Eunectes murinus – anakonda zielona

Eunectes murinus – anakonda zielona

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Green anaconda

Nazwa niemiecka: Große Anakonda, Grüne Anakonda

Nazwa czeska: Anakonda velká

Wielkość

Anakonda zielona (Eunectes murinus Linnaeus, 1758) jest największym wężem kontynentu amerykańskiego oraz jednym z największych dusicieli na świecie. Dłuższy bywa tylko pyton siatkowany (Python reticulatus) lecz pod względem masy i średnicy (a ta potrafi wynosić i 60 cm) pozostaje w tyle za anakondą zieloną.

Ustalenie do jakiej wielkości dorasta Eunectes murinus jest w istocie bardzo trudne. Wieści głoszą o 12 metrowych okazach, a od czasu do czasu pojawiają się wzmianki o osobnikach 10 metrowych. Jaka jest w istocie prawda? Od blisko 30 lat leży wciąż nieodebrana nagroda pieniężna wyznaczona przez Nowojorskie Towarzystwo Zoologiczne za schwytanie i dostarczenie żywej anakondy mierzącej 10 metrów.

Dr. Brady Barr, dr Maria Munoz oraz wielki miłośnik, badacz i znawca anakond zielonych dr. Jesus Rivas od lat poszukują olbrzymich anakond. W ostatniej dekadzie największą sztukę ważącą 103 kg i mierzącą ponad 5 m złapano w Wenezueli podczas badań wyżej wymienionych naukowców. Zatem legendy o anakondach gigantach mierzących po 12 m i ważących pół tony pozostają póki co wciąż niepotwierdzone.

Samice średnio osiągają 4-4,5 m długości oraz masę 60-70 kg, niezwykle rzadko przekraczając 5 m długości. Samce przeciętnie osiągają około 2,5-3 m przy czym są znacznie szczuplejsze od samic.

Duże osobniki w naturze spotykane są coraz rzadziej ze względu na wciąż kurczące się środowisko naturalne tych olbrzymów.

Długość życia

Jak większość gatunków z rodziny dusicieli są to gady długowieczne. W niewoli żyją od 10 do 30 lat. Najstarszy osobnik miał w chwili śmierci 31 lat.

Występowanie

Gatunek ten występuje w Ameryce Południowej m.in. w takich rejonach jak dorzecze Amazonki i Orinoko. Można je także spotkać na wyspie Trynidad.

Najczęściej spotykane są w pobliżu zbiorników wodnych gdzie polują na ptaki, gryzonie, jaszczurki i ryby. Węże te bardzo dużo czasu spędzają w wodzie, odpoczywając po polowaniu i trawiąc pokarm.

Wygląd

Pod fizycznym względem nie różnią się od mniejszych krewniaków – anakond żółtych (Eunectes notaeus). Ich głowa jest stosunkowo słabo wyodrębniona od reszty ciała, porównując z innymi Boidae oczy znajdują się bardziej z przodu pyska co ułatwia anakondzie życie w wodnym środowisku. Nominalne ubarwienie jest koloru oliwkowo-zielonego. Ostatnio w hodowlach pojawiły się mutacje albinotyczne, takie jak high orange i axantic oraz anery. Ten potężnie zbudowany i bardzo masywny wąż ma niezwykłą siłę.

Cechy szczególne

Jest to przedstawiciel dusicieli o uzębieniu aglypha, a więc swoje ofiary łapie licznie uzębioną paszczą i obezwładnia w splotach swojego ciała. Śmierć następuje z powodu uduszenia, bo silne mięśnie węża blokują ruchy oddechowe ofiary, a czasami nawet utopienia, gdy wąż wciąga ofiarę pod wodę. Anakondy są głównie biernymi myśliwymi i zanurzone pod wodą wystawiają tylko oczy i nozdrza nad jej powierzchnię, czekając na nadchodzącą zwierzynę przychodzącą ugasić pragnienie. Anakondy znakomicie pływają i nurkują (potrafią zanurkować nawet na 10 – 15 minut), dzięki czemu doskonale wykorzystują prawo Archimedesa dla swego masywnego ciała. Ogólnie opisując anakondy przejawiają one znaczną agresję wobec napastników i nawet po obfitym posiłku należy ostrożnie się z nimi obchodzić. W naturze po obfitym posiłku wylegują się wzdłuż brzegów rzek i wygrzewają w słońcu przyspieszając swój metabolizm.

