągu całego sezonu rozrodczego. Podczas składania, samica przytrzymuje jajo kończynami, aż do całkowitego stwardnienia, następnie przylepia je na liściach, lub na podłożu. Jaja przenosimy delikatnie do wcześniej przygotowanego inkubatora uważając żeby nie obrócić ich i żeby nie zmieniły położenia (do tej czynności można miękkim ołówkiem naznaczyć górę jajka). w przypadku pozostawienia jaj w terrarium młode osobniki są narażone na pożarcie przez dorosłe. Inkubacja odbywa się w temperaturze ok. 26°C, z wilgotnością powietrza zbliżoną do 100% powinna trwać 50-65 dni. Jako podłoże w pojemnikach z jajami dobrze sprawdza się lekko wilgotny torf.

Według niektórych źródeł, zalecane są wahania temperatury podczas inkubacji; przede wszystkim w nocy – spadki aż do 17°C, takie postępowanie ma wpływać na lepszą kondycję młodych osobników. W przypadku tej metody inkubacja może przedłużyć się nawet do 3-4 miesięcy.

Młode karmimy wszelkiego rodzaju owadami dopasowanymi do ich wielkości. Gekony trzymamy w odpowiednio dużym terrarium aby zapobiec ewentualnym agresywnym zachowaniom wśród maluchów. Już u kilkutygodniowych maluchów można rozpoznać płeć.

 

Uwagi

Gatunek polecany dla początkujących, bardzo łatwy w chowie i nie sprawiający większych problemów, ale tylko w przypadku spełnienia wszystkich wymogów. Bardzo szybki, nie dający oswoić się. Sprowadzane okresowo w znacznych ilościach jako zwierzęta karmowe dla niektórych węży – np. z rodzaju Ahaetulla. Osobniki oferowane przez importerów pochodzą z odłowu – po zakupie należy przebadać je na obecność pasożytów i ewentualnie wdrożyć leczenie.

 

Opracowanie i źródła informacji

Opracował: Paweł Paprzycki na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
Lever Ch. (2003): Naturalized Reptiles and Amphibians of the World. Oxford University Press.
Bartlett, R. D., Bartlett, P. B. 1999. A Field Guide to Florida Reptiles and Amphibians
http://wld.fwc.state.fl.us/critters/exotics/SpeciesNumberResults.asp?SPPNO=4
http://reptilia.kvalitne.cz/c_platyurus_php.php

Podziękowania za pomoc w realizacji opisu dla dr Roberta Maślaka, Grzegorza Lisika, Roberta Pilcha.