Aktywność

Anakonda zielona to wąż nocny, ale i w dzień przemieszcza się, by uciec od palących promieni słonecznych. Jej aktywność jest największa w wodzie, gdzie znacznie zmniejsza się „opór” jaki stawia duża waga węża. Aktywna jest także na lądzie, jednak jej prędkość poza środowiskiem wodnym jest zdecydowanie mniejsza. W warunkach chowu terraryjnego stają się bardziej aktywne pod wieczór i trwa to przez kilka godzin nocnych. W ciągu dnia najczęściej przebywają w basenie lub na podłożu w ukryciu, ale wzmożony ruch wokół terrarium może sprowokować ją do aktywności.

Biotop

Anakondy spotykane są przede wszystkim na terenach podmokłych w tropikalnych lasach deszczowych, na podmokłych łąkach, bagniskach i rozlewiskach rzek. Ze względu na swoje gabaryty preferują środowiska podmokłe bądź całkowicie wodne. Najczęściej zasiedlają wody stojące, choć często wykorzystują do „transportu” cieki o szybszym nurcie. Niekiedy brak pożywienia skłania je do odwiedzenia suchszych okolic ale utrudniona lokomocja sprawia, że szybko z nich wraca w bardziej mokre okolice.

Terrarium

Typu wilgotnego naśladujące dno lasu tropikalnego. Jako podłoże najlepiej wykorzystać włókno kokosowe (lignocel), bądź też torf odkwaszony ale można także użyć trocin, gazet i innych materiałów. Odradzam stosowania żwirku i piasku, ponieważ zanieczyszczenia gromadzą się miedzy ich ziarnami, a krawędzie są ostre i mogą spowodować uszkodzenie skóry gada. Dodatkowo połknięte przypadkowo wraz z pokarmem mogą wywołać dolegliwości żołądkowo-jelitowe z niedrożnością jelit włącznie (zwłaszcza u młodych osobników). Na dnie kilkunastocentymetrowa warstwa podłoża powinna zawierać strefę wilgotną (ok 2/3 powierzchni) oraz suchą – dzięki temu wąż będzie mógł wybrać odpowiadające mu miejsce. Ze względu na wodny tryb życia tego węża, a co za tym idzie ze względu na duży basen i wysoką wilgotność panującą w terrarium, musimy odpowiednio zabezpieczyć wykonywany samodzielnie zbiornik przed niekorzystnym działaniem wody.

Najtrafniejszym wyborem stają się zbiorniki plastikowe, całkowicie odporne na warunki środowiskowe.
Konieczny jest pojemnik z czystą wodą na tyle duży by anakonda miała możliwość swobodnego zanurzenia się w nim. Dla własnej wygody warto podłączyć basen do kanalizacji. Usprawni to znacznie wymianę wody, której w przypadku tych węży będzie dość dużo.

W terrarium nie należy zapomnieć umieścić kryjówki w postaci skrzyń, wydrążonych pni itp, aby wąż mógł się tam schować i nie narażać na stresy z zewnątrz. W terrarium powinien znajdować się również jakiś element wystroju np. szorstki korzeń, który ułatwi wężowi zrzucenie wylinki. Anakonda zielona nie jest specjalnie wymagającym dusicielem. Pod tym względem nie odbiega od innych wielkich dusicieli, lecz najważniejsze jest jednak zachowanie zdrowego, czystego środowiska w jej terrarystycznym zbiorniku.

Wielkość terrarium

Im większe tym lepiej. Ze względu na wagę węża konstrukcja musi być bardzo solidna. Anakondy zielone nie wspinają się, zatem budując bądź kupując odpowiedni zbiornik (np. zbiorniki Herptec, Monster-cages, Animalplastic) należy zwrócić uwagę na powierzchnie podłogi, gdyż ten wymiar jest dla naszej anakondy najważniejszy.

Duże osobniki przetrzymujemy w zbiornikach o minimalnych wymiarach 180x90x50 cm lub większych budowanych samodzielnie (wyżej wymienione firmy nie produkują większych zbiorników) dla samic oraz 150x70x50 cm dla samców.

Większość dorosłych osobników może komfortowo być utrzymywanych w zbiornikach o wymiarach 250x100x60 cm.

Temperatura

Optymalną temperaturą jest 26-32°C. Warto także zapewnić tzw. „wyspę ciepła”, czyli miejsce gdzie temperatura będzie nieco wyższa – 32-34°C.

Zbiornik można ogrzewać żarówkami, promiennikami ceramicznymi, matami grzejnymi, czy kablami grzejnymi. Sposób i metoda nie jest ważna, liczą się jedynie efekty. Musimy pamiętać o zabezpieczeniu promiennika ciepła, aby uniknąć poparzeń u naszego podopiecznego.

Temperatura wody w basenie powinna wynosić 28°C. Wodę najlepiej dogrzewać kablem grzewczym bądź matą. Można również stosować grzałki akwarystyczne różnej mocy, lecz należy pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu jej przed masywnym ciałem węża który z łatwością może uszkodzić szklane elementy grzałki.

Wilgotność

Wilgotność dochodząca do 80%.

Oświetlenie

Cykl dobowy powinien wynosić 12/12 h. Wskazane jest stosowanie niezbyt intensywnego, stonowanego światła, ponieważ zbyt ostre i jasne światło wpływa niekorzystnie na temperament i zachowanie anakond. Stają się nerwowe i nieprzyjemne w kontaktach z człowiekiem.

Żywienie

Anakonda zielona zje wszytko to co jest w stanie upolować. Karmienie zaczynamy od podawania myszy, przechodząc wraz ze wzrostem na większą karmę jaką są: szczury, świnki morskie, króliki, kury, itp.

Anakondy zielone karmimy za młodu co 5-7 dni , stopniowo wraz ze wzrostem wydłużając ten okres do 10 dni. Dorosłe wyrośnięte węże karmimy co 14-21 dni w zależności od wielkości przyjmowanego pokarmu. Podczas karmienia dorosłych samic o słusznych rozmiarach należy zachować szczególną ostrożność.

Eunectes murinus nie są aż tak żarłoczne jak Python reticulatus czy Python molurus, rosną wolniej i dojrzewają później. Przy swej skłonności do nabierania ogromnej masy w stosunku do długości uważać należy by nie przekarmiać samic, gdyż niekorzystnie wpływa ta na jej kondycje i zdolności rozrodcze. Podając żywy pokarm absolutnie nie należy pozostawiać go samego z anakondą na dłuższy okres czasu bez naszego nadzoru.

Dymorfizm płciowy

Samice są masywniejsze, znacznie większe od samców. Posiadają także krótszy ogon i mniejsze pazury odbytowe. Płeć dla większej pewności należy sprawdzać przez sondowanie. U bardzo młodych osobników doświadczona osoba może wykonać wypychanie półprąci (u samców wychodzą one bez problemów, u samic takiego efektu nie będzie).

Rozmnażanie

Samce anakondy zielonej zdolne są do kopulacji już po 18 miesiącach życia, samice natomiast przystępują do godów dopiero po co najmniej 4 latach. Okres godowy rozpoczyna się w październiku i trawa do kwietnia. Do kopulacji dopuszczamy jedynie samice w doskonałej kondycji fizycznej o długości minimalnej 3,5 m. Anakondy w naturze kopulują w swoisty sposób, udokumentowane są przypadki w których samica kopulowała z 11 samcami. W terrariach także na samice powinny przypadać przynajmniej 2 – samce – sytuacja taka jest doskonałym stymulatorem. Im więcej samców tym lepiej. Ciąża trwa 115-135 dni, po tym czasie anakonda wydaje na świat przeciętnie około 40 młodych. Anakondy zielone znacznie rzadziej się rozmnażają w niewoli jak ich mniejsze żółte krewniaczki.

Bardzo osobliwy charakter posiadają samice, często po ciąży i długim poście w przypadku przyjścia na świat martwych osobników zjada je, uprzednio wnikliwie bajając czy aby na pewno są martwe.

Uwagi

Eunectes murinus dostępne w handlu pochodzące z odłowu są niezwykle agresywne, nieufne i praca z nimi bywa koszmarna. Zmiana temperamentu odławianych osobników staje się wręcz niemożliwa. Opinia o anakondach zielonych opiera się w gruncie rzeczy na pracy z odławianymi osobnikami. Anakondy urodzone w niewoli są znacznie lepszym materiałem na sensowne zwierzę domowe. Łamiąc początkowe trudności z przyjmowaniem pokarmu, odpowiednio podnosząc młode, budując zaufanie między gadem a hodowcą z czasem da się poskromić temperament tych niezwykle pięknych i ciekawych w obserwacji zwierząt.

Samice ze względu na ogromną siłę i rozmiar stanowią realne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka.

Często pada pytanie czy anakonda zielona jest w stanie zabić człowieka?

Wyrośnięta samica przekraczająca 5 m długości oraz masę 60 kg ma dość siły by udusić człowieka, pamiętać należy jednak, iż nie ma udokumentowanego ani jednego przypadku ataku dorosłej anakondy zielonej na dorosłego człowieka w celu jego konsumpcji. Anakondy mimo możliwości jakie dają im potężne rozmiary i gigantyczna siła nie polują na ludzi, poza legendami nauka takich faktów nie potwierdziła.

Kategorycznie niedopuszczalny jest bezpośredni kontakt dzieci z dużymi anakondami. Osobniki powyżej 3 m obsługujemy zawsze w asyście drugiej dorosłej i silnej osoby. Przy długości już 3 m dysponuje ogromną siłą ze względu na swoją masę. Anakonda dzięki niej jest znacznie silniejsza niż pytony siatkowe czy tygrysie przy tej samej długości. Absolutnie nigdy nie wolno ich lekceważyć, te ociężałe na pozór węże są błyskawiczne w swych atakach, potrafią także strzelać z boku o czym należy pamiętać.

W hodowli tego dusiciela trzeba zachowywać szczególną ostrożność, rozwagę i czujność, ściśle przestrzegać zasad bezpieczeństwa.

Postępująca wciąż degradacja środowiska naturalnego niekorzystnie wpływa na populacje anakond zielonych, coraz rzadziej spotkać możemy wiekowe wyrośnięte samice.
Warto hodować anakondy choćby tylko po to, aby handel odławianymi osobnikami był nieopłacalny, gdy zniknie popyt zniknie i podaż, skorzystają na tym te wspaniałe enigmatyczne dusiciele ponad wszelką wątpliwość niezbędne jaką najpotężniejsze dusiciele w najpotężniejszym ekosystemie świata.

 

Opracowanie i źródła informacji

Robert „Azazel” Smolka na podstawie własnej wiedzy, doświadczeń oraz dostępnych publikacji:

Rivas, J. A., Owens R. Y. and P. P. Calle. 2001. Eunectes murinus: Juvenile predation. Herpetological Review. 32 (2): 107-108.
Rivas, J. A, 1999. Predatory attacks of green anacondas (Eunectes murinus) on adult human beings. Herptological Natural History. 6(2): 158-160.
Rivas, J. A. and R. Y Owens. 2000. Eunectes murinus (Green anaconda): cannibalism. Herpetological Review 31.
Rivas, J. A., Thorbjarnarson, J. B., M. C. Munoz, and R. Y. Owens. 1999 Eunectes murinus: caiman predation. Herpetological Review. 30(2): 101
Rivas, J. A., Munoz M del C., Thorbjarnarson, J. B., Holmstrom, W. and Calle P. 1995. A safe method for handling large snakes in the field. Herpetological Review. 26: 138-139

oraz materiałów dostępnych pod adresami:

http://www.bobclark.com
http://www.newenglandreptile.com
http://web.mac.com/anaconda_guy/iWeb/News/Home.html
http://www.benrenick.com/

P.S
Gorące podziękowania dla Ryszarda Kubika od lat hodującego ten wspaniały gatunek , bezcenna wiedza praktyczna i merytoryczna sprawiła, iż opis gatunku mógł powstać, a w Hodowli Węży Świata Ryszarda Kubika w 2006 r. przyszły na świat pierwsze w Polsce anakondy zielone urodzone w niewoli.
Podziękowania również za udostępnienie zdjęć z owego pierwszego w Polsce porodu anakond zielonych w HWŚ.

ˆ Copyright by Robert Smolka 2008-2009.
robertsmolka@digi.pl

Wszystkie prawa zastrzeżone. Bez zgody autora, żadna część tej publikacji nie możne być reprodukowana,modyfikowana, kopiowana czy rozpowszechniana lub przekazywana w żadnej formie i żadnymi środkami elektronicznymi i mechanicznymi lub w żaden inny sposób